,Ballingen in Babelcultuur"

Aldus prof. ir. E. Schuurman (45), bijzonder hoogleraar in de Reformatorische Wijsbegeerte aan de Technische Hogescholen te Delft en Eindhoven en docent Cultuurfilosofie aan de Vrije Universiteit te Amsterdam en auteur van onder andere het boek „Techniek: middel of moloch?" Vandaag sprak hij op het congres „Informatisering van de samenleving: uitdaging of bedreiging?", georganiseerd door de Nederlandse Ingenieursvereniging NIRIA, in Utrecht. Zijn thema was: „Informatiemaatschappij: verarming of verrijking van de cultuur?" Gisteren hadden we in zijn woonhuis in Breukelen een gesprek.

Geestelijke leegheid
De informatie- en communicatietechniek wordt doorgevoerd waar het maar kan. „Er wordt mijns inziens veel te weinig over nagedacht of we hét wel zo zouden moeten doen. Informatie en communicatie zijn bij uitstek niet technisch, maar wij herleiden het tot technisch en denken dat dat nog informatie en communicatie is. Als we zo samen zitten te praten, dan is dat communicatie. Daarin speelt ons mens-zijn volop mee", aldus Schuurman en hij voegt eraan tóe, dat, als je informatie en communicatie alleen maar terugbrengt naar de techniek, je dan van meetaf een vertekening ervan geeft, want het zijn menselijke gegevens en die reduceer je dan tot technische gegevens.

Schuurman wijst er vervolgens op dat de ontwikkelingen zoals die in wetenschap en techniek gaande zijn, zo vanzelfsprekend in de maatschappij worden toegepast. „Er zijn krachten die dat willen. Ik denk aan de economie en'de politiek. We leven in een consumptiemaatschappij. Men denkt er in materieel opzicht beter van te worden. De vooruitgang van de wetenschap zal dan ook onze maatschappij vooruit brengen, zo wordt gedacht." De hoogleraar wijst op de geestelijke achtergrond van de Icracht van dat vonruitaansseploof. ..Sinds het midden van de vorige eeuw, maar vooral sinds de Tweede Wereldoorlog is dat naar buiten gekomen. Het is toch de geestelijke kracht van de renaissance en het humanisme, niet die van het christendom. Veel christenen hebben zich daarin gevoegd, zonder te weten dat ze de geestelijke bagage van de renaissance en het humanisme hebben meegenomen. Vandaar dat onze technische cultuur een zo geseculariseerde cultuur is. Wij christenen zouden veel meer attent moeten zijn op de relatie technische ontwikkeling en secularisatie. Dat is een van de hoofdproblemen van onze cultuur." Schuurman haalt de Spaanse cultuurfilosoof Ortega y Gasset aan, die gezegd heeft dat er voor ons nooit een tijd was die zó technisch was als de onze en dat er ook nooit een tijd was die zó leeg was. „Geestelijke leegheid en technische volheid staan duidelijk met elkaar in relatie", zegt Schuurman.

Computers
Schuurman heeft ernstige bezwaren tegen het massaal invoeren van computers, zoals dat thans gebeurt. Hij merkt op dat de computer geen instrument of gereedschap is, maar is opgenomen in systemen en die zijn belangrijker dan het instrument. Er zijn gevaren aan computers verbonden. Schuurman noemt er een drietal. In de eerste plaats het gebruiken van computers voor zaken waarvoor ze niet te gebruiken zijn. Je kunt politieke, sociale en economische problemen in technische problemen vertalen en dan de computers oplossingen laten bedenken. Maar dan krijg je technische oplossingen voor niet-technische problemen. Je mag dat dan niet als de echte oplossingen zien, maar je dient ze als zodanig te intepreteren.

Een tweede gevaar is het afschuiven van de menselijke verantwoordelijkheid op de computer. Schuurman is het met de Amerikaanse computerdeskundige Weissenbaum eens die gezegd heeft dat de computerprogramma's overzichtelijk moeten zijn en dat de gebruikers altijd verantwoordelijk moeten blijven. Een derde punt is de kernwapensystematiek en het inzetten van computertechnologie. Als we hier onze verantwoordelijkheid zouden overdragen.... Computers zouden het afsteken van raketten hebben „gesignaleerd", maar gelukkig zijn er nog waarborgen ingebouwd.

De ontwikkelingen worden vaak als „autonoom" bestempeld. Schuurman: „Het is niet autonoom. Wij maken het autonoom, wij zijn ervoor verantwoordelijk, wij hebben ervoor gekozen. Als de huidige ontwikkelingen in de computertechniek doorgaan, dan zullen er grote problemen komen. We zullen te laat inzien dat we op de verkeerde weg zijn. Denk aan het arbeidsprobleem, de groeiende verzakelijking van de samenleving, de mens die een nummer dreigt te worden dat kan worden weggecijferd, de vervreemding en vereenzaming, de onoverzichtelijkheid en anonimiteit van de systemen. Schuurman denkt dat met de moderne informatie- en communicatietechnieken alles zeer geraffineerd onder controle kan worden gehouden.

Techniek in dienst
Schuurman benadrukt dat wij wetenschap en techniek dienen te relativeren. „We moeten vanuit het grote bijbelse gebod God liefhebben boven alles en je naaste liefhebben als jezelf, die technische ontwikkelingen bezien. Wetenschap en techniek zijn waardevol, maar niet alles mag wetenschap en techniek worden. Techniek is dienst. Computers mogen niet overheersen, maar ze kunnen een dienstverlenende rol spelen, waarbij de verantwoordelijkheid van de mens blijft bestaan. Je moet je ook bij die informatie- en communicatietechnieken afvragen wat je werkelijk nodig hebt. Computertechnologie kan een verslavende werking hebben! Wereldwijd ontstaat een computernetwerk met de computertaal als universele taal. Ik noem het een Babelcultuur (Openbaringen 13 en 18). We moeten geen slaaf worden van de ontwikkelingen. De bijbel leert dat de Babelcultuur vastloopt. Wij dienen ballingen in die Babelcultuur te zijn "

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen