Bekend Evangelieprediker ds. J. Overduin vandaag 70 jaar

Ons laatste ge.spreksonderwerp „Wat vindt u nu eigenlijk van „een verschijnsel" als het Reformatorisch Dagblad of Koers of de Evangelische Omroep?" kon niet goed aan bod komen wegens tijdgebrek en ds. Overduin is er de man niet naar om luchtigjes een oordeel te geven en over de zaken heen te lopen. Het gaat hem niet zo zeer om de naam, maar om de achtergronden en de mens, die vandaar handelt. Dat bleek telkens: hij is geïntrigeerd in de motieven, die de mens ergens heen drijven; kortom de-mens-in-de-mens. Uit zijn gehele leven komt dit sterk naar voren, dat ds. Overduin een predikant is met een vooral pastoraal gerichte aandacht. In de kracht van zijn leven deed hij 1000 tot 1200 huisbezoeken per jaar (drie op één dag!') werkte negentig uur per week, waarvan zestig voor zijn eigen gemeente en de rest was voor de talloze opdrachten, waarmee het kerkelijke organisatorische leven hem belastte.
Dat heeft ds. Overduin nu achter zich. Weliswaar spreekt hij nog elke zondag her en der in den lande, maar zijn tijd kan hij nu aan de enorme correspondentie met tallozen uit binnen- en buitenland besteden en met de voorbereiding op een boek dat de geschiedenis van de Gereformeerde Kerken van 1930 tot heden gaat bestrijken. Uitgeverij Kok in Kampen kan zich gelukkig prijzen, dat een dergelijk kerkelijk ingewijd man daarvoor de benodigde jaren hoopt te besteden.

Herverkaveling
En Ingewijd is hij. Vijftien jaar geleden schreef hij al over de kort geleden weer opgelaaide discussie over kerkelijke herverkaveling. Toen al voelde hij er weinig voor, dat de verschillende richtingen of "modaliteiten" in de Hervormde, Gereformeerde en/of Christelijke Gereformeerde Kerken als Geref. Bond, Waarheid en Eenheid, Bewaar het Pand om maar iets rechts te noemen, elkaar over de kerkmuren heen de Christelijke hand zouden reiken om samen één kerk te gaan vormen. Uiteindelijk zou een opsplitsing tot een links-vrijzinnige, een uiterst rechtse en een middengroep-kerk leiden; het zou volgens ds. Overduin alleen van organisatorische betekenis zijn. De meeste mensen hebben bovendien niet de geestelijke ruimte om zoiets aan te kunnen; velen denken exclusief — soms terecht, maar vaak onterecht — om zo broederlijk te willen zijn.
Ds. Overduin, die door ervaring wijs is geworden, ziet meer in het contact met elkaar, waar mogelijk zonder de kerkelijke situatie geheel uit het oog te verliezen. Vandaar ook dat hij de kansel ruilt met Hervormde collega's.
Ook met roomskatholieken? Nee, dat niet. Welisiwaar is er meer ruimte dan vroeger en in het geval, dat een pastoor of kapelaan sterk Augustiaans is, zou ik het kunnen overwegen. Maar de grote vraag waar het om draait, is, dat de mensen thans nauwelijks meer het vermogen tot onderscheiden hebben. Velen roepen om de eenheid, maar het is wegens gebrek aan kennis.
Maar "Samen op weg" beoogt toch op initiatief van de jeugd een kerkelijke eenheid van Hervormd en Gereformeerd tegen het jaar 1980?
Ds. Overduin gelooft niet zo erg in die eenheid. Voor een deel is de gedachte al achterhaald, want je ziet de jeugd niet meer. Die loopt nu warm voor vormingscentra voor buurtgemeenschappen, maar niet voor de kerk. Een groot verschil met de jaren dertig met de massale kerkdiensten en de enorme toogdagen waar iets van uitging! 

Golfslag
We hebben ds. Overduin, waar we hem willen hebben: op zijn praatstoel. Hij zegt: die kerkdiensten, waarvan je iets mee naar huis neemt, komen terug zoals steeds de zee terugkomt met haar golfslag. ledere tijd kent haar reacties, na de Romantiek kwam het rationalisme en na de politieke theologie waaronder we thans lijden, zie je de tijd.van de mystiek al naderen. Karl Barth is in de hoek gezet door Bultmann, maar de reactie komt. Ik ben altijd een sterke nonconformist geweest, ook in de jaren '30. Als op een toogdag sterk op het beginsel werd gewezen, belichtte ik graag juist een ander accent, dat de beginselen je niet redden, maar de H. Geest.
In de jaren dertig roken ze een ketter op 50 km afstand: zo punctueel op de leer waren ze. Tegenwoordig ruiken ze een ketter nauwelijks op vijf meter afstand. Het is wel overdreven, maar een dergelijke hoogkerkelijkheid is verdwenen. In onze tijd moet je niet het werk van de H.Geest accentueren, maar bijv. de kerk als instituut, omdat die teveel wordt ondergewaardeerd. Centraal staan niettemin in elke tijd de reformatorisch waarheden van God de Schepper, de zondaar die de mens is, zijn redding en Christus als voldoener. Steeds weer dient de prediker deze centrale waarheden door te geven, zonder in de eenzijdigheden van het moment te vallen.

Integraal
Een Integraal Evangelie dus. De prediking dient geen cirkel te zijn met eén middelpunt, want dat leidt tot „billige Genade" (goedkope genade), een heilsegoïsme. Deze prediking veroorzaakte de ideologie van Jezus als navolgenswaardig voorbeeld in een humanistisch activisme. Neen, de prediking kun je vergelijken met een ellips met de twee brandpunten van rechtvaardigmaking en heiliging, waartussen een spanning bestaat, die een oprechte Christen nooit in dit leven met rust laat.
Zoiets tref je ook bij Paulus aan, die steeds heen en weer rijdt tussen zijn onmacht, zijn ellendigheid en het verheerlijken van zijn Christus die hem opbeurt. Dat verdiepen in 's mensen ellendigheid moet echter geen moedeloosheid worden, want daar heeft de duivel alleen maar plezier aan. Het moet leiden tot verootmoediging, die een positieve uitwerking heeft. Dan is de mens pas op zijn plaats.
In het onmachtig stellen van de mens rangeer je hem op een dood spoor en ontstaat er een wanverhouding met de verantwoordelijkheid. Het lijdt tot een nationalisering van het geloof, dat eigenlijk een voorzover moet zijn, een voorzover ik leef vanuit het Woord en vanuit de H.Geest. Zoals we al opmerkten, het gesprek was zeer tijdgebonden. Toen we voor een collega een Veenendaalse receptie waarnamen, ontmoeten we daar wederom ds. Overduin; zijn maatschappelijke verplichtingen zijn er dus niet zo erg veel minder op geworden! Vele werken staan op naam van de Gereformeerd emeritus-predikant uit Veenendaal, ds. J. Overduin. Wij noemen daarvan Geloofshelden, Het onaanvaardbare, Profetische vergezichten, Voorlezingen over Evangelistiek en Apologiek, Tact en Contact, Hoe moeten wij huisbezoek doen, Suggestie en religie, Voor God en Zijn heilige gemeente, Wat hebben wij tegen Rome te zeggen en Hemel in Dachau.
Zoals wij reeds vermeldden, staat er binnen enkele jaren weer een boek te verschijnen. Wat personalia:
Ds. Overduin werd 27 september 1902 in Leiden geboren, bezocht het stedelijk gymnasium in Leiden en vervolgens de VU. In zijn eerste kerk te Sleen werd hij door zijn schoonvader ds. H. J. Kouwenhoven in 1930 bevestigd. Vervolgens was hij verbonden aan de kerken van Kampen (1933), Arnhem (1939), Amsterdam (1948) en Veenendaal (1953). In 1964 ging hij om gezondsheidredenen met vervroegd emeritaat, waarbij hij te Veenendaal bleef wonen. Zeer bekend werd ds. Overduin door zijn rol tijdens de Tweede Wereldoorlog: op 2 februari 1942 werd hij gevangen genomen; tot zijn bevrijding op 8 oktober 1943 bracht hij twintig maanden door in gevangenissen en de concentratiekampen Amersfoort en Dachau, waarover hij een autobiografie schreef. Van zijn vele functies vermelden we: bestuurslid van de Vereniging tot verspreiding van de H.Schrift, van de Paulusvereniging, van Evangelisch Herstel en Opbouw, lid van de lectuurraad van de interkerkelijke commissie voor geestelijke verzorging van gevangenen, waarvoor hij ook deputaat namens de Geref. Kerken was en voorts tot voor kort hoofdredacteur van Centraal weekblad, welke functie hij overdroeg aan prof. dr. Kl. Runia. Hij schreef voorts o.a. in Credo, Horizon en Belijden en Beleven.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen