Na de herroeping van het Edict van Nantes (1787-1815) (III)

De reorganisatie van de staatsinrichting in 'hberale' zin kon niet meer gestuit worden. In juni 1789 kreeg Frankrijk als hoogste staatsorgaan een gekozen Nationale Vergadering of Constituante, die een grondwet moets opstellen voor het nieuwe koninkrijk. Rabaut Jr. was afgevaardigde voor zijn geboortestad Nîmes. Welsprekend als hij was, vroeg Rabaut Jr. aan zijn medewetgevers, bij de behandeling van de 'Verklaring van de Rechten van de Mens', het volgende: 'Ik vraag geen tolerantie, ik vraag vrijheid... Ik vraag voor alle niet-r.k. in dit koninkrijk, wat gij voor Uzelf vraagt, gelijkheid van rechten'. Diezelfde dag nog - 2 4 augustus 1789, 217 jaar na de Bartolomeusnacht van 1572- verklaarde de Constituante (Nat. Verg.), dat iedere burger vrijheid van godsdienst zou genieten, binnen de grenzen der wet. (Art. 10 Verklaring van de R. van de M.). Het moet een blijde dag geweest zijn voor de oude Woestijnprediker, toen zijn geestelijke verzetstrijd met succes bekroond werd. Een andere grote dag wordt het op 15 maart 1790, als bij de halfmaandelijkse wisseling van het presidium, Rabaut Jr. tot voorzitter wordt gekozen. Wat een revanche voor de vernedering van 1685: een lid van de volksgroep die 124 jaar rechteloos was geweest, geroepen tot het vervullen van het hoogste parlementaire ambt! De 'duisternis' was geweken. (Jez. 8 : 23).

Doch het schoonste uur van de levensavond van de oude dominee sloeg op 23 mei 1792, toen in Nîmes de kapel van het voormalige dominicanerklooster zou worden ingewijd als hervormde kerk. Dominee Rabaut Jr. hield de feestpredikatie. Zijn vader zei de liturgische gebeden en eindigde, diep ontroerd, met het uitspreken van de woorden van de grijsaard Simeon: 'Nu laat Gij Here, Uw dienstknecht gaan! (Luc. 2 : 29/30). Maar vóór hij mocht gaan, de oude predikant, zou hij nog donkere dagen moeten beleven.

De jonge Rabaut was weer in de politiek gegaan en gekozen tot lid van de Nationale Conventie (sept. 1792), welke hoge wetgevende vergadering de republiek moest instellen. Rabaut behoorde tot de gematigde vleugel van het Huis. Bij de stemming over het lot van de afgezette koning Lodewijk XVI, sprak onze Rabaut Jr. zich uit tegen de doodstraf en vóór verbanning. Na de nederlaag van de Girondijnen (de gematigden) voerden de ultraradicalen, onder leiding van de beruchte Robespierre, een vreselijk 'Schrikbewind' (Terreur). Tussen de 35 en 40 duizend slachtoffers van de 'Terreur' verloren het leven. Robespierre zelf behoorde tot de laatsten!

Rabaut Jr. was een tijdlang ondergedoken geweest, maar zijn schuilplaats werd verraden. Als 'vijand van de vrijheid' kwam hij, in december 1793 onder de Guillotine. Kort vóór de val van de bloedige dictator Robespierre
(juli '94), zat de oude dominee Rabaut nog enige tijd in de gevangenis, omdat hij geweigerd had zijn geestelijke bediening op te geven. Hij zou kort daarna sterven, 76 jaar oud. De lotgevallen van vader en zoon Rabaut zijn een treffend bewijs voor de historische waarheid, dat alle dictatoriale regimes -hetzij van rechts, hetzij van links- even gevaarlijk zijn voor vrijheid en leven van de burgers.

Naschrift: Toen generaal Napoleon Bonaparte in 1799 door een staatsgreep aan de macht kwam als Eerste Consul, ging hij met grote voortvarendheid de Franse staatsinstellingen reorganiseren. Dat was, na 10 jaar revolutie, hard nodig. Om een eind te maken aan de verwarring op r.k. kerkelijk gebied, sloot de toekomstige 'Keizer der Fransen' in 1801 een concordaat met de paus. De Staat zou de bisschoppen benoemen en salariëren; de paus verleende hun de investituur (bevestiging). De bisschoppen moeten een eed van trouw aan de Staat afleggen. In 1802 werd, mutatis mutandis - met de nodige wijzigingen - iets dergelijks geregeld voor de hervormde en lutherse kerkgenootschappen.

Zeer veelzeggend is deze uitspraak van de Eerste Consul: 'Het machtsbereik van de wet eindigt daar waar het onbeperkte gezag van het geweten begint; noch de wet, noch de vorsten vermogen iets tegen die vrijheid'. Als men zich de machtige bescherming van dit woord realiseert voor het betrekkelijk kleine protestantse volksdeel, wordt het begrijpelijk dat, na de val van Napoleon in 1815, fanatieke r.k. gepoogd hebben de protestanten de hun in 1802 verleende rechten te ontnemen. Op verschillende plaatsen, in het bijzonder in Nîmes en Uzès, barstte de 'Witte Terreur' los tegen protestanten. Roomse fanatici en roofzuchtig gepeupel maakten zich schuldig aan mishandeling, vernieling, roof, ja zelfs moord: 300 doden. Hoewel vrij laat, trad Lodewijk XVIII -broer van de onthoofde koning Lodewijk XVI - energiek op. Na enkele maanden van troebelen, keerde er een betrekkelijke rust terug. De wettelijk gewaarborgde geloofsvrijheid voor de protestanten zou daarna niet meer ernstig bedreigd worden.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen