Antwerpen schuwt harde confrontatie niet

Hij is bezorgd. Meer nog. "Ik ben gealarmeerd. Over de houding van de Nederlanders. Dat zeg ik in alle oprechtheid", verklaart de Antwerpse havenautoriteit in zijn directiekamer. De stad ligt aan de voeten van de schepen. Delwaide zetelt op de zevende etage van het hagelwitte havenhuis. Vanachter de glazen wand kijkt hij uit over het centrum van Antwerpen, de kranen en de masten, de scheepshutten en de containerterminals. In de verte rijst de kerncentrale van Doel op.

Als de haven van Antwerpen het kloppend hart van België is, dan is de Westerschelde de aorta. Dagelijks passeren honderden zeeschepen het Nederlands grondgebied op weg naar de Vlaamse dokken. De Belgen beschouwen een ongehinderde en vrije doorvaart als een landsbelang. Vuurbang zijn ze van het minste of geringste obstakel in de vaargeul. De economische motor mag niet haperen.

Parool

In het havenhuis van Antwerpen laat het parool dan ook aan duidelijkheid niets te wensen over: Hoe groter de schepen, hoe dieper de Schelde. Begin jaren zeventig is de vaargeul plaatselijk 4 tot 7 meter onder de normale diepte uitgegraven om de haven bereikbaar te houden. Al spoedig bleek dat een tweede verdieping nodig was. En het akkoord daarover was nog niet uitgevoerd, of de havenautoriteiten vroegen om een derde verdiepingsronde.

In Nederland ontving dat verzoek eind vorig jaar weinig tot geen enthousiasme. Nadien laten leden van de milieubeweging en politici in Den Haag en Zeeland geregeld hun ongerustheid horen over een mogelijke verdere uitdieping. "De Westerschelde verandert in een saai en grauw kanaal", waarschuwde prof. dr. H. Saeijs, oud-hoofdingenieur-directeur van Rijkswaterstaat.

Weerstand

Voor de Belgen is niets zo vanzelfsprekend als aanhoudend aandringen op verdieping. Delwaide spreekt van een "existentieel belang." "Wij willen binnen vier jaar de Schelde zo ver uitdiepen dat schepen met een diepgang van 14 meter probleemloos binnen kunnenkomen. Op dit moment zijn er wereldwijd ongeveer honderd zeer grote containerschepen in aanbouw. Het zou voor ons onaanvaardbaar zijn als reders hun schepen niet meer naar Antwerpen kunnen sturen."

Uw wens om door te gaan met uitbaggeren stuit in Nederland op veel weerstand.

Delwaide: "Ik ontwaar inderdaad weinig begrip voor de belangen van de buurman. We verkeren op dit moment niet in een sfeer van een goede relatie. Ik bespeur bij de Nederlanders totaal geen houding van: Oké, wij begrijpen dat de Schelde voor jullie van levensbelang is, we gaan er samen iets aan doen. Dat betreur ik, temeer omdat we voor de eerste en tweede fase van de verdieping niets te klagen hadden over de Nederlandse medewerking."

De Zeeuwse gedeputeerde Hennekeij zei onlangs zelfs dat het aloude Scheldeverdrag aan herziening toe is. Volgens de Antwerpense Scheepvaartvereniging is dat een tactiek om de vrije doorvaart aan banden te leggen. Hoe beoordeelt u zijn uitspraak?

Delwaide reageert honend. "Is het zijn bedoeling soms om terug te keren naar de vijftiende eeuw? Wil de gedeputeerde werkelijk terug naar de tijd van het Middelburgse stapelrecht? Wil hij de overslag laten plaatsvinden in Vlissingen en vandaaruit met heel kleine bootjes de goederen naar Antwer- pen vervoeren? Of mogen er helemaal geen bootjes meer op de Schelde varen?"

De havendirecteur schuift naar het puntje van zijn stoel. "Ik wil het heel duidelijk zeggen: Elke maatregel die een inperking van doorvaart op de Westerschelde inhoudt, leidt tot een conflict in Europa."

Met opstomende marineschepen?

"Met een gang naar het Europese Hof. Als onze existentiële belangen worden miskend, dan is er een groot Europees probleem. Ik hoop dat het niet zover hoeft te komen. Ik hoop dat de rede van Walcheren, het verstandelijk vermogen, zal triomferen, en niet de rede van Walcheren - en dan bedoel ik de ankerplaats."

Natuurschade

Verdieping van de Westerschelde leidt tot grote natuurschade. Hoe zwaar weegt het milieubelang in Antwerpen?

"We moeten de schade aan de natuur niet overdrijven. Volgens mij zal de natuur niet verslechteren. Ze zal zich wijzigen. Er gaan vogels weg, maar er komen andere vogels voor in de plaats. Dat is niet iets om je zorgen over te maken."

Onderzoeken van het Rijksinstituut voor Kust en Zee en Rijkswaterstaat tonen juist aan dat de Westerschelde zijn bruisend karakter verliest en van een estuarium verandert in een stramme rivier.

"U leest dat bij heel serieuze mensen, maar ik ben er niet door overtuigd. De Schelde is heel mooi en ik geloof dat er na de verdieping genoeg blijft gebeuren. Natuurlijk heeft de verdieping nadelige gevolgen, maar er zullen ook positieve effecten worden gesorteerd. Straks luidt de uitkomst van een onderzoek nog dat het voor een bepaalde plant beter is dat er helemaal geen scheepvaart meer plaatsvindt. Maar ik zeg u dat voor mij de welvaart van 100.000 mensen meer belang heeft dan een sprietje gras."

Geen stilstand

Het gaat tegenstanders van een derde verdieping erom dat de natuur niet nog verder verslechtert. De groei van de scheepvaart kent haar grens.

"Als dat wordt gezegd, zitten we in een conflictsituatie. Wij willen geen stilstand, want stilstand is in economisch opzicht achteruitgang. We leven nu eenmaal in een geïndustrialiseerde samenleving, en dat betekent dat er wel eens een vogel doodgaat."

Spreekt u niet al te badinerend over het milieu?

"Ik wil die vraag aan u stellen. U legt een hogesnelheidslijn aan, van Amsterdam naar Antwerpen. Die loopt door een prachtig stuk natuurgebied. Wat zou het Nederlandse volk zeggen als wij lieten weten dat die trein ons niet interesseert? Het gaat nog niet eens om een existentieel belang, denk ik. Zou u het goed nabuurschap vinden als wij dan zouden zeggen: Pas op, er gaat een vogel lijden en misschien gaat-ie wel dood. Is dat goed nabuurschap?"

Wat zou u antwoorden?

"Ik zou zeggen: De fundamentele belangen van de staat gaan voorop. Een grasspriet waardeer ik zeer als 'final touch'. Maar als de prijs onze welvaart is -want dat is het in het geval van de haven- dan zeg ik dat we de natuur niet moeten uitroeien, maar verplaatsen. En wat dat laatste betreft ben ik niet pessimistisch. Zelfs op de meest onherbergzame locaties in onze haven groeit flora."

Mens centraal

Hebben de onderzoeken naar natuur en milieu in de Westerschelde, zoals die door de Technische Schelde Commissie worden uitgevoerd, in uw ogen nog wel zin? Bij u domineert toch bij voorbaat het economisch belang.

"Je moet met de natuur altijd rekening houden. Aan de waterkwaliteit kan best nog het een en ander worden verbeterd. Maar voor ons blijft de mens en zijn welvaart centraal staan, niet de natuur. Dat doen jullie zelf ook. Toen na 1953 de Deltawerken zijn aangelegd, stond de mens ook centraal. Die dammen hebben veel nadelige gevolgen voor duizenden vogelsoorten gehad. Dat heeft toen uw koude kleren ook niet bereikt. Het ging jullie om je veiligheid, ons gaat het om onze welvaart."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen