Het oudste psalmboek van Genêve

Wanneer wij in ons psalmboek het jaartal 1542 aantreffen, duidt dat het moment waarop de desbetreffende melodie voor het eerst in de ontstaansgeschiedenis van het psalmboek opduikt. Het was in 1542 dat te Genève voor het eerst een psalmboek werd uitgegeven. Weliswaar was reeds drie jaar eerder in Straatsburg een bundel verschenen. Deze was van de hand van Calvijn: „Enige psalmen en lofzangen, op muziek gezet".

Een aantal melodieën uit deze Straatsburgse bundel van 1539 werden in de Geneefse van 1542 overgenomen en leven tot in onze dagen ongewijzigd voort. Het boek van 1542 heet: „De vorm der gebeden en kerkliederen, met de wijze van toediening der sacramenten en bevestiging van het huwelijk, volgens het gebruik der oude kerk". Hoewel het boek de naam van de samensteller ervan niet vermeldt, betwijfelt niemand, dat de samensteller Calvijn zelf is geweest.

In de „brief aan de lezer", waarmee Calvijn zijn boek opent, lezen we:  „Er zijn twee soorten van openbare gebeden; de ene vindt plaats door het eenvoudige woord, de andere door gezang; en dit is niet een vinding van de laatste tijd, want vanaf de oorsprong der kerk is dit zo geweest, gelijk de geschiedenis bewijst; zelfs Paulus spreekt niet slechts van bidden met de mond, maar ook met gezang; en uit ondervinding weten we, dat er van de zang grote kracht uitgaat om het menselijk hart te ontroeren en te ontvlammen tot aanroeping en lofprijzing Gods in vurige ijver; men lette er voortdurend op, dat de zang niet licht en wuft zij, doch kracht en statigheid hebbe, gelijk Augustinus zegt, en dat er groot verschil zij tussen de muziek, die de mensen thuis aan tafel moet opvrolijken, en de psalmen, welke in de kerk gezongen worden in tegenwoordigheid van God en zijn engelen."

Hoewel dit oudste psalmboek van Genève in 1542 verscheen, en in ons psalmboek als auteur van de melodieën bij dit jaartal nog altijd de naam van Louis Bourgeois wordt genoemd, weten we thans zo goed als zeker, dat deze melodieën niet van Bourgeois afkomstig kunnen zijn. De archieven van de stad Genève gewagen namelijk nergens van de naam Bourgeois vóór het jaar 1545.

Naar alle waarschijnlijkheid zijn de melodieën van de groep psalmen die dateren van 1542 gecomponeerd door Guillaume Franc, de eerste voorzanger in de stad Genève. De allereerste melodieën van Bourgeois verschenen pas in de uitgave van 1547. De meeste andere van zijn hand eerst in 1551.

Guillaume Franc was als vluchteling uit Rouaan gekomen en had te Genève vergunning gekregen tot het houden van een muziekschool. Hij moest de kinderen leren zingen. Uit de Registers van de Raad van Genève weten we, dat hij een bezoldiging kreeg om iedere dag een uur met de kinderen te repeteren.

Pas toen hij naar Lausanne vertrok, werd zijn taak als cantor overgenomen door Bourgeois. Bourgeois werd geboren te Parijs (± 1510), maar had daar geen officiële aanstelling als musicus. Opmerkelijk is het dat Bourgeois niet als vluchteling naar Genève gekomen is, maar door de Stadsraad werd uitgenodigd, vanwege zijn bekwaamheden.

Aan de St. Pierre ontstond een vruchtbare samenwerking tussen hem en Calvijn. Het is daarom niet te verwonderen dat Calvijn altijd voor Bourgeois is opgekomen.

Toen de laatste in 1551 in de nieuwe uitgave van het psalmboek, zonder toestemming van de burgerlijke overheid, een aantal melodieën gewijzigd had en daarvoor in de gevangenis terechtkwam (!), was het Calvijn die maatregelen nam om zijn invrijheidstelling te bewerkstelligen.

Slechts om beter in het onderhoud van zijn gezin te kunnen voorzien en om zijn muzikaal talent nog op andere wijze rijker tot ontplooiing te kunnen brengen, heeft Bourgeois later Genève weer met Parijs verwisseld.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen