Laatste vorsten van Azië gaan met hun tijd mee

BANGKOK — Van de machtige vorsten van Azië, die in hoge mate plachten te worden vereerd, is nog maar een handjevol over. Op een na hebben de zes overgebleven monarchieën zich aangepast aan de veranderende tijden. Alleen de sultan van Brunei oefent een nog vrijwel absolute macht uit en leeft in de oude pracht en praal.

Koning Bhoemibol Adoelyadej van Thailand, sinds de dood van de Japanse keizer Hirohito 's werelds langst regerende monarch, heeft de aanzet gegeven tot duizenden projecten ter ontwikkeling van de landbouw, en brengt elk jaar lange tijd op het platteland door om de boeren persoonlijk te helpen bij het ontwikkelen van irrigatiesystemen, het verbeteren van de oogst en het bestrijden van ziekten.

In Nepal reist de in Harvard opgeleide koning Birendra in zijn bergachtige land rond op een manier die zijn geïsoleerd levende voorgangers niet voor mogelijk hadden gehouden. Birendra heeft zich ten doel gesteld zijn arme onderdanen voor het jaar 2000 in hun basisbehoeften te voorzien.

Ver van de wereld

In het andere koninkrijk in de Himalaya, Bhoetan, verdiept koning Jigme Singye Wangchuk zich in economische ontwikkelingsplannen, en beantwoordt bijna dagelijks verzoeken van onderdanen.

Hirohito, die op 24 februari wordt begraven, heeft als keizer de oude Japanse waarden hooggehouden, en daarmee de eenheid bewaard die volgens velen onontbeerlijk is geweest voor het economische wonder dat zich na de oorlog in Japan heeft voltrokken. De overleden keizer, die na de oorlog door de Amerikanen werd gedwongen publiekelijk zijn goddelijke status af te zweren, bracht echter het grootste deel van zijn 62-jarige regeerperiode door achter de muren van het keizerlijk paleis, ver van de moderne wereld.

Zijn zoon, de 55-jarige keizer Akihito, brak met de traditie door een 'gewone' vrouw te trouwen, en openbare bijeenkomsten met zijn aanwezigheid op te luisteren. Toch wordt van Akihito bij lange na niet de betrokkenheid verwacht die veel van de andere Aziatische vorsten kenmerkt. Evenmin beschikt hij over de absolute macht die een van hen nog steeds uitoefent.

Toerbeurt

In Maleisië bestaat een constitutioneel koningschap, dat bij toerbeurt elke vijf jaar wordt toegewezen aan een van de sultans van het land.

De machtigste en rijkste onder de Aziatische vorsten is de sultan van Brunei, de 42-jarige Hassanal Bolkiah. Hij is een absoluut vorst, die woont in een paleis met 1788 kamers, en een aantal van zijn 200 paarden in stallen met airconditioning heeft staan. Bolkiah werd vorig jaar door het Amerikaanse tijdschrift Fortune uitgeroepen tot de rijkste man ter wereld, met een geschat vermogen van 50 miljard gulden.

Behalve staatshoofd is de sultan premier en minister van defensie, en heeft hij twee van zijn broers in zijn kabinet benoemd om hem te helpen zijn olierijke staatje van 227.000 inwoners aan de noordkust van Borneo te besturen. De sultan beweegt zich vrij onder zijn volk, en voerde een aantal verbeteringen voor zijn onderdanen door.

Pracht en praal

Bolkiah's regering dateert nog uit de tijd dat de macht, pracht en praal van honderden blauwbloedigen -koningen, prinsen, sultans, maharadja's, newaps en nizams— net zo'n kenmerkend waren voor Azië als de rijstvelden. Revolutie, onafhankelijkheidsstrijd en verspreiding van democratie hebben de vorstelijke gelederen in deze eeuw echter uitgedund.

De laatste keizer van China deed in 1912 afstand van de troon. Communisten maakten na de oorlog een einde aan het keizerlijk bewind in Vietnam. Toen India onafhankelijk werd van Groot-Brittannië, betekende dat tevens het einde van het ontelbare aantal vorstendommetjes in dat land. Het koninkrijk Cambodja ging in 1970 in oorlog en chaos ten onder, hoewel de laatste heerser, prins Norodom Sihanouk, nog wel een rol speelt als leider van een guerrillacoalitie. De laatste koning van Afghanistan, Mohammad Zaher Shah, werd in 1973 afgezet en leeft sindsdien in ballingschap in Italië. Net als voor Sihanouk is voor hem wellicht nog een rol weggelegd in een overgangsregering na het vertrek van de Russen uit Afghanistan.

Diepgeworteld

Buiten Azië bestaat in 22 landen van Afrika, het Midden-Oosten, West-Europa en het Zuidzeegebied nog enigerlei vorm van monarchie. De vorstendommen die in Azië zijn overgebleven zijn diep geworteld, en lijken het voorlopig nog wel even te kunnen uithouden. Akihito is de 125e telg uit een BANGKOK - De Thaise koning Bhoemibol Adoelyadej (rechts) en koningin Sirikit (links) tijdens een plechtigheid. Bhoemibol wordt door zijn volk op handen gedragen. keizerlijk geslacht dat 2600 jaar teruggaat. Hoewel historici de eerste veertien keizers beschouwen als mythische figuren, blijft de stamboom van de Japanse keizerlijke familie de oudste ter wereld. Opinieonderzoeken wijzen uit dat de Japanse bevolking het instituut nog lang niet kwijt wil.

Bhoemibol, waarschijnlijk de meest gewaardeerde persoon van Thailand, is erfgenaam van een 750 jaar oud koningschap. Bolkiah is de 29e sultan van Brunei, en Nepal en Bhoetan kennen beide eeuwenoude vorstelijke tradities.

Heft in handen

Hoewel de 61-jarige koning van Thailand een constitutioneel monarch is, wordt hij door sommigen als half-goddelijk beschouwd. Zeker is dat hij het land gedurende de opeenvolgende staatsgrepen en pogingen tot staatsgreep van de afgelopen jaren bijeen heeft weten te houden. In 1973 greep hij persoonlijk in om een einde te maken aan een bloedige studentenopstand, en ook tijdens andere crisismomenten nam hij achter de schermen het heft in handen.

Toen de aan jazz verslingerde tiener Bhoemibol in 1950 werd gekroond, vier jaar nadat het koningschap op hem was overgegaan, werd hij beschouwd als een nitwit, die als was zou zijn in de handen van militaire machthebbers.

In plaats daarvan wist de jonge koning allengs juist respect af te dwingen voor het koningschap. Hij deed dat vooral door de elite links te laten liggen en zich rechtstreeks in te zetten voor het wel en wee van de grote massa van arme Thailanders.

Vier vrouwen

De 43-jarige koning Birendra van Nepal probeert op soortgelijke wijze met de gewone bevolking in contact te komen. Hij reist naar afgelegen streken om hulpgoederen uit te reiken en de problemen van dorpsbewoners aan te horen. Maar gezaghebbende bronnen in Nepal en India zeggen dat Birendra's inspanningen goeddeels teniet worden gedaan door de corruptie die misschien niet de koning zelf, maar wel diens familie in haar greep heeft.

In Bhoetan zet de 33-jarige, publiciteitsschuwe koning Jigme Singye zijn vaders inspanningen voort om de politiek te moderniseren en het leven van de grotendeels analfabetische bevolking van 1,4 miljoen te verbeteren.

Internationale hulporganisaties worden graag toegelaten, maar het massatoerisme krijgt in Bhoetan geen poot aan de grond, omdat de koning dat beschouwt als een gevaar voor de oude waarden. Zelf draagt Jigme Singye onveranderlijk een kho, een traditioneel lang gewaad. Hij is getrouwd met vier zusters van adellijken huize, waarmee hij voldoet aan een andere traditie van Bhoetan.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen