Psychologie

Een heel nuttige vraag, die bedoeld is om erger te voorkomen en die bovendien van een bepaald inzicht getuigt. Veel mensen contstateren pas dat ze burn-out zijn, als ze al in dat stadium zijn beland. U weet blijkbaar af van de verschijnselen van burn-out en herkent daarvan het nodige bij uzelf. Elke verandering ten goede, elk herstelproces, begint met bewustwording van wat er speelt.

Het hoofdkenmerk van burn-out is het gevoel van totale uitputting. Je wordt elke morgen even moe en wrakkerig wakker. Alles is je te veel. De accu is leeg. Je laadt nergens meer van op. Daarnaast is er sprake van verlies van betrokkenheid en enthousiasme. Ten slotte is er de ervaring van competentieverlies: het idee voortdurend steken te laten vallen en je werk niet meer te kunnen doen.
Burn-out is iets anders dan overspanning. Een burn-out is te vergelijken met een elastiek waar de rek uit is, een overspanning juist met een te strak gespannen elastiek. Als je iets zegt tegen iemand met een burn-out, krijg je vaak nog een normale reactie, terwijl een overspannen persoon dan reageert als door een wesp gestoken.
Overspanning lijkt daarom veel ernstiger dan burn-out. Dat is schijn die bedriegt, want een overspanning is meestal met enkele weken voorbij, terwijl een burn-out zomaar een paar jaar duren kan. Alle reden dus om dat in de kiem te smoren, wanneer je dat ziet aankomen.
Iemand die burn-out raakt, heeft vaak tien, twintig of dertig jaar te veel van zichzelf gevraagd. Wanneer de draaglast jarenlang de draagkracht van iemand te boven gaat, is het resultaat langzame maar zekere uitputting. Wij zijn begrensd. Met een brievenweger moet je geen zak met aardappels willen wegen. Toch is dat precies wat veel mensen met zichzelf doen.
Een eerste tip is daarom: breng eens in kaart wat er allemaal op uw bord ligt. De zorg voor zieke ouders? Werk dat al jaren zwaarder is vanwege reorganisaties of niet opgevulde vacatures? Buren die lawaai maken? Kinderen die niet met elkaar door een deur kunnen? Een huis met achterstallig onderhoud? Kerkenwerk?
Vraag u vervolgens eens af of uw draagkracht nog dezelfde is als tien jaar geleden. Mogelijk is er weinig veranderd aan uw draaglast, maar is uw draagkracht sterk afgenomen door bijvoorbeeld een ziekte, door slapeloosheid, door een handicap, door overgewicht of wat dan ook.
Kijk daarna of u de balans tussen draagkracht en draaglast structureel kunt bijstellen. Ik denk aan iemand die diverse nevenactiviteiten had, die hij allemaal heeft afgestoten. Bovendien ging hij meer aan lichaamsbeweging. Dat gaf na verloop van tijd een duidelijke verbetering.
Ga ook eens na of u uzelf niet een perfectionistische leefstijl hebt eigengemaakt. Moet alles even netjes en precies? Hebt u moeite met delegeren, omdat u het niet kunt verdragen dat een ander het op een andere manier doet dan u? Bent u iemand die altijd klaar staat voor anderen en zich oververantwoordelijk voelt?
Ga eens na waar de bronnen van dit gedrag liggen. Was u oudste kind? Had u een ziekelijke vader of moeder, of werd er op andere wijze al vroeg een beroep op u gedaan? Dat kan gemakkelijk leiden tot een vorm van parentificatie. U voelt u dan als volwassene overal verantwoordelijk voor en ongemerkt trekt u erg veel naar uzelf toe. Anderen zien ook hoe goed u de dingen doet en vertrouwen u ook al snel erg veel toe.
Stop dit patroon. In korte tijd is er vaak veel aan verandering door te voeren. Bouw systematisch veel meer ontspanning in dan eerst het geval was. Neem overdag flinke pauzes en probeer vooral ook de avond te gebruiken om tot rust te komen.
Wanneer u dit allemaal gedaan hebt, hebt u het proces een wending gegeven. Het kan dan vervolgens nog zeker een jaar duren voordat het gevoel van uitputting verdwijnen gaat.

Heeft u een vraag? Mail naar psycholoog@terdege.nl

Kees Roest, klinisch psycholoog

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen