De vreze des HEEREN, dat is wijsheid

Deze twee onderzoeken hadden aangetoond dat gereformeerde jongeren over het algemeen orthodoxer worden aangaande het geloof in het bestaan van de hel, maar dat hun missionaire activiteit niet toeneemt. Sterker nog, de missionaire activiteit lijkt volgens het onderzoek van EO en ND zelfs zwak te zijn onder gereformeerde jongeren die ervan overtuigd zijn dat niet-gelovigen voor eeuwig naar de hel gaan. Slechts 25% gaf aan dat het idee dat er mensen zijn die niet geloven hen ertoe beweegt om evangelisatiewerk te verrichten.

Eigen onderzoek

Het onderzoek dat ik vervolgens uitgevoerd heb, bevestigde wat ik in bovengenoemde onderzoeken was tegengekomen. Maar omdat mijn eigen onderzoek plaatsvond door middel van het afnemen van interviews, kon ik dieper ingaan op de vraag waarom jongeren wel geloven dat mensen eeuwig verloren gaan die Jezus niet kennen als hun Verlosser en Zaligmaker, maar zichzelf niet of beperkt inzetten om andere mensen het evangelie kenbaar te maken.

De antwoorden op die vraag verschilden van persoon tot persoon. De een gaf aan dat hij zichzelf er geen type voor vond, de ander liet merken dat hij bang is voor een negatieve reactie van ongelovigen en weer een ander vond dat je een roeping nodig hebt voor evangelisatiewerk. Sommigen vertelden eerlijk dat zij er überhaupt nooit aan gedacht hadden om evangelisatiewerk te verrichten, terwijl anderen er wel over nagedacht hadden en vonden dat mensen een eigen keuze hebben en dat zij het daarom aan die persoon overlieten om wel of niet in contact te komen met het christelijke geloof.

Het antwoord op mijn onderzoeksvraag is daarom meervoudig. Hoewel er natuurlijk veel te zeggen valt over de antwoorden die de jongeren gaven, wil ik mij in dit artikel beperken tot één belangrijk punt. Zowel de voorgaande onderzoeken, als mijn eigen onderzoek, leggen namelijk de vinger op een zere plek in onze gereformeerde gezindte: de plek van de verhouding tussen orthodoxie en orthopraxie. De verhouding tussen wat wij geloven en wat wij daadwerkelijk doen. De verhouding tussen wat zondag gezegd wordt in de kerk en wat maandag gedaan wordt op het werk.

‘Een zere plek in onze gereformeerde gezindte: de plek van de verhouding tussen orthodoxie en orthopraxie’

Gereformeerde jongeren geloven namelijk wel dat het nodig is om andere mensen het evangelie te verkondigen, maar het evangelie delen met iemand die Jezus niet kent, doen zij niet of beperkt.

We zouden kunnen discussiëren over de vraag wat evangelisatie is en wat de noodzaak van evangelisatie in een land als Nederland is. Ervan uitgaand dat evangeliseren (juist!) ook het spreken inhoudt (zie Rom. 10 bijv.) en dat er ook mensen in Nederland zijn die nog niets van het evangelie hebben gehoord of begrepen, durf ik echter te stellen dat er een ‘missing link’ lijkt te zijn tussen wat gereformeerden geloven en wat zij doen op het gebied van evangelisatie.

Ik zeg expres ‘gereformeerden’ en niet gereformeerde jongeren. We hoeven ons namelijk niet boven mijn respondenten te verheffen. Hoe vaak is het niet zo in uw en mijn leven dat we iets geloven, maar dat we er niet naar handelen? Dat wij zondag in de kerk ja én amen zeggen/zingen, maar na de kerkdienst al merken dat hetgeen wij voornemens waren niet tot vervulling komt? Om te blijven bij het thema: hoe vaak is het niet zo dat we het voornemen hebben om onze buurman of vriend te vertellen over de verlossing die er is in de Heere Jezus, omdat we geloven dat iedereen die niet gelooft voor eeuwig verloren gaat en dat Jezus wil dat u andere mensen het evangelie bekendmaakt (zie Mat. 28: 19), maar hier vaak niet aan toe komen of het niet durven?

Vreze des HEEREN

Nu ik deze vragen zo stel, zult u zich misschien afvragen wat dit artikel onder de noemer ‘Apeldoornse Oogst’ te maken heeft met mijn bachelorscriptie die ik in het derde jaar van de theologiebachelor aan de TUA heb geschreven. Mijn bachelorscriptie ging namelijk over de plaats en betekenis van ‘de vreze des HEEREN’ in de wijsheidsliteratuur (Job, Spreuken, Prediker).

De ‘vreze des HEEREN’ heeft echter alles te maken met de hierboven beschreven problematiek. Een van de grootste inzichten die ik opdeed tijdens het schrijven van mijn bachelorscriptie is namelijk dat ‘de vreze des HEEREN’ de brug vormt tussen geloof en praktijk. Dit komt onder andere naar voren in Spreuken 9: 10: ‘Het beginsel van wijsheid is de vreze des HEEREN.’ Eigenlijk staat hier: de vreze des HEEREN is het begin van de verbinding tussen wat je gelooft en wat je doet. Bijbelse wijsheid is namelijk geen abstracte wijsheid. Het is geen kennis óver of theoretisch inzicht in, maar het is allereerst een praktische wijsheid. Het is kennis die zoekt naar toepassing in het dagelijkse leven.

Hoe komt het dat de vreze des HEEREN het begin is van het ten uitvoer brengen van wat je gelooft?

De vreze des HEEREN motiveert op twee manieren het in praktijk brengen van wat je gelooft. Enerzijds staat de vreze des HEEREN symbool voor vrees voor Zijn macht en majesteit (mysterium tremendum). Deze vrees maakt dat je eerbiedig doet wat Hij zegt en wil. Anderzijds drukt de vreze des HEEREN een vrees uit die synoniem is voor liefde en aanbidding (mysterium fascinans). Als schepsel ben je verbonden met Hem die geheel anders is. Je houdt van Hem en staat in relatie tot Hem, juist omdat Hij zo overweldigend groot en heerlijk is.

Hoewel de mens na de zondeval door het kwalitatieve verschil met God vreest voor Hem die groter en ontzagwekkend is, hoeft hij na de wedergeboorte niet gescheiden te worden door vrees, maar wordt hij juist door liefde en ontzag aan Hem verbonden (mysterium fascinans). Gelovigen zullen daarom nooit vrezen met een vrees die scheiding teweegbrengt, maar zullen veeleer op zo’n manier vrezen waardoor zij eerbiedig en liefdevol God aanbidden en zoeken Zijn wil te doen in het dagelijks leven.

Geloven en doen

Dit brengt mij terug bij het onderzoek dat ik heb gedaan aan de ETF. Ik weet natuurlijk niet hoe het is in uw leven of in uw kerk. Ik ben er niet van op de hoogte op welke manier u en uw kerk bijdragen aan de verkondiging van Zijn Woord over heel de aarde. Maar ik ben wel van mening dat God ons niet vraagt om ons alleen te richten op wat wij geloven. Dat jongeren orthodoxer worden is mooi, maar als dit niet vertaald wordt naar de praktijk, wat houdt het geloof dan in? Daarnaast besef ik dat het ook niet goed is om ons alleen te richten op wat wij moeten doen.

‘Gelovigen zullen nooit vrezen met een vrees die scheiding teweegbrengt’

Ik ben er vast en zeker van overtuigd dat wij moeten beginnen met ons te richten op Wie wij geloven. Op de HEERE. Hem kennen en Hem vrezen is het begin van alle wijsheid. Dat is het begin van een leven waarin geloven en doen samengaan. Dat is het begin van een evangeliserend leven. Dan zullen jong en oud niet alleen recht in de leer zijn, maar ook recht in het doen. Dan zullen zij mensen bewegen tot geloof. Want, zoals Paulus schreef, het kennen van de vreze van de HEERE, zorgt ervoor dat je mensen wilt bewegen tot het geloof. De vreze des HEEREN, dat is wijsheid!

Joost van den Berge (kerkelijk werker/pionier PKN Sebaldeburen) werd bij het schrijven van zijn bachelorscriptie begeleid door prof. dr. H.G.L. Peels

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen