„Christelijk geloof" is niet altijd goede gids

Het themanummer van Credo bevat bijdragen van dr. B. Wentsel: is de wereld er om Christus?, van prof. dr. K. Runia: de christologie van Berkhof, van prof. dr. W. H. Velema: rechtvaardiging en heiliging in Berkhofs nieuwe dogmatiek, van ds. M. P. van Dijk: de eschatologie van Berkhof en van dr. J. Helderman: over het Nieuwe Testament als canon.

Men stelt in het nummer de vraag of Berkhof een experimenterend theoloog, een barthiaan, een ketter of een baanbreker is. Prof. dr. Graafland heeft in het „Weerwoord" als mening gegeven dat Berkhof ingrijpend afwijkt van het spoor der Gereformeerde theologie. Berkhof is zelf ook overtuigd van het voorlopige van zijn aanpak.

DOEL
Vanzelfsprekend behandelt men slechts enkele delen uit Berkhofs boek. Dr. Wentsel komt met het gegeven aandragen — wij trachten in kort bestek enkele belangrijke punten uit het themanummer te belichten — dat Berkhof stelt dat de wereld geschapen is met het oog op Christus. Is dat werkelijk zo, vraagt dr. Wentsel zich af. Wij beluisteren een goed reformatorisch geluid als hij zegt: „Met Berkhof erken ik dat Christus een centrale plaats in de Schrift en de geschiedenis inneemt. Maar ik bestrijd dat de schepping haar zin en doel vindt in Christus. Het gaat in de openbaring in de eerste en de tweede en de laatste plaats om de verheerlijking van God. Christus komt om de zondige, van God vervreemde mens weer terug te brengen tot de Vader. De Schrift stelt God in het middelpunt. Jezus zelf betuigt voortdurend dat het Hem gaat om Gods eer. De schepping mag niet ondergeschikt gemaakt worden aan de verlossing".

EXPERIMENTEREN
Berkhof komt er niet bijster best af bij Wentsel. „De exegese is zwak", zëgt hij. „Berkhof is Bavinck niet. Hij is Calvijn niet. Hij is Berkouwer niet". Berkhof is exponent van een bepaalde tijd: interessant, zoekend, ponerend, vrijblijvend, veel omver halend, aanvechtend, experimenterend. Mag een kerkelijk hoogleraar zo schrijven? „Mijn mening is: nee", aldus dr. Wentsel.
Prof. Runia constateert dat het, zoals Berkhof doet — al iets geweldigs is als je van Jezus zegt dat Hij de voleindigde verbondspartner is, de „Nieuwe Mens", de eschatologische Mens. Maar is dit voldoende, zo vraagt Runia zich af. Berkhof ontkent niet dat het Nieuwe Testament Jezus als de Zoon aan de kant van God zet. Maar hij is niet van mening dat we Jezus moeten zien als Goddelijk persoon die de menselijke natuur op zich heeft genomen. Wel is Hij, zegt Berkhof, de volmaakte mens wiens menselijk „ik" tot in de laatste uithoeken volkomen en uit vrije wil doordrongen is van het „ik" van God. ïlet is echter niet een zaak van wezenseenheid.

BESLISSENDE MOMENT
Als Berkhof de leer van de drieeenheid ter sprake brengt stelt hij onomwonden vast dat er geen reden is om aan God zoiets als drie-eenheid toe te schrijven. Het is duidelijk, zegt Runia, dat de hier getoonde visie op de persoon van Jezus van bijzonder ingrijpende aard is, niet alleen voor de christologie zelf maar ook voor de hele theologie (leer van God). De christologie is immers het „venster" op de theologie. Daarom komt voor het christelijk geloof alles aan op de vraag: wie is Jezus?
Dit was ook de diepste achtergrond van de felle christologische en trinitarische twisten in de kerk van de eerste eeuwen, vervolgt Runia later. Het ging niet om een stuk menselijke speculatie, maar om de diepste vraag van het christelijk geloof: zijn wij door God zelf verlost of niet? Berkhofs dogmatiek cirkelt rondom dit geheim, maar op het beslissende moment gaat hij toch in een andere richting. Daarom blijven de laatste vragen toch onbeantwoord, ook de vraag der verzoening.

BEANTWOORDEN
Het door prof. Velema gegeven artikel is een deel van zijn bijdrage in het „Weerwoord". Toch is het ook nuttig een enkele zinsnede aan te halen. Velema concludeert dat het geloof bij Berkhof een bepaalde gesteldheid of houding is waarmee de rechtvaardiging correspondeert. In de reformatorische rechtvaardigheidsleer is het echter ondenkbaar, zo stelt Velema, dat van het geloof gesproken kan worden als van een beantwoorden aan de rechtvaardiging. Het geloofsbegrip wordt bij Berkhof gereduceerd tot het aanvaarden van de nieuwe humaniteit.
Behalve de bijdragen waaruit wij in het voorgaande een stuk hebben laten zien zijn ook de bijdragen van ds. Van Dijk en van dr. Helderman zeer de moeite waard. Het is niet onwaarschijnlijk dat administrateur A. C. Ledegang uit Zandvoort heel wat losse nummertjes van het vierendertig bladzijden tellende themanummer zal verzenden de komende dagen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen