LUTHER UND DIE SKEPSIS

E. Wölfel, LUTHER UND DIE SKEPSIS, eine Studie gtir Kohelet-Exegese Luthers, 288 8., br. DM 12.50; In. DM 15.—, Chr. Kaiser Verlag, München, 1958.

Het is bekend, dat Luther niet alleen in Prediker, waarover hg in 1526 collie hield, maar bij al zijn exegetische arbeid brak met de middeleeuwse uitleg en eigen wegen ging. Nu is de vraag, welke plaats de exegese, die Luther van Kohelet gaf, in het geheel van zrjn theologie inneemt. Om met vrucht Luther on de Prediker te vergelijken geeft schrijver eerst een beschouwing over het boek zelf. Vraag en antwoord van de Prediker op het jitron (voordeel, h. 1 : 3 e.a.), blijven in het „Bereich des Irreligiösen, ja steigern sich zur Verneinung eines wirklichen positiven Verhaltnisses zwischen Gott und Mensch". lu Kohelet vinden we slechts het naakte optimisme on daarmee het bankroet van de ethiek; vergelding ia een illusie. De laatste dominanten en determinanten van zgn pessimisme zgn utilitarisme en egoisme, zoals zij noodzakelijkerwijze uit zijn anthropocentrisch uitgangspunt opkwam.

Luther wijst de gedachte, als zou de Prediker de verachting der wereld prediken, af. Hij wil geen wereldontvluchting en meent, dat Prediker dit afwijst. In de grond der zaak legt volgens schrijver Luther eigen gedachten in de Prediker in; zijn exegese is eisegese. Luther en Kohelet denken in verschillende werelden. Luther doorbreekt het fatalisme van de Prediker door de profetische existentie van een leven uit geloof. Dat liangt samen met Luthers opvatting van het O.T. Prediker is een deel van het boek, waarvan Christus „Hauptskopus" is. Luther zegt ja op veel wat de Prediker over de structuur der wereld als zodanig zegt, maar hg wijst de wereldbesoliouwing van de Prediker af. De natuurlijke dingen zqn goed, maar de ijdelheid zit in het menselijke hart. De duivel, die de wereld regeert, is de duivel van het eigen hart.

Luther als mens staat in de worsteling, die het hart van iedere gelovige zoekt te verscheuren: in de strijd tussen de oude scepticus Adam, die hij in zich speurt en do nieuwe gelovende mens. Prediker is voor Luther een troostboek vooral voor hen, die met het handelen in de wereld te maken hebben.

Het boek is zeer waard om te worden bestudeerd; het geeft veel literatuuropgaven over, ik mag wel zeggen, beide onderwerpen en vooral het geeft veel goedgekozen, tekenende citaten uit Luther. Het laat zien, hoe Luther vanuit het middelpunt der Schrift Prediker meent te mogen uitleggen. Niet altijd kunnen wij met schrijvers visie op Luther meegaan. Dat Luther met de prediking van de electie en het gerichtshandelen Gods in

een factische non-electio als opus alientun het fundament van zijn eigen evangeliscihe leer omverwerpt, geloof ik niet. Maar vooral zetten wij vraagtekens bij het stuk over de Prediker: is dit de Prediker? Of de Prediker zoals met schrijver velen hem zien? Zijn de zogenaamde aanvullingen inderdaad een corpus alienum en mogen wij vanuit deze positieve momenten Prediker niet bezien?

Niettemin, het is een belangrijk werk.

U.

Bt.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen