Boekbespreking

hettawforaat klinfiimwmate^Kcbeidea, Allereerst het woord gedachten-aKSBÈJ*** zeggen: geen theorie, geen systeem, geen overzicht als in een handboek. Neen, heel simpel: gedachten. En dan gedachten over geestelijke begeleiding. Ook hierin geen theorie over het pastoraat, geen schema, leer of systeem, maar gewoon gedachten, van pastorale theologische aard.

Wie op het terrein van het pastoraat wat gelezen heeft, weet dat er tal van theorieën, zelfs van stromingen zijn (ook wel scholen genoemd), die ieder voor zich het pastoraat op eigen wijze hanteren en typeren. Van dat ingewikkelde systeemdenken is in dit boek geen sprake! Neen, pretentieloos: gedachten over geestelijke begeleiding. Wil dit zeggen dat theorieën van anderen niet ter sprake komen? Alvorens op die vraag in te gaan, vraag ik aandacht voor de hoofdtitel: De pastor als reisgenoot. Daarbij past niet het beeld van de herder, evenmin dat van de docent of instructeur! Neen, om deze titel op de Bijbel te herleiden moeten we naar de reis van Jezus met de Emmaüsgangers (of omgekeerd). Inderdaad, deze geschiedenis biedt de auteur het bijbelse model om over pastoraat na te denken en te schrijven. Heel gewoon, Jezus Die Zich als de Opgestane voegt bij de Jeruza-lemmers op weg naar Emmaüs, en Die al pratend - over en weer - hun de Schriften opent. Dat is het middel waardoor zij bij het breken van het brood, Hem herkennen. Was ons hart niet brandende in ons? Dan gaan ze terug naar Jeruzalem, zonder Zijn aanwezigheid maar met de Opgestane in hun hart. Van Jezus' kant het geslaagde pastoraat (op Pasen); aan hun zijde de herkenning van de bijzondere reisgenoot. Het verhaal van de ontmoeting speelt zich af in vijf fasen: onderweg in het gewone leven; wat zijn dat voor gesprekken? De rol van het Woord als licht op het pad; zij herkenden Hem (levensbeelden en geloofsbeelden). Ten slotte: naar Jeruzalem, het doel van de reis.

Dat is het verhaal van dit boek, voluit bijbels, door de Schrift gestructureerd. Is dit boek een stichtelijk boek over Jezus' onderricht en Zelfopenbaring aan de Emmaüsgangers? Ja, dat is het, voluit. Is het een wetenschappelijk lees- en lesboek? Dat zeker ook. Men hoeft alleen de vele - soms lange - noten in grote verscheidenheid van herkomst en verwijzing maar door te nemen om van het wetenschappelijke karakter van het boek overtuigd te zijn! Ik heb de gewoonte van een boek de inhoudsopgave op me te laten inwerken en dan de noten wat uit te pluizen. Nu, bij dit boek heb ik daar heel wat tijd aan moeten besteden.

De lezer merkt intussen: het is een bijzonder boek. Steeds weer heb ik me afgevraagd, waarin zit het bijzondere, zeg maar: het ongewone en toch tevens boeiende van dit boek op het gebied van het pastoraat?

U kunt zeggen: in de aangename combinatie van gezonde stichtelijkheid en stevige wetenschappelijkheid. Ik heb de indruk dat de ene typering niet tekortdoet aan de andere. Beide gaan gelijk op. Die evenwichtige combinatie kom je tegenwoordig niet zoveel tegen.

Toch moet ik er nog iets aan toevoegen. Dat raakt de spits van het boek, wilt u zijn boodschap, namelijk het feit dat de pastor hier de plaats inneemt van de reisgenoot, net als Jezus in het gesprek met de Emmaüsgangers. Doch een reisgenoot die niet is als Jezus, maar wel naar Hem verwijst. De pastor is de reisgenoot die Jezus' woorden gezaghebbend ter sprake brengt. Hij is als verwijzer vertegenwoordiger van Jezus, en tegelijk zijn dienaar, nimmer zijn plaatsvervanger.

Dat geeft aan deze beschrijving, liever nog deze tekening van pastoraat, zowel iets verplichtends als iets ontspannends. De pastor neemt niet de plaats van Jezus in, maar hij is ook niet zomaar een derde reisgenoot, gelijk Jezus dat ook niet was. Als verwijzer is de pastor vertegenwoordiger van Jezus; en als vertegenwoordiger tevens reisgenoot, zoals Jezus dat was.

Dit boek werkt voor de pastor en zijn pastoraat ontkrampend en tegelijk is de pastor meer dan gewoon meeloper of meeprater. Ik vind deze aanpak een vondst.

Ik voeg er nog aan toe dat de auteur steeds weer bij onderdelen van de vijf gesprekspassages, hedendaagse relevante literatuur vermeldt. Met korte typeringen tracht hij auteurs in de noten neer te zetten. Ook die auteurs met wie hij van mening verschilt, ofschoon hij meningsverschillen liever op de achtergrond houdt.

Het boek valt in twee delen uiteen: verlangen naar spiritualiteit - u kunt zeggen: een verkenning in het hedendaagse denken. Daarna in het eerste deel in grote lijnen, het gesprek met de Emmaüsgangers, uitlopend op de conclusie: geestelijke begeleiding als het wezen van de mystagogische opdracht. In deel II worden de onderdelen van dit bestek nader beschreven, door de vijf fasen van het gesprek met de Emmaüsgangers te belichten. Dat gebeurt zowel praktisch, als met verwijzing naar en bespreking van literatuur uit de poimeniek.

De conclusie: Het is een rijk en rijp boek (de auteur heeft het dan ook aan zijn vrouw en de kinderen, met name genoemd, opgedragen).

Hier ligt een leven van bezig-zijn met deze stof achter. Het gezin heeft dat kennelijk, in welke vorm van betrokkenheid ook, meegemaakt.

Het is geen boek waar je zomaar hap en snap iets uit kunt halen voor het praktische pastoraat. Je moet door het hele boek heen; pas dan zul je in je pastoraat ervan leren en erdoor verrijkt worden. Doch wie die reis (hij eindigt in Jeruzalem) maakt, vindt hier een gids die midden in deze moderne tijd toerust tot het bieden van bijbels pastoraat. De bescheidenheid van presentatie acht ik een deugd van dit boek.

Ik wens de auteur en de hedendaagse pastorale theologie geluk met de verschijning van dit boek. De lezer moet er wel wat voor overhebben om Jeruzalem als eindstation te halen. Mag er ook eens een boek verschijnen van deze intentie en van dit geestelijk formaat?

W. H. VELEMA

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen