Een consistoriekamer achter een boevencel

Sinds het midden van de vorige eeuw is de vroegere burgemeesterskamer, waar ook rechtgesproken werd, in gebruik als consistorie. Als je (gebukt) naar binnen gaat, komt de ouderdom je tegemoet. De kachel is oud, het orgel is oud, alles is oud.

Een steil laddertje voert naar omhoog. Aan de wand hangen schilderijen, bijvoorbeeld van het kerkje van Camperduin, dat als baken voor de scheepvaart diende. Camperduin is er nog, maar het kerkje verkeerde in 1768 al in zeer slechte staat. Bij de inval van de Engelsen en Russen in 1799 werd het vernield en het is niet meer opgebouwd.

Duin en dijk

Camperduin, Hargen, Groet, Catrijp, Bregtdorp en Schoorl, als een kronkelige sliert knuffelen de dorpen zich nu tegen de duinrand, dicht bij de plaats waar die duinen abrupt ophouden en de Hondsbossche of Pettense zeewering zich uitstrekt tot Petten.

Vroeger was die dijk er niet. Soms kwam het water landinwaarts en daarom is de kerk van Groet op een terp gebouwd. Daarmee begon men in 1575, na de Reformatie en nadat een jaar tevoren bij het naburige Alkmaar voor de geuzen de victorie en voor de Spanjolen de afgang begon.

De Kerkbrink rond de terp is smal, zoals alle wegen in Groet smal zijn. Acht maandagavonden achtereen wordt er 's zomers braderie gehouden op de Kerkbrink. De kerk staat er dan met een eigen stand, om financiën voor het onderhoud bijeen te vergaderen. De verkoopspulletjes staan in het schuurtje, dat gebukt te bereiken is vanuit het verenigingsgebouw.

Haarlemmerolie

De consistoriekamer en het verenigingsgebouw staan niet op de terp, maar aan de overkant van de Kerkbrink. Hier vandaan wandelt de federatieraad, zoals de kerkenraad zich noemt sinds men in 1988 samen op weg ging met de gereformeerden, de terp op, de kerk in.

Het verenigingsgebouw, "Het Witte Huisje", bestaat uit twee witte huisjes. Onvoorstelbaar dat in dit gebouwtje, dat toen door een muur in tweeën was verdeeld, vroeger twee grote gezinnen woonden. De huisjes waren eigendom van de burgerlijke gemeente, maar zijn door de kerk voor één gulden aangekocht en vervolgens opgeknapt.

J. Wiggers bracht de deur en de ramen aan. "Ik ben timmerman geweest, dus dan ben je net haarlemmerolie: iedereen kan je gebruiken". Wiggers is inmiddels 84. Sinds 1972 is hij koster van de kerk. "Er was iemand benoemd en die had mij als vervanger gevraagd. Hij werd echter ziek en overleed, dus ik rolde er zomaar in".

Huwelijken

Om de andere zondagmorgen wordt er dienst gehouden. De andere zondagmorgen is er dienst in Schoorl. Sinds 1805 hebben Groet en Schoorl een gezamenlijke predikant en in 1834 verenigden ze tot de "hervormde gemeente te Schoorl, Groet en Camp".

Net als in Schoorl zetten zich in Groet doorgaans zestig tot tachtig kerkgangers op de stoelen en banken tot luisteren. In de jaren zestig waren dat er in Groet maar twaalf à vijftien. Hervormden en gereformeerden luisteren nu samen naar de prediking en met Kerst wordt ook de rooms-katholieke parochie van Catrijp in de oecumene betrokken.

's Zomers is er zowel in Groet als in Schoorl elke zondag dienst. In Groet zijn dan alle 120 zitplaatsen bezet en soms worden er nog een dertig klapstoelen aan toegevoegd om alle toeristen een plaats te kunnen geven. Zij komen soms ook op andere momenten: "Vorige week hadden we hier een groep Zwitsers. 's Zondags hielden ze een dienst in onze kerk en donderdags vierden ze het avondmaal".

In de kerk van Groet worden meer burgerlijke dan kerkelijke huwelijken voltrokken. In de eerste negen maanden van 1998 kwamen twaalf bruidsparen naar de kerk om zich door de ambtenaar van de burgerlijke stand in de echt te laten verbinden. Slechts een van die stellen bleef daarna om het huwelijk ook kerkelijk te laten bevestigen.

Verdwijningen

Vroeger was de kerk van Groet wat groter. Aan de achterkant was een koor gebouwd en daarop stond (volgens een prent uit 1744) een ooievaarsnest, maar tijdens een zware storm in 1830 stortte het koor in. Geld voor wederopbouw was er niet. Gedeputeerde Staten stelden wel 490 gulden beschikbaar voor de afbraak en het afsluiten van de oostzijde van de kerk. Tegen die nieuwe muur staat nu de kansel.

De gebrandschilderde ramen waren al eerder verdwenen. Wat ermee gebeurd is, is niet duidelijk, want de kerkelijke archieven gingen tijdens oorlogshandelingen aan het eind van de achttiende eeuw verloren. De luidklok is er ook niet meer. Hij was geschonken door de eerste predikant, ds. De Scoubeek Jansz. Er werd een houten schild aangebracht met de tekst: "Doe des clocks geslach, Gedenk uys sterbensdach - ANNO 1594".

Tijdens de Tweede Wereldoorlog, toen de kerk als school werd gebruikt, haalden de Duitsers de klok uit de toren ten behoeve van hun oorlogsindustrie. Of hij inderdaad in de vorm van ronde ballen in geallieerde richting verschoten is, is niet bekend, maar hij was in elk geval voorgoed verdwenen. De burgerlijke gemeente Schoorl schonk in 1949 een nieuwe klok.

Joden

De kerkvloer was vroeger van hout. Sinds 1948 bestaat ze gedeeltelijk uit de grafzerken die in de hof rond de kerk lagen. De graven werden geruimd, de zerken bleven behouden. Er lagen nogal wat Amsterdamse Joden begraven. Die mochten in hun woonplaats niet ter aarde worden besteld en werden daarom naar Alkmaar of Groet gebracht.

Aan de zuidkant van de kerk ligt het burenbleekveld, waar de dames uit het dorp vroeger de was deden in een plas duinwater, hun spullen te drogen legden en nieuwtjes uitwisselden.

In 1738 is de noordzijde van de kerk vernieuwd, omdat die door wind en regen danig was aangetast. In 1825 en 1992 volgde een algehele restauratie van het bedehuis. Wind en regen hebben er echter voor gezorgd dat het dak bijna helemaal groen is, net zoals elders in Groet tal van groen uitgeslagen tuinmuurtjes te bewonderen zijn. De groenigheid laat ook de witte kerkmuren niet ongemoeid.

De kerktoren is van hout. Koster Wiggers luidt de klok nog met de hand. "Als hij eenmaal in beweging is, gaat het vanzelf". Tot vorig jaar moest hij ook elke week de klokloden omhoog trekken, maar nu is het uurwerk aangesloten op het elektriciteitsnet.

Oud nieuws

Bínnen de kerk klinken de klanken van een kabinetorgeltje, dat vroeger door een orgeltrapper aan de gang werd gehouden. Hij kreeg een kwartje per kerkdienst.

Het orgel werd in 1913 gekocht op voorstel van de predikant. Het front en een deel van de pijpen dateren uit 1750, de andere pijpen, belegd met tinfolie, zijn er waarschijnlijk in 1913 bijgekomen. Tijdens de restauratie van het orgel in 1974 ontdekten de orgelbouwers van de Zaandamse firma Flentrop op de windladen Engelse kranten. Ze dateerden uit 1863.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen