Stofzuiger werkt ook zonder kabaal

Producten hebben een eigen geluid. Jankt de stofzuiger als een koffiemolen, dan wordt direct de kwaliteit in twijfel getrokken. „Blijkbaar hebben we intuïtief heel best in de gaten hoe een goed werkend apparaat moet klinken”, zegt prof dr. A. Houtsma, als hoogleraar psychoakoestiek verbonden aan het Instituut voor Perceptie Onderzoek (IPO) in Eindhoven. „Doe je in een laboratorium een test waarbij de proefpersonen een apparaat in werking kunnen zien, maar maak je daar elektronisch een ander geluid bij, dan hebben ze feilloos door dat dat niet klopt”.

Prof Houtsma liet hun een slede van een cd-speler horen die bij opening een ‘omgekeerd’ geluid maakte. „De toon van het laadklepje hoort vanaf de start steeds hoger te worden, doordat de snelheid toeneemt, en vervolgens lager, omdat de slede tot stilstand komt. We hebben dat functionele geluid van de slede toen kunstmatig omgekeerd. De toon daalde dus eerst en eindigde hoog. Gevolg was dat de luisteraars meldden dat het onderdeel niet deugde. Meet je vervolgens hun waardering, dan merk je dat het apparaat zeer laag scoort”.

Meer apparaten

Omdat geluid in toenemende mate een rol speelt in de waardering die een gebruiker voor een apparaat opbrengt, besteden fabrikanten steeds meer aandacht aan de beheersing van ‘lawaai’. Een heel moeilijke opgave, aldus drs. M. A. A. Schallig, akoestisch specialist bij Philips Domestic Appliances and Personal Care in Drachten. „De manier waarop mensen apparaatgeluiden waarderen, is subjectief. Wat de een acceptabel vindt, bestempelt de ander juist als irritant”.

Consumenten hebben volgens hem geen oerbeeld van apparaatgeluid. „Het interpreteren van geluiden is aangeleerd en dus ook weer af te leren. Vroeger móést een stofzuiger kabaal maken. Hetzelfde gold voor de auto. Een Kever hoorde te ronken. Toen kwamen de Japanners met hun comfortabele én stille wagens. De consument reageerde eerst wat onwennig, maar was spoedig om. Tegenwoordig kun hij lawaai en prestaties loskoppelen. Een stille stofzuiger heeft kennelijk wel genoeg vermogen en doet zijn werk uitstekend”.

Verkoopargument

In Drachten komt de nieuwste generatie Philishaves -drie flexibele scheerkoppen, die met de contouren van de mannenkin meebewegen- van de band. Philips produceert ook andere elektrische huishoudelijke producten en apparaten voor de persoonlijke verzorging. „Acoustics & Dynamics, ons laboratorium, is nauw bij de ontwikkeling ervan betrokken. We testen jaarlijks honderden Philips-artikelen, die overal ter wereld geproduceerd worden”.

Schallig houdt niet alleen rekening met datgene wat de consument aan geluid accepteert. Ook de afzonderlijke productieafdelingen van Philips hebben hun wensenlijst. „Bewegende delen produceren geluid. Dat mag aan het kwaliteitsimago dat Philips bij een apparaat wenst, geen afbreuk doen. Het dient het juist te versterken. Geluid kun je tot op zekere hoogte vergelijken met visuele eisen. Een goedkoop apparaat mag er best goedkoop uitzien en ook zo klinken. Alleen is dat laatste veel minder grijpbaar. Dat maakt ons beroep technisch heel ingewikkeld en letterlijk onberekenbaar”.

Geluid heeft een signaalfunctie en geeft een zeker imago aan het product. Het is daarom tegenwoordig een belangrijk verkoopargument. „De consument zoekt naar een stille stofzuiger en hoort van vrienden of de verkoper dat die van Philips stil is. Het geluid van het aangekochte apparaat is op het moment van de koop geen echt punt, omdat bijna niemand bij aankoop het apparaat hoort. Functionaliteit, maar ook de kwaliteit van geluid speelt pas tijdens het gebruik een rol. Het zou mooi zijn als dat mede een reden wordt om de volgende keer weer voor Philips te kiezen”.

Verschillen

Ontwikkelaars van producten moeten ten minste zorgen dat geluid geen storende factor is, niet te veel overheerst. „Een fabrikant dient zich af te vragen of het functioneel is dat een bepaald apparaat geluid maakt. Niemand vindt het fijn dat een airconditioning hinderlijk zoemt. De vraag: „Wat willen we met geluid bereiken?” moet daarom altijd centraal staan. Willen we er iets mee vertellen of juist niet? De markt bepaalt mede de dosering. Het is ook een economisch verhaal. Een mixer kan onhoorbaar gemaakt worden, maar dan gaat hij misschien 150 gulden kosten. De vraag is of de klant dat bedrag ervoor over heeft”.

De akoesticus betrekt bij zijn overwegingen ook culturele verschillen. „Je kunt niet zomaar zeggen: „Dit klinkt goed en dat is fout”. Markten stellen verschillende eisen. In India denken ze heel anders over geluid dan bijvoorbeeld in Australië. Een Indiër stoort zich niet aan ronkende keukenapparaten. Philips-fabrieken die deze producten uitsluitend voor de Indiase markt maken, beoordelen geluid dus heel anders. De keukenmachines voor Europa worden in Europa gemaakt en voldoen dan ook aan geheel andere akoestische eisen. Ze ronken bijvoorbeeld niet. De scheerapparaten die in Drachten worden geproduceerd, moeten overigens overal ter wereld identiek én perfect klinken. Ze zijn in hun soort de beste en moeten dat blijven. Het geluid dat ze produceren, dient dat te ondersteunen. Het moet passen bij een product van wereldklasse”.

Bedrijfsgeheimen

Medewerkers van het akoestisch laboratorium -Schallig noemt om strategische redenen geen aantallen- luisterden gedurende de totale ontwikkelingstijd van het driedimensionale scheersysteem met gespitste oren. Hoe ze het geklepper van de bewegende koppen in de beginfase uit de wereld hebben geholpen, behoort eveneens tot de bedrijfsgeheimen van Philips.

„Ontwerpers weten veel van het apparaat, maar in de meeste gevallen weinig van geluid. Daarom is het verstandig dat wij zo vroeg mogelijk over hun schouder meekijken. Je moet een stil apparaat ontwérpen, niet achteraf stil maken”.

Om inzicht te krijgen in opbouw en kwaliteitvan geluid, maken Schallig en zijn collega’s gebruik van speciale opnameen analysetechnieken. In twee meetkamers met 40 centimeter dikke muren van beton, rustend op stalen veren, registreren gevoelige microfoons nauwkeurig lawaai, dat soms zelfs tegen de gehoordrempel ligt. De ene ruimte is akoestisch dood, in de andere galmt het geluid juist na. „Ons doel is geen subjectieve normen te hanteren. Iedereen is erbij gebaat dat je je beslissingen laat afhangen van objectieve maatstaven. Met zeer gevoelige meetapparatuur begint het objectief maken van geluid”.

Aanpassingen

De fabrikant kan aan de hand van de metingen besluiten een storend onderdeel van het geluid aan te passen. Het team van ”Acoustics & Dynamics” noemt zichzelf creatief en beschouwt de oplossingen als het geheim van de smid. „Je zoekt naar zowel goede als goedkope aanpassingen. Je kunt geluid dempen door onderdelen van een ander materiaal te kiezen. Stille kunststoffen in plaats van lawaaiig metaal. Je kunt iets doen aan de ophanging van een motor of een omhulsel zodanig verbeteren dat geluiden worden opgegeten”, geabsorbeerd. Bij een stofzuiger scheelt het bijvoorbeeld een factor miljoen of de motor binnen of buiten het omhulsel zit. In het laatste geval zou het geluidsniveau hoger zijn dan in een discotheek. Soms maskeer je geluiden en bouw je een verhullende ruis in. Het is ook mogelijk een storende bron op te heffen door een lokaal gericht tegengeluid. Dat gebeurt bijvoorbeeld in wasdrogers”.

Haalbaarheid

In alle gevallen dient de akoesticus de economische haalbaarheid niet uit het oog te verliezen. „Een fabrikant probeert steeds goedt koper te producer ren. Hoe sneller hij iets in elkaar kan zetten, hoe beter. Absorptiemateriaal toevoegen kost geld. Een structurele verandering van het geluid maakt een apparaat doorgaans duurder. Bij een magnetron kan dat acceptabel zijn, maar bij een haardroger van vier tientjes probeer je dat te voorkomen. Bij dat type apparaat hangt het veel meer van het aerodynamische ontwerp af of die veel of weinig lawaai maakt. Gewicht is bij dit product weer belangrijk, omdat je net apparaat gedurende lange tijd moet tillen. Het geluiddempende omhulsel mag dus niet te zwaar worden.

Je weet van tevoren niet hoeveel apparaten je verkoopt. In dat geval komt het op strategie en visie aan. Bij scheerapparaten willen we de beste zijn. Daar laten we niets aan toeval over. Dan wordt het klikken van elk knopje onder de loep genomen”.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen