Goudse pijpen komen nu uit Waddinxveen

  „De behuizing in Gouda werkte weinig stimulerend", zegt Van der Want. „De ruimte was veel te groot en deed in elke hoek herinneren aan het faillissement van het bedrijf. Om met een schone lei te beginnen verhuisden we naar Waddinxveen. De Goudse pijp wordt heden ten dage dus in Waddinxveen gemaakt. Met als gevolg dat Waddinxveners de naam veranderd willen zien: Waddinxveense pijpen. Maar dat zou niet verstandig zijn. Want een Goudse pijp is een begrip. Dat moeten we dus maar zo houden."

Achtste generatie
  Aart van der Want vormt nu de achtste generatie van zijn geslacht, dat zich volledig op de vervaardiging van keramische pijpen stort. Hij doet dat met veel voortvarendheid. „Ik geloof gewoon in het produkt van mijn voorvaderen", verklaart hij onomwonden. „Het produkt is zo goed dat het gewoon moet lukken".
  De pijp was er de eeuwen door niet alleen om te roken. Reeds voor Christus werd de pijp door de Inca-cultuur gebruikt voor religieuze doeleinden. Later zagen Noordamerikaanse Indianen de pijp als een soort vredessymbool. Via Columbus kwam de pijp in Europa aan en werd in Engeland voor het eerst opgestoken door Sir Walter Raleigh. Diens bediende meende dat de baas in brand stond en wierp fluks een emmer water over zijn meester heen om het vuur te doven. Het natte pak bande de pijp echter niet uit. Pijproken werd populair, totdat Jacobus I pijproken bij de wet trachtte te verbieden. Maar ook door dat laatste verdween de pijp niet uit het dagelijkse leven. Want alles wat verboden is, smaakt nu eenmaal des te beter.

Gouda
  Engelse huursoldaten die pijpen maakten in plaats van te vechten, streken in het begin van de achttiende eeuw in Gouda neer. Gouwenaars keken het ambacht al snel af en de Goudse pijp was spoedig een feit.
  Aart van der Want: „De top van onze pijp lag in de achttiende eeuw. De hele bevolking van Gouda was bijna bezig om pijpen te maken. In de negentiende eeuw deden imitatiepijpen en nog later de houten pijpen hun intree. Met als gevolg een terugloop van de belangstelling voor de Goudse pijp, waardoor Gouda een armetierige stad werd. Zo arm zelfs dat bedelaars in Arnhem „Gouwenaars" werden genoemd."
  Het aantal pijpmakers liep drastisch terug. Maar de Van der Wanten bleven. „En nu zijn we de oudste pijpenfabriek ter wereld", zegt Van der Want niet zonder trots. „Dat is uniek. Terwijl er honderden geweest zijn, zijn wij nog de enige pijpenfabriek die over is." 

Kleine kop 
  De vorm van de pijp is door de jaren heen nogal gewijzigd. De eerste hadden een kleine kop („de tabak was te duur om er grote koppen mee te vullen") en een lange steel, gaandeweg werden de koppen groter en de stelen korter.
   Van der Want: „De pijp was vroeger ook wegwerpprodukt. Op een gegeven ogenblik was het materiaal waarmee de pijp gemaakt was verzadigd van teer en speeksel, waardoor de teer er aan de buitenzijde uitkwam. Dan had je echt. wat je noemt, een hele vieze pijp. Dus werden ze weggegooid. Echt een gebruiksartikel dus."
   In het begin van de twintigste eeuw ontstond de zogenaamde doorroker, een pijp die voorzien was van een glazuurlaag. Op een onzichtbare wijze was er in het glazuur een plaatje mee gebrand dat zichtbaar werd als de kop van de pijp warm werd.
   De keramische pijp van Van der Want is dubbelwandig en heeft daardoor een koelruimte die onzuiverheden aan de rook onttrekt en de teer absorbeert. De witte (of rode of blauwe) kop wordt op den duur bruin waardoor de nadelige gevolgen van het roken beperkt worden. Het systeem staat voorts garant voor een milde smaak op de tong. 

Beter dan hout 
  Van der Want beweert bij hoog en laag dat zijn keramische pijp beter functioneert dan de meer bekende houten pijp: „Zeker weten. Want door het koelsysteem rookt hij veel milder dan eentje van hout. En als je een houten pijp nat rookt, dan begint hij op een gegeven moment te pruttelen en loopt de smurrie zo op je tong. Dat is een bezoeking. Een houten pijp moet je inroken, een keramische niet. En inroken kan een heel probleem zijn. Een beginnende pijproker zit continu met het probleem „hou ik hem aan, of hou ik hem niet aan?" 
  „Bij een keramische pijp komt de tabak veel beter tot zijn recht dan in een houten pijp. Want hout rookt mee. En keramiek niet. Dat heeft een veel hoger brandpunt. Kijk maar naar de tegels onder een Space-shuttle. Die zijn ook van keramisch materiaal. Hooguit worden ze roodgloeiend. Maar smelten doen ze niet. Nooit."
   Desondanks is de keramische pijp als rookinstrument vrijwel onbekend. „Kun je daar uit roken?" vraagt bijna iedereen, als ze mijn pijp zien", zegt Van der Want junior verwonderd. „En hij is nog niet duurder ook". Het moet duidelijk zijn. De keramische pijp is ten onrechte onbekend. 

Kernprobleem 
  Dat is het kernprobleem voor deze Waddinxveense pijpenmaker. Onbekend maakt onbemind. Maar in het buitenland liggen meer mogelijkheden. Daarom exporteert Van der Want drie kwart van zijn produktie. De belangstelling voor keramische pijpen is in het buitenland vrij groot.
   Van der Want: „In het buitenland zie je dat mensen in de pijp meer zien dan alleen een rookinstrument. Daar is de keramische pijp ook nog eens verzamelobject en dient hij ter decoratie. Want een Delfts-blauwe pijp is natuurlijk ook mooi om te zien". 

Bedrijfsgeheim 
  „Hoe ik mijn klei samenstel, vertel ik niet. Dat is bedrijfsgeheim". Van der Want is er heel stellig in. „We hebben een eigen kleibereiding. Die klei moet veel kunnen verdragen. Het moeten tegen warmte kunnen, tegen water, en tegen teer. Die klei wordt daarop in gipsvormen gegoten, het gips trekt het vocht uit de klei waardoor het zich gaat hechten aan de vorm. Daarna wordt het model afgewerkt, gebakken, geglazuurd en weer opnieuw gebakken. Dan begint het er al een beetje op te lijken. Als de pijp in orde wordt bevonden, wordt het mondstuk gemonteerd. Het hele spul wordt in elkaar gepast, er komt een foldertje in vier talen bij. en dan is wat mij betreft de pijp gereed. Het maken van een pijp lijkt heel eenvoudig, maar het valt in de praktijk vies tegen. Het is echt precisiewerk".
   In het bedrijfscomplex van een voormalige speelgoedfabriek te Waddinxveen zijn alle soorten te bekijken. „En te koop is hij in de betere tabakszaken", wil Van der Want nog graag vermeld zien. „Onder het merk Zenith/Van der Want".

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen