OP TOONHOOGTE IN DE KERK?

Drs. J. van der Knijff uit Apeldoorn is theoloog en werkt als muziekredacteur bij het Reformatorisch Dagblad.

In veel gemeenten die zich rekenen tot de Gereformeerde Bond worden (nog altijd) alleen de psalmen en enige gezangen gezongen. Maar onmiskenbaar is er een ontwikkeling gaande waarbij in diverse gemeenten steeds meer gezangen en liederen de liturgie bereiken: op feestdagen, tijdens zogenoemde terugkomdiensten van kinderen uit de oppas of in de middagdienst op bid- en dankdagen.

KEUZES

De vraag is nu niet wat we hiervan moeten vinden. De vraag is wat er gebeurt met de liturgie als ander repertoire dan de aloude psalmen in de eredienst een plek krijgt. Op dit punt worden namelijk keuzes gemaakt: áls we gezangen en liederen gaan zingen, waar halen we die dan vandaan?

Onmiskenbaar heeft de achterliggende jaren de bundel Op Toonhoogte van de Hervormd-Gereformeerde Jeugdbond (HGJB) hierin een belangrijke functie gehad. Die bundel, bedoeld voor het jeugdwerk, kreeg een brede verspreiding binnen kerkelijk Nederland. Overigens naast uitgaven als de Evangelische Liedbundel (recent opgevolgd door Hemelhoog) en Uit aller mond.

ONTWIKKELINGEN

Het is niet moeilijk te bedenken hoe de ontwikkeling gaat. Met kinderen van de crèche wordt gezongen uit Op Toonhoogte. Jongeren raken op zaterdagavond tijdens het jeugdwerk met het repertoire van de jongerenbundel vertrouwd. En als er dan tijdens bijzondere gelegenheden of terugkomdiensten ruimte is voor een lied, is de keus snel gemaakt: uit de bundel die we vanuit het jeugdwerk kennen.

Nu staat in een bundel als Op Toonhoogte een grote diversiteit aan liederen. Van beproefde gezangen tot vroegrijpe opwekkingsliederen. Het is niet moeilijk om met het oog op een feestelijke eredienst in een Gereformeerde Bondsgemeente een selectie te maken van gezangen die qua stijl en inhoud helemaal in lijn liggen met de kerkmuzikale (psalmzang) traditie van de gemeente.

ANDERE TRADITIE

Tegelijk is het óók niet moeilijk om voor een bijzondere eredienst een lijstje samen te stellen van liederen die weliswaar door kinderen en jongeren graag gezongen worden, maar die uit een heel andere muzikale traditie stammen en de liturgie van kleur doen verschieten.

Bij dat laatste is te denken aan zowel inhoudelijke als muzikale aspecten. Welk godsbeeld gaat er uit van een lied als ‘Mijn Vader, dank U wel’ (333)? Welk beeld van Jezus komt er naar voren in een kinderlied als ‘Zing, zing, zingen maakt blij’ (565)? Moet je het überhaupt willen dat een gemeente met mensen in de leeftijd van 4 tot 84 jaar liedjes van Elly en Rikkert aanheft?

Elk liedboek moet met wijsheid gebruikt worden

DE BEGELEIDING

De muzikale kant is – als tweede – ook niet onbelangrijk. In een traditie waarin de psalmzang vanouds door het orgel wordt begeleid, kun je niet in één keer overstappen op een lichter genre zonder de organist in problemen te brengen. Liederen van Johannes de Heer gaan nog wel, maar de meeste Psalmen voor Nu moet je niet met een orgel wíllen begeleiden… En dan is er nog de zingende gemeente, die haar tong breekt over syncopen, voorhoudingen en lastige ritmes in sommige liederen.

Kortom, wie een bundel als Op Toonhoogte wil benutten voor de eredienst, zal z'n huiswerk goed moeten doen. Zowel naar inhoud als naar muziek zal zorgvuldig gekeken moeten worden.

MET WIJSHEID

Dat geldt echter voor elk gezangen liedboek. Ook de nieuwe bundel Weerklank, die pretendeert ‘waardige kerkliederen’ te bieden, moet met wijsheid gebruikt worden. Bijvoorbeeld als het gaat om de grote rubriek kinderliederen. Het is voor mij nog geen uitgemaakte zaak dat een Gereformeerde Bondsgemeente op zondagmorgen massaal ‘Zoals klei in de hand van de pottenbakker’ of ‘Hoger dan de blauwe luchten’ moet gaan zingen.

Het (nieuwe) lied in de liturgie is een spannende en uiterst serieuze zaak.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen