KBS: de Bijbel lag niet aan de ketting

Op 15 augustus verschijnt deze nieuwe uitgave. Via de massamedia is er de nodige aandacht aan besteed. De drukker van de Belgische editie belegde een persconferentie. In Nederland meent men dat het teveel eer is voor de herziene druk van de voorheen in afzonderlijke uitgaven verschenen Bijbelboeken om een officiële plechtigheid te organiseren. Interessanter is dan ook de achtergrondinformatie die de KBS biedt als antwoord op de bovengestelde vraag naar de plaats van de Bijbel in het leven van de katholieken.

„De Bijbel heeft in de kerk van alle eeuwen zijn plaats gehad in de liturgie", zo zegt de KBS. „Reeds voor de hervorming van Maarten Luther verschenen er Nederlandse vertalingen van de Bijbelgedeelten in druk, bijvoorbeeld de zogenoemde „Tweede Historie Bijbel", die als de Delftse Bijbel in 1477 verscheen". Men vermeldt hier overigens niet bij dat dit slechts het Oude Testament was en dan nog zonder de psalmen.

NIET AAN DE KETTING

Het loopt niet zo'n vaart met de ontoegankelijkheid van de Bijbel voor de gewone man, zo wil men ons verder doen geloven. Hoe vervolgt men namelijk: „Maar dan zijn de „donkere" middeleeuwen al voorbij. En dat is de tijd waarin, zo denkt men wel, „de Bijbel aan de ketting lag". „Hiermee", aldus de KBS, „wil men de opvatting uitdrukken dat in die periode van de geschiedenis de kerk de Bijbel onthouden heeft aan de grote massa van de gelovigen. Deze mening is niet geheel bilijk. Allereerst omdat de meeste mensen ongeletterd waren. Zij konden de Bijbel, die alleen in de Latijnse Vulgaatvertaling beschikbaar was, niet lezen".

De KBS zegt verder: „In de tweede plaats bracht de eerbied voor het goddelijke Woord en de „verbogenheid" daarvan een bezorgdheid mee voor de mogelijkheid van een eigenmachtige uitleg buiten de kerkelijke traditie om.
Tenslotte heeft de kerk naast de Schrift altijd veel waarde toegekend aan de „overlevering", de traditie die mondeling werd doorgegeven. Een algemeen verbod tot Bijbellezen door „leken" hebben de middeleeuwen niet gekend".

VERBRANDEN

Allereerst: inspireren tot het lezen van de Bijbel, het stimuleren daarvan, is nog iets anders dat het toelaten. En inderdaad, vele protestanten meenden dat de Bijbel aan de ketting lag. De inbeslagneming van tal van ketterse boeken in de tijd der reformatie kan tot bewijs hiervan dienen. De direct aan Gods Woord verwante geschriften die het waagden Romes leerstellingen aan te vallen moesten verbrand worden. Evenals de mensen die ze bezaten. Maar dit zal ongetwijfeld geschoven worden op het feit dat meer en meer de tachtigjarige oorlog wordt beschouwd als louter vrijheidsoorlog waarin de godsdienstige elementen slechts een bijkomende rol speelden.

Inderdaad kende men in de middeleeuwen geen algemeen verbod tot Bijbellezen. Zelfs het concilie van Trente (1545) beval het Bijbellezen aan, net zo goed als de oude kerkvaders. Ook de hervorming propageerde dit lezen. Maar Trente heeft dan ook de traditie, de overlevering, als gelijkberechtigd naast de Bijbel erkend. Dat mag minstens in het voorzichtig gestelde voorlichtingsstuk vermeld worden. Bovendien — al is dit al wat later — paus Benedictus XIV bepaalde tijdens zijn ambtsperiode — die in 1740 begon — dat niemand de Bijbel in de volkstaal mocht lezen, dan onder leiding der kerk. Alleen het kerkelijk leerambt kan de Bijbel authentiek verklaren.

BEELDEN

Het lezen van de Bijbel was nu ook niet zo heel erg nodig voor de leek, zo maken wij op uit het persbericht. Immers, wat zegt de KBS: „De Bijbelse geest en inspiratie werd vooral overgedragen door de „Bijbel van de armen", zoals de beeldhouwwerken van Bijbelse voorstellingen in Middeleeuwse kathedralen wel genoemd worden. Maar zelfs als men in de Gentse Katechismus van 1894 kan lezen: „Is het iemand verboden de Bijbel te lezen? Ja, het is aan gemene lieden verboden zonder verlof die te lezen in de moederlijke taal", dan moet men dit zien in de contekst van die tijd, waarin de nieuwe Bijbelwetenschap zijn rol begon te spelen", aldus de Katholieke Bijbelstichting.
De vraag is daarbij wel of daarmee van de kracht van deze opmerking in de contekst van de samenleving waarin zij uitgesproken werd iets afgaat.

In 1893 wordt nog een pauselijke encycliek gepubliceerd waarin tot voorzichtigheid gemaand wordt in verband met Bijbelgebruik. In 1920 volgde een tweede. Maar dan, zo stelt de KBS begint ook een „reveil" in de Rooms-Katholieke kerk. In 1929 verscheen de vertaling van het Nieuwe Testament en tussen 1937 en 1939 die van het Oude Testament, verzorgd door de Vereniging „Petrus Canisius". In 1943 verscheen de derde encycliek met betrekking tot de Bijbel, waarin bestudering en lezing nu wórden aan bevolen, maar dan onder begeleiding van de kerkelijke instanties. Waren rond 1900 de mensen ook nog analfabeet en ongeletterd zoals in de middeleeuwen?

Het tweede Vaticaanse concilie zegt in 1965: „Het is de taak van de bisschoppen de hun toevertrouwde gelovigen op geëigende wijze tot een goed gebruik van de goddelijke boeken te brengen. En wel door vertalingen, voorzien van noodzakelijke en werkelijk voldoende verklaringen.(...) Eensgelijks spoort de heilige kerkvergadering met bijzondere nadruk alle christen-gelovigen aan om door veelvuldige lezing van de goddelijke geschriften de alles overtreffende kennis van Jezus Christus te verwerven.) De kerk moet er voor zorg dragen, dat er in de verschillende talen geëigende en juiste vertalingen gemaakt worden".

„Hier is het punt bereikt", aldus de verklaring van de KBS, „waar protestantse en katholieke Bijbelinstituten kunnen gaan samenwerken, evenwel zonder de bestaande verschillen te verdoezelen. De Bijbel is het ontmoetingspunt geworden en overal ter wereld vinden de christelijke Bijbelbewegingen elkaar".

KERKELIJKE UITLEG

Zolang alleen de kerk de Bijbel juist kan verklaren en zolang de traditie haar allesbeheersende rol speelt in de RK-kerk zien wij nog niet zoveel positiefs in de Willibrordvertaling. Want waarmee houdt de KBS zich verder bezig? Zij ziet als haar taak „de Bijbel te doen functioneren in de samenleving van vandaag. Daartoe geeft zij ook boeken „rond de Bijbel" uit, trachtend een brug te slaan tussen het „Oude Boek" en de moderne mens, een brug ook tussen de nieuwe Bijbelwetenschap en haar resultaten en de verkondiging. Zij doet dat in de overtuiging dat de Bijbel een woord heeft voor alle tijden en kan helpen een nieuwe cultuur gestalte te geven".

Zolang deze brug geslagen moet worden via de kerkelijke uitleg van de Bijbel is het streven de Bijbel werkelijk te laten functioneren voor het volk ongeloofwaardig.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen