Het innige Christendom

(2)

Midwolda

In 1733 overleed ds. Sparringa, de predikant van Midwolda. De stemgerechtigde ingezetenen stelden een aantal predikanten op voor de vacature en daaronder was ook Schortinghuis. De keuze viel echter op ds. Abrahamus van Velzen te 's Heerarendskerke, maar deze bedankte. Toen werd met eenparige stemmen Schortinghuis beroepen en hij mocht het beroep aannemen. Op zondag 1 augustus 1734 volgden bevestiging en intrede. Schortinghuis viel goed in Midwolda. Er bleek een goede harmonie tussen predikant en gemeente. Vooral de verhouding met de Hora's op Ennemaburg was van aangename aard. Daar werden banden gelegd van geestelijke aard. Niet voor niets heeft Schortinghuis zijn Innige Christendom opgedragen aan Johan Hora (Raadsheer der stad Groningen) en zijn echtgenote Catharina Wolters.

Tot het eind van zijn leven (in 1750) zou Schortinghuis de gemeente van Midwolda dienen. Opvallend is dat in die zestien jaren slechts 23 personen belijdenis des geloofs aflegden en dat op een gemeente van zo'n 1500 zielen. Zeker, Schortinghuis hamerde voortdurend op de persoonlijke beleving van het geloof. Velen wilden de persoonlijke geloofsbelijdenis liever mijden; men vluchtte in een kerkelijk nihilisme en men dacht dat dat nog prijzenswaardig was ook: een teken van diepe ernst aangaande Kerk en Sacrament. Het zal Schortinghuis ongetwijfeld leed gedaan hebben. Wijlen ds. A. Hoogerland schreef in zijn behartigenswaardige boekje Belijdenis doen, en dan...? onder andere: "Zij die opwassen kunnen geen doopleden blijven. Ze kunnen, wat dat betreft niet in hun ouders gerekend blijven. Wanneer iemand tot onderscheid van jaren gekomen is, wordt hij of zij voor de keus gesteld". En: "Sommigen doen geen belijdenis des geloofs, omdat ze onbekeerd zijn. Ze kunnen naar hun innerlijke overtuiging niet antwoorden op de hun gestelde vragen en komen daarmee in moeilijkheden. Als het inderdaad komt uit innerlijke overtuiging des harten, zal dat ook innerlijke ongerustheid en innerlijk gebed geven. Dat het bij hen komen mocht tot een innerlijk verlies voor God. Dus niet alleen overtuiging, maar ook overbuiging des harten". Wie Schortinghuis in z'n totaliteit wil leren kennen, zal ook kennis moeten nemen van zijn in 1738 geschreven boekje Nodige Waarheden in 't herte van een christen tot dienste van de hem toebetrouwde gemeente opgestelt. Schortinghuis gebruikte het voor zijn catechisanten. H. Heppe zegt terecht over dit boekje:

"De fundamenteele stellingen der gereformeerde dogmatiek, vooral de leer over het werk-en genadeverbond, over de rechtvaardiging en heiliging, over de sacramenten worden er geheel in den kerkelijken zin in uiteengezet". Uit dit boekje blijkt ook nog eens duidelijk dat Schortinghuis zich beslist niet terugtrok buiten Gods Woord om in een of ander mysticisme, wat boze tongen wel steeds suggereren. Hij was voluit voetiaans-gereformeerd theoloog. Zo worden de genademiddelen door hem zeer hoog geacht. En het innerlijk kennen van het heil wordt nooit losgemaakt van het letterlijk kennen, ook al zouden de smaders na het uitkomen van Het innige Christendom steeds weer hem voor de voeten werpen dat hij de "letterkenners" versmaadde. Deze smaders hadden dan kennelijk geen kennis genomen van de Nodige Waarheden.

Door de polemiek die ontstond na het verschijnen van Het innige Christendom, was Schortinghuis genoodzaakt zich te verweren. Hij heeft dat gedaan door middel van drie apologieën, die alle als thema hadden: "Ik ben geen bedorve mystiek, ik ben en wil zijn een gereformeerd christen, dus die weet van Openbaring in objectieven zin èn van bevinding in subjectieven zin, beide". Na zijn hoofdwerk van 1740 is trouwens nog een werk van hem verschenen, namelijk De geborene Christus (1746). Ook uit dit geschrift blijkt dat zijn theologie dezelfde gereformeerde theologie is gebleven, zoals hij die in Nodige Waarheden al had uitgedrukt: de gereformeerde correlatie van Openbaring en persoonlijke geloofservaring. Overigens, deze synthese ontbreekt ook niet in Het innige Christendom. Al zijn geschriften laten in de grondtonen hetzelfde geluid horen. Ook in Het innige Christendom wordt de gelovige met zeer weinig bevinding niet buiten de deur gezet of hard veroordeeld. Wel wijst Schortinghuis er nadrukkelijk op dat de gelovige niet op gevoel, maar op het geloof dient te leven: "Dat is waarlijk eene gemeene swakheyd in des Heeren volk, dat sy al te veel van gevoelige genade afhangen, en als sy die missen, dat sy dan haaren geheelen staat verwerpen". Zoals gezegd heeft Het innige Chris­

tendom buiten Midwolda veel stof doen opwaaien. Gelukkig genoot Schortinghuis in de gemeente zelf veel vertrouwen. Hij ondervond veel sympathie en steun. Bovendien had hij een gelukkig gezinsleven. Wat nog groter is: er was geestelijke verwantschap. Uit zijn huwelijk met Aletta Busz werden elf kinderen geboren. Vijf ervan overleden zeer jong. De overigen waren Catharina en nog vijf zonen, die allen theologie gingen studeren. Zij zouden ook alle vijf hun werkzaamheden verrichten in Zeeland.

Op 20 november 1750 werd Schortinghuis van zijn aardse post afgelost. Verscheidene jaren heeft hij te kampen gehad met een zware "benauwdheid op de borst".

Op zijn grafzerk in de kerk van Midwolda staat het volgende gedicht te lezen:

Sta wandlaar beschouwd dees zerk. Hij dekt een Pilaar van Gods kerk. Een brandend ligt, wiens Flonkerstralen Eerst Weeners, doe Midwoldaas zalen.

Verheugden; ja die van rondsom Was als een star in 't Christendom, Die mond en pen in 't werk des Heeren

Versleet, en nu den kroon der Eeren Geniet verlost van hoon en kruis Dus leeft Wihelmus Schortinghuis Die Boanerg en Barnabas, Door Christus, die hem 't leven was.

Veenendaal,

J. Schipper.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen