Slachtofferhulp wil gestruikelden oprichten

In zijn eigen omgeving kent hij een gezin met ernstige problemen. Jaap Smit biedt de familie de helpende hand. "Het is van belang om de deur open te zetten voor de ander. Ook al legt dat een claim op je eigen tijd", vertelt hij op een Utrechtse bovenkamer in het kantoor van Slachtofferhulp Nederland.

Smit staat sinds deze maand aan het roer van Slachtofferhulp. Hij was tussen 1984 en 1997 (parttime) hervormd predikant in SoW-gemeenten in Ellecom/De Steeg (bij Arnhem) en in Heemstede. In diezelfde periode werkte hij ook vier jaar als legerpredikant op de Nederlandse legerbasis in het Duitse Seedorf. De basis moet als gevolg van bezuinigingen de poorten sluiten.

In 1997 ging Smit ("Ik ben een liberaal theoloog") met vervroegd emeritaat en ging hij aan de slag als organisatieadviseur, het werk dat hij in zijn predikantentijd ook al parttime deed. "Ik heb me natuurlijk wel afgevraagd of ik mijn roeping overboord gooide toen ik vroegtijdig mijn predikantschap beëindigde. Maar toch zie ik dat niet zo. Je roeping zit niet in een toga. Ook in ander werk kun je je geloof gestalte geven."

Mobieltje

Slachtofferhulp helpt jaarlijks bijna 100.000 slachtoffers van een misdrijf of verkeersongeluk. De organisatie, die jaarlijks ongeveer 7 miljoen euro subsidie krijgt, heeft 270 betaalde (parttime) krachten in dienst en telt 1500 vrijwilligers. In 80 procent van de gevallen is het de politie die doorverwijst naar Slachtofferhulp.

Smit ziet overeenkomsten tussen de kerk en Slachtofferhulp. "In beide organisaties zijn veel vrijwilligers actief. Je kunt het kerkelijke huisbezoek vergelijken met hulp van een vrijwilliger van Slachtofferhulp. In beide gevallen verleen je bijstand om niet."

Mensen die "pootje gehaakt zijn" weer op de been helpen. Dat is het streven van Slachtofferhulp, zet Smit uiteen. "Wat dat betreft zie ik wel een link met mijn werk als legerpredikant. Je moet ervoor zorgen dat een gewonde soldaat weer zo snel mogelijk aan de slag kan. Dat is het beste voor zo'n militair. Zo is het ook met mensen die slachtoffer worden van een ongeluk of een misdrijf. Wij willen ervoor zorgen dat ze zo snel mogelijk hulp krijgen. Op emotioneel, praktisch en juridisch terrein. Slachtofferhulp is er niet alleen om een schouder te bieden, maar ook voor praktische zaken zoals hulp bij het invullen van verzekeringspapieren."

Slachtofferhulp is geen "nationale knuffelmuur", zegt Smit. "Iemand moet wel een behoorlijke schram hebben opgelopen. Ik vind het ongepast als een persoon slachtofferhulp krijgt aangeboden als zijn mobieltje is gestolen. Daar zijn wij niet voor. Het is wat anders als iemand voor de tiende keer van zijn mobieltje wordt beroofd. Dan kan die zoveelste keer net de druppel zijn."

Broederschap

Nederland kent een cultuur waarin verontwaardiging heerst over slachtoffers die vallen door zinloos geweld, maar waarin anderzijds gepleit wordt voor onbegrensde vrijheid, zo beschrijft criminoloog Hans Boutellier in zijn vorig jaar verschenen boek "De veiligheidsutopie". Met andere woorden: we willen niet dat de melk overkookt, maar weigeren het gas lager te zetten.

Smit: "Daar raak je bij mij een gevoelige snaar. Onze samenleving kent inderdaad een paradox. Stille tochten tegen zinloos geweld geven een uiting aan massale verontwaardiging. Dat waardeer ik. Tegelijk is het individualisme doorgeschoten. Iemand kan wekenlang in zijn huis liggen te verpieteren zonder dat iemand naar hem omkijkt. Burgers moeten hun verantwoordelijkheid weer nemen. We kunnen niet alles aan moedertje staat overlaten. We moeten af van de mentaliteit van: Eenieder zoekt het zelf maar uit.

Vorige week sprak ik een psychiater die zei: De idealen van de Franse Revolutie zijn: vrijheid, gelijkheid en broederschap. We zijn de broederschap echter vergeten. Uit mijn tijd als legerpredikant weet ik hoe goed het is als je acht op elkaar slaat. Die jongens daar waren lang en ver van huis. Er ontspoorden militairen. Op het terrein van drank, gokken, drugs. Dan is het mooi als er iemand naar je toe stapt en zegt: Hoor eens doom, zou je die jongen niet even in de gaten houden?"

Pijn

Een van de taken van Slachtofferhulp is de begeleiding van slachtoffers in een strafproces. De laatste jaren kwam er meer aandacht voor de positie van het slachtoffer. Slachtoffers van ernstige misdrijven, of hun nabestaanden, krijgen het recht om een verklaring af te leggen in de rechtszaal. De Tweede Kamer nam eind vorig jaar een dergelijk initiatiefwetsvoorstel van de kamerleden Dittrich (D66) en Schonewille (LPF) aan. Deze week bleek dat rechters er niet zo happig op zijn dat slachtoffers een verklaring kunnen afleggen. Critici denken dat de rechter op deze wijze wordt beïnvloed.

Smit juicht spreekrecht voor slachtoffers toe. "Het is goed dat er in het strafproces meer ruimte is voor het verhaal van het slachtoffer. Hij of zij is immers het kind van de rekening. Een slachtoffer van een misdrijf is niet alleen uit op wraak en schadevergoeding, maar wil ook erkend en serieus genomen worden. Hij moet immers met de pijn verder. Dat een verhaal van een slachtoffer onrust en emoties in een rechtszaal teweeg kan brengen, moeten we dan maar op de koop toe nemen."

Hectische momenten

In besloten gemeenschappen wordt hulp van Slachtofferhulp niet altijd op prijs gesteld. Hoe daar mee om te gaan? Smit: "Als een gemeenschap zichzelf kan redden, vinden wij het prima. Wij zijn er niet voor om bij iedere calamiteit meteen met het zwaailicht op uit te rukken. Anderzijds: in een hecht dorp als Volendam kon Slachtofferhulp na de nieuwjaarsramp in 2001 van betekenis zijn. De plaatselijke bevolking, zoals pastoor Berkhout, speelde ook een geweldige rol in de opvang van en hulp aan jongeren. Maar de pastoor heeft geen verstand van verzekeren. Slachtofferhulp wel. Zo vul je elkaar aan."

Leerlingen van De Tjongeling, de basisschool in Oldeberkoop waar de ontvoerde Lusanne van der Gun op zit, kregen slachtofferhulp. Is dat niet wat overdreven? Smit: "Oldeberkoop was nogal wat. Maar we dringen onszelf niet op. We zijn gevraagd. In die hectische momenten kan het goed zijn dat er professionele adviezen van Slachtofferhulp komen. Je hoeft de hulp niet alleen aan het onderwijzend personeel over te laten. Zij hebben in zekere zin juist ook hulp nodig."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen