Boosheid hoort erbij

Geen gezin zonder emoties. Zo eenvoudig is het. Wat minder eenvoudig lijkt te zijn, is de plek die emoties mogen hebben in een gezin. Natuurlijk, blij zijn mag best. Tenminste, in de meeste gevallen. Maar angst, verdriet en boosheid, daar ligt het vaak anders mee.
Dat heeft alles te maken met ons mensen. We kunnen moeilijke dingen (ook de ‘lastige’ uitingen van andermans emoties) niet altijd even goed accepteren of hanteren. En als dat ergens voelbaar en zichtbaar wordt, dan is het wel in een gezin, waar mensen nu eenmaal nauw samenleven en de emoties soms ‘over en weer’ gaan.

Verboden
Het niet kunnen hanteren van emoties is er niet zelden de oorzaak van dat mensen later in hun leven vastlopen. Juist daarom is het belangrijk dat in het gezin de juiste basis voor het omgaan met emoties wordt gelegd.
Laten we boosheid er eens uitlichten. Er is namelijk iets aan de hand met boosheid. We zijn het allemaal regelmatig en tóch is het een van de meest ‘verboden’ emoties.
Dat heeft allerlei oorzaken. Sommige mensen vragen zich af of boosheid vanuit Bijbels perspectief wel acceptabel is. Anderen zijn bang dat boosheid ertoe leidt dat de ander je in de steek laat of op z’n minst niet meer leuk vindt. Weer anderen vinden boosheid gewoon een vervelende emotie, die getuigt van imperfectie. Boos worden betekent gebrek aan zelfbeheersing, denkt weer een ander. En zo belandt boosheid in een hoekje waar het eigenlijk helemaal niet hoort.

Functioneel
Boosheid is een bijzonder functionele emotie, die we soms hard nodig hebben in de relatie met andere mensen en de wereld om ons heen. Zoals angst ons in staat stelt om te vluchten voor gevaar, zo stelt boosheid ons in staat om iets kostbaars te beschermen. Onze grenzen, bijvoorbeeld.
Natuurlijk, ook met onze boosheid zijn we onderdeel van de gebrokenheid en zondigheid van onze menselijke natuur. Net zoals we dat ook zijn met blijdschap, angst en verdriet. Dat doet echter niets af aan het functionele van boosheid in zichzelf. Het vraagt wél om de juiste begeleiding bij het uiten ervan, als kinderen opgroeien. En dat is precies het punt waar het om draait bij Mariëlle. Daar gebeurt namelijk iets belangrijks.

Grenzen
Mariëlle was boos omdat moeder haar vroeg te stoppen met spelen en vast aan tafel te komen zitten. Niets mis mee. Maar de boodschap die ze aan Mariëlle gaf door haar naar boven te sturen, was dat ze ongewenst is zodra ze boos is.
Als Mariëlle die boodschap maar vaak genoeg krijgt, zal dat haar ooit opbreken. Ze zal haar eigen boosheid, ook al is die terecht, op den duur wellicht gaan ontkennen of onderdrukken. Uit angst de verbinding met de ander kwijt te raken. Of omdat ze denkt dat er sprake is van gebrek aan zelfbeheersing of onacceptabele imperfectie. Ze zal wat ze echt voelt, leren weg te stoppen.
Als later iemand over haar persoonlijke grenzen gaat, heeft ze eigenlijk boosheid nodig om die grens aan te geven, maar het is de vraag of ze dan boos kan worden. Met alle heftige gevolgen van dien.

Wat had moeder dán kunnen doen? Allereerst had ze, zonder de afspraak te veranderen, begrip kunnen tonen. „Ik begrijp dat je dat niet leuk vind, ik zie dat je er zelfs boos van bent. Dat snap ik, je was ook fijn aan het spelen.” Daarmee erkent ze het onderliggende gevoel.
Het boze gezicht had moeder gewoon kunnen laten voor wat het is. Als je iemands emotie accepteert, moet je ook even verduren dat het zichtbaar en voelbaar is. En dat is waar het voor Mariëlles moeder (en voor alle ouders) ten diepste om draait. Hoe goed kan zij zelf boosheid verdragen? De mate waarin je als ouder je eigen emoties kunt verdragen, is tenslotte de mate waarin je die van je kind kunt verdragen.
De emotie van je kind kan je eigen emotie of emotionele tekort raken. Daar is niets vreemds aan. Het is wel goed om te weten. Zodat je de emoties van je kind de ruimte kunt geven die ze verdienen en het zo een belangrijke basis voor later kunt meegeven.

Boosheid in het gezin
• Benoem boosheid als je die ziet bij de ander of voelt bij jezelf.•
Toon begrip voor de boosheid.
• Loop niet weg als iemand boos is, maar blijf in verbinding.
• Probeer boosheid niet direct op te lossen, maar verduur hem even.
• Begrens samen de uiting van boosheid: boos kijken is oké, boos doen (schoppen, slaan, dingen kapot maken, brutaal doen) is niet oké.
• Geef het voorbeeld als ouders; laat de kinderen zien hoe jullie boosheid erkennen en uiten en met elkaar oplossen. Zo leren ze dat boos zijn menselijk is en betekenisvol kan zijn, dat het in liefdevolle relaties voorkomt, dat het je kan helpen om jezelf te beschermen en dat het, als het niet terecht was, ook weer opgelost kan worden.

Bas van Dijk is vader van vijf kinderen en zelfstandig psychosociaal hulpverlener (www.bascoaching.nl).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen