Protestanten in België geen ”sekte” meer

In het hart van de historische stad Leuven werkt Evadoc samen met nevenpoot Kadoc-KU Leuven, die hoofdzakelijk rooms-katholieke archieven beheert. Dankzij de samenwerking met Kadoc kan Evadoc gebruikmaken van de expertise en infrastructuur van Kadoc wat betreft bewaring, beschrijving en ter beschikkingstelling van het erfgoed. Kort na de oprichting, drie jaar geleden, sloot Evadoc een samenwerkingsakkoord met Kadoc. Hierop besloot de Vlaamse overheid de Katholieke Universiteit Leuven financiële middelen te geven om een parttimemedewerker aan te trekken voor het protestants-evangelisch erfgoed.

Prins is als archiefconsulent de enige betaalde medewerker bij Evadoc. Hij werkt halftijds, daarnaast is hij docent godsdienst in het middelbaar onderwijs in West-Vlaanderen en bereidt hij een proefschrift voor bij de Evangelische Theologische Faculteit (ETF) over de Belgische Evangelische Zending. De ETF is een van de oprichters van Evadoc.

Archiefvorming is van belang om de geschiedenis vast te leggen, stelt Prins. „Bij het protestantisme was het daarmee slecht gesteld, uitgezonderd bij de officiële protestantse kerk, de Verenigde Protestantse Kerk in België (VPKB). Het archief van de Belgische Evangelische Zending stond in een vochtige kelder. Maar het ontbreken van archieven is funest voor de kennis van het verleden. Hoe kun je de geschiedenis van het protestantisme vastleggen als je niet over de archieven beschikt?”

De Evadoccollectie is de afgelopen maanden flink gegroeid. Belangrijk onderdeel is het archief van de Belgische Evangelische Zending. De in 1918 opgerichte organisatie heeft in haar bijna honderdjarig bestaan op tientallen plaatsen in Vlaanderen, Brussel en Wallonië protestants-evangelische kerken gesticht. Een belangrijke bron voor het protestantisme in het naoorlogse Vlaanderen is het in 1945 opgerichte tijdschrift De Kruisbanier, onder redactie van J. K. Overbeeke, dat de gelijknamige organisatie aan Evadoc heeft toevertrouwd.

Op internationaal vlak wordt er samengewerkt met organisaties die zich bezighouden met het protestants-evangelisch erfgoed, met name in Nederland, de Verenigde Staten en Duitsland. Die contacten zijn van belang gezien de rol die protestanten uit die landen in Vlaanderen, in Belgische en internationale context, hebben gespeeld. De voorzitter van het Nederlandse Historisch Documentatiecentrum voor het Nederlands Protestantisme (1800-heden) (HDC), prof. dr. G. Harinck, zit in het comité van aanbeveling van Evadoc.

De goede contacten met het HDC hebben er onder meer toe geleid dat op initiatief van Evadoc het archief van de gereformeerde theoloog Klaas Runia bijeen is gevoegd. In het HDC was al (ontsloten) archief van Runia aanwezig. De door de ETF in 2005 verworven privébibliotheek van Runia bleek ook documentatie en archiefmateriaal te bevatten, zoals persoonlijke notities die in de boeken staken. Begin juni werden deze documenten overhandigd aan HDC-archivaris Hans Seijlhouwer.

België is nagenoeg geheel rooms-katholiek, al moet men volgens Prins de ogen niet sluiten voor het feit dat van de 90 procent ”katholieke” Belgen slechts 2 procent elke zondag de mis bezoekt, en dat zijn vooral ouderen. Alles wat niet-rooms-katholiek is, heet ”protestants-evangelisch”. Daar valt veel onder, van pinksterkerken tot orthodox-gereformeerde groeperingen in Antwerpen, Gent, Eeklo en Tongeren. De laatste hebben zich als Gereformeerd Overleg Vlaanderen (GOV) aangesloten bij de Federale Synode van Protestantse en Evangelische Kerken in België. Die synode vormt samen met de VPKB de twee vleugels van de Administratieve Raad voor de Protestantse Evangelische Eredienst, de officiële gesprekspartner van het protestantisme voor de overheid.

Leopold I

Protestanten hebben het niet altijd gemakkelijk gehad in het verleden, stelt Prins vast, mede op grond van de archieven. Veelal werden ze als ”sekte” gezien. „De tijd dat een pastoor de verkoop van een stuk grond of een huis aan een protestant afraadde, stamt nog uit de jaren negentig. Maar protestanten hebben vanaf het begin van Belgische staat zich altijd op hun rechten kunnen beroepen dank zij de grondwet. De eerste Belgische koning, Leopold I, was een lutheraan en dus protestant. Maar de beeldvorming van de protestant van de man in de straat is een ander verhaal.”

Evangelischen en protestanten worden in België nauwelijks opgemerkt, zegt Prins. „Anderhalf procent is niet veel, maar vergeet niet dat in 1815 bij de totstandkoming van de Belgische staat er slechts zes protestantse kerken in België waren. Protestantse oplevingen waren er in de tijd van het Reveil, toen Groen van Prinsterer onder de prediking van Merle d’Aubigné in Brussel verkeerde, verder in de periode tussen de beide wereldoorlogen, van het tweede Vaticaans concilie tot 1980, en nu zie je de uitzonderlijke groei van de migrantenkerken.”

Prins is enthousiast over dit laatste. „Waar vroeger een straat met islamitische slagers was, zijn nu migrantenkerken gekomen. Over het algemeen worden migranten geïdentificeerd met de islam. Weinigen beseffen dat ze ook andere religies of levensbeschouwingen belijden. Voor een belangrijk deel van deze groep is dat het christelijk geloof. Uit onderzoek blijkt dat deze kerken bijdragen aan de sociale cohesie doordat ze hun activiteiten organiseren voor een breed deel van de bevolking. Zij hebben in korte tijd een heel eigen plaats in het Vlaamse middenveld verworven.”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen