Brunei wil mee in vaart der volken

De olie heeft Brunei, ooit een afgelegen overslagplaats, veranderd in een oord van belastingvrije inkomens, gratis onderwijs en gezondheidszorg, gesubsidieerde huisvesting en brede boulevards met de nieuwste Mercedessen en BMW's.

De kerende kansen op 's werelds aandelenbeurzen zorgen ervoor dat oude namen verdwijnen en nieuwe

verschijnen op de lijst van miljardairs die het tijdschrift Forbes elk jaar juli publiceert. Maar de heerser van Brunei, de 54-jarige sultan Hassanal Bolkiah, staat al jaren onveranderlijk op de eerste plaats met een geschat vermogen van 16 miljard dollar (38,8 miljard gulden).

Zo veel geld leidt gemakkelijk tot excessen. Maar de inwoners van Brunei klaagden niet toen er miljarden opgingen aan gouden koepels voor paleizen en moskeeën, van gouddraad geweven tapijten in exclusieve poloclubs, renpaarden, golfbanen en een pretpark dat is opgezet als het Disneyland van Azië. Bijna iedereen was rijk, naar de normen van de regio. Zelfs na de financiële ineenstorting, waar Azië nog steeds niet van is hersteld, bedraagt het bruto binnenlands product van Brunei 4 miljard dollar per jaar, wat neerkomt op 14.500 dollar per inwoner - ongeveer het niveau van Zuid-Korea en Taiwan.

Pragmatischer

Maar nu wil Brunei deze weldadige status quo veranderen. Het wil minder afhankelijk worden van olie en stoppen met het onderhouden van de onderdanen van de sultan. Ondanks zijn rijkdom is Brunei geheel buiten de revolutionaire ontwikkelingen gebleven die de wereld doormaakt op het gebied van hightech en handel. Met het gastheerschap van de 21 landen tellende APEC (Aziatisch-Pacifisch Economisch Forum) in november hoopt het sultanaat daar verandering in te brengen en aansluiting te vinden bij economische grootmachten als de VS en Japan.

"Het wordt langzamerhand tijd voor ons om pragmatischer te zijn over onze behoeften", zegt Wahab Juned, directeur van de Economische Raad van Brunei Darussalam (Rijk van Vrede), een nieuw planbureau dat de sultan in het leven heeft geroepen.

Er moet een gespreide economie komen, er moet belasting worden geheven en de mensen moeten gaan betalen voor diensten, zegt Wahab. De regering is van plan verschillende overheidsdiensten te privatiseren, te beginnen bij het telecombedrijf. Het invoeren van belastingen kan leiden tot de behoefte aan een liberaler bestuur, erkennen regeringsfunctionarissen. Misschien zal er niet meteen worden geroepen om een volksvertegenwoordiging, maar de mensen zullen allicht willen weten wat er met hun geld gebeurt.

Geen begroting

Brunei heeft geen parlement en niemand legt verantwoording af voor het financiële beleid. Er wordt geen jaarlijkse begroting gepresenteerd en slechts in een enkel geval wordt bekendgemaakt hoeveel geld een bepaald ministerie toegewezen heeft gekregen.

De olie- en gasbedrijven -een gedeelde vennootschap van het sultanaat en Koninklijke Shell Nederland- doen geen opgave van hun inkomsten. Onafhankelijke analisten schatten dat Brunei dit jaar ongeveer 6 miljard dollar (14,5 miljard gulden) zal verdienen aan zijn export. Buiten de hoogste echelons weet niemand hoe dat geld wordt verdeeld tussen de heersende familie en de onderdanen. Wat de meeste mensen wél denken te weten, is dat Brunei 15 procent meer uitgeeft dan het verdient en dat dat moet veranderen.

Meer dan 5 procent van de beroepsbevolking is werkloos en zonder nieuwe industrieën zullen er elk jaar duizenden nieuwe werklozen bij komen. De regering beseft dat zij met een bevolking die harder groeit dan de economie, de rekening niet kan blijven betalen. Dus als het aan Wahab ligt zullen de Bruneiers binnenkort belastingformulieren moeten invullen en schoolgeld en ziektekosten betalen.

De sultan heeft in zijn laatste beleidsrede, die hij op zijn verjaardag in juli pleegt te houden, opgeroepen tot "veranderingen in het denkpatroon en een positief gerichte houding; inspanningen om excessen te voorkomen, tekorten klein te houden en de nationale inkomsten te verhogen."

De heerser sprak vanaf zijn troon in zijn rijk versierde paleis. Het licht van de kristallen kroonluchters werd weerkaatst door de diamanten in de tiara's en de halskettingen van zijn twee vrouwen, die hem flankeerden.

Olieprijzen

Het begon fout te lopen in Brunei met de financiële crisis van 1997, die boven op een verlaging van de olieprijzen kwam. De vraag kelderde en Aziatische kopers durfden geen langetermijncontracten meer aan te gaan. Nieuwe bronnen aanboren in dieper water bleek kostbaar. Brunei moest op zoek naar kopers in de Verenigde Staten, waar het moest concurreren met olie uit het Midden-Oosten en de Noordzee. Toen de olieprijzen vorig jaar begonnen aan te trekken verhoogde Brunei de productie om de verliezen te dekken, maar het gevaar van Bruneis afhankelijkheid van olie was goed doorgedrongen. Bovendien is de markt nu wispelturiger, zegt directeur John Darley van Brunei Shell Petroleum.

Bij alle ellende kwam nog een financieel schandaal. In 1998 kwam de sultan erachter dat zijn jongere broer prins Jefri Bolkiah -bekend om zijn jachten, privé-vliegtuigen, racewagens en renpaarden- er 16 miljard dollar aan olieinkomsten door had gejaagd die waren bestemd voor Bruneis buitenlandse investeringen.

De sultan sleepte zijn lievelingsbroertje voor de rechter, maar net voordat het tot een pijnlijk proces kwam werd een schikking bereikt. Jefri beloofde al het geld terug te betalen. Maar omdat er niets over de regeling bekend is gemaakt, kan niemand controleren of en wanneer er aan de voorwaarden wordt voldaan.

Ecotoerisme

Behalve een kleine confectiebranche is de enige in het oog springende industrie die Brunei bezit een cementfabriek, een joint venture met een Duits bedrijf. Om deze te voorzien van een beschermde binnenlandse markt heeft de regering de import van cement verboden.

De middelen waarmee Brunei nieuwe groei hoopt te bereiken zijn ecotoerisme (sportduiken en trektochten door het regenwoud), het creëren van een belastingvrije zone om buitenlandse investeerders en banken aan te trekken, verbetering van de telecommunicatie en de introductie van computers op de scholen. Brunei erkent dat het een late starter is, maar zegt dat het wil deelnemen aan de mondiale economie. "We vinden het niet erg om kritiek te krijgen", zegt Wahab, de planner. "Maar we gaan nu opener worden."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen