Het gevaar van een tunnelvisie

Tunnelvisie, het is een term die de laatste tijd steeds vaker valt te beluisteren. Bijvoorbeeld recent in het kader van de zogenaamde Schiedammer parkmoord. Nadat verdachte Kees B. een valse bekentenis had afgelegd in de moordzaak-Nienke Kleiss hadden politie en justitie alles buitengesloten wat op een andere dader wees.

Nu, vier jaar later, blijkt dat Kees B. al die tijd onschuldig heeft vastgezeten. Onderzoek door het openbaar ministerie laat zien dat een tunnelvisie de hoofdoorzaak is van deze gerechtelijke dwaling. Maar wat is eigenlijk een tunnelvisie?

Kenmerkend voor een tunnel is dat er alleen daglicht is aan het einde ervan. Al rijdend door een tunnel ziet men om zich heen weinig of niets. Alleen het lichtpunt aan het einde van de tunnel geeft richting aan.

De figuurlijke betekenis van tunnelvisie is van deze letterlijke betekenis afgeleid. Er is sprake van een tunnelvisie wanneer men zich richt op een doel, het licht, waarbij geen oog meer is voor al het andere. Men sluit zich af voor de rest en fixeert zich op het doel. Men zet de figuurlijke oogkleppen op, het behalen van het doel is het enige wat telt.

Een typerend voorbeeld van een tunnelvisie is de parabel van de sadhoe. Een Amerikaanse expeditie van zakenmensen was bezig aan de beklimming van een berg in de Himalaya. Tijdens de klim stuitte de expeditie op een Indiase man. Deze sadhoe was erg ziek en nauwelijks gekleed. Zonder hulp zou hij snel sterven.

Na intern beraad besloot de expeditie de man niet te helpen en de beklimming te vervolgen. De expeditieleden vonden dat ze geen tijd konden verliezen. Ze zouden en moesten de top halen. Het was voor hen nu of nooit. Er was immers veel geld en tijd gestoken in de voorbereidingen van de klim. Alleen de top telde.

Tunnelvisie is een veelvoorkomend verschijnsel binnen organisaties. Dat wat goed is voor de organisatie wordt klakkeloos als goed beschouwd. Blindelings zet iedereen alles op alles om de doelen van de organisatie te halen. Net als bij de bergexpeditie is er grote stress, veel adrenaline en het gevoel een unieke kans te hebben. In de literatuur wordt dit ook wel teleopathie genoemd. Teleopathie is een combinatie van de Griekse woorden doel en ziekte. Doelziekte is het blindstaren op doelen.

Tunnelvisie is een gevaarlijk verschijnsel. Wanneer doelen gaan overheersen kan dit leiden tot gewetenloos gedrag. Tot de gedachte dat het doel de middelen heiligt. Het bedrijf dat moet groeien en alles daaraan ondergeschikt maakt. De medewerker die carrière wil maken en daaraan al het andere opoffert.

Ook in de privésfeer geldt het gevaar van tunnelvisie: hobby's die ontaarden, liefde die blind maakt en spaarzaamheid die leidt tot gierigheid. En wanneer men zich vereenzelvigt met een land of filosofie liggen nationalisme en fundamentalisme op de loer.

Licht

Tunnelvisie is te bestrijden door zich steeds kritisch af te vragen of de ingezette middelen wel toegestaan en verantwoord zijn.

Christenen mogen bovendien weten dat er licht is aan het einde van de tunnel van dit bestaan. Een hemels licht welteverstaan. Een licht dat niet alleen aan het einde schijnt, maar dat ook het eigen levenspad verlicht en belicht. Het licht van de Heilige Geest behoedt voor teleopathie.

Muel Kaptein, hoogleraar bedrijfsethiek aan de Erasmus Universiteit Rotterdam

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen