Taalkwestie dreigt Kameroen te verdelen

Kameroen is officieel tweetalig, maar in plaats van het Afrikaanse land te verenigen, zoals de bedoeling is, dreigt de tweetaligheid tot een scheuring te leiden. De Engelssprekende minderheid wil afstand nemen van de door Franssprekende beheerste overheid. In een werelddeel waar honger en oorlog heersen, lijkt een taalkwestie het niet waard om je druk over te maken.

Maar de Engelstaligen, die 20 procent van de dertien miljoen inwoners van Kameroen uitmaken, zeggen al meer dan dertig jaar als tweederangsburgers te worden behandeld en de extremisten onder hen dreigen met een afscheidingsstrijd als de regering de twee Engelstalige provincies aan de grens met Nigeria niet meer autonomie geeft.

Nieuwsmedia

Het duidelijkste voorbeeld van de in Kameroen geldende tweetaligheid zijn de nieuwsmedia. De grootste krant, de Tribune van Kameroen, brengt artikelen in het Engels en Frans. De taalgroep waartoe men behoort, bepaalt welke kant men boven houdt. De televisie heeft zowel Franse als Engelse programma’s.

Ondanks de officiële tweetaligheid zijn er bijna geen Franstaligen te vinden die Engels leren en in het Engels gestelde vragen worden meestal beantwoord met een nietszeggende blik. Volgens aanvoerders van de anglofone minderheid komt dat doordat de regering eigenlijk alleen maar uit is op assimilatie van de twee bevolkingsgroepen en afschaffing van het Engels.

Kameroen kwam in 1986 in het nieuws omdat duizenden dorpsbewoners om het leven kwamen door giftig gas dat uit de bodem van het Nyos-meer opborrelde. Sommige mensen vrezen dat de taalkwestie, wanneer deze ontaardt in gewapende strijd, Kameroen opnieuw ongewenste roem kan brengen.

Tijdbom

In een land dat 250 etnische groepen herbergt, waarvan er vele banden onderhouden met de buurlanden, vooral Engelstalig Nigeria, kan een gewelddadige ontwikkeling gemakkelijk een catastrofe teweegbrengen. Nigeria en Kameroen voeren 5 een verhitte strijd om het olierijke schiereiland Bakassi, dat in Engelstalig gebied ligt. Beide eisen het gebied op en zijn er in 1991 bijna een oorlog om begonnen.

„Kameroen is een land op een tijdbom”, zegt oppositieleider John Fru Ndi, wiens door Engelstaligen gedomineerde partij Sociaaldemocratisch Front autonomie voor de Engelstalige regio nastreeft. „Als de toestand in Kameroen explodeert, kan het erger worden dan in Roeanda of Boeroendi”.

Anderen gaan verder dan Fru Ndi en eisen onafhankelijkheid voor het Engelstalige gebied, zoals Arnold Yongbang van de Anglofone Beweging van Kameroen. „We willen dat dit vreedzaam gebeurt, maar ze drijven ons tot het alternatief: onze onafhankelijkheid met geweld afdwingen”.

Geschiedenis

Het probleem draait natuurlijk niet alleen om taal, maar ook om de gecompliceerde geschiedenis van Kameroen en de strijd van de Afrikanen om zich te ontdoen van de overblijfselen van het kolonialisme. In het geval van Kameroen is dat een regering die wordt gedomineerd door een Franssprekende elite, die Parijse scholen en universiteiten heeft doorlopen en weinig voeling heeft met het land dat zij na terugkeer moet gaan regeren. Kameroen, genoemd naar de reuzegarnaal ”camaroes” die Portugese ontdekkingsreizigers er vonden, was een Duitse kolonie die na de Eerste Wereldoorlog door de Britten en Fransen werd overgenomen. De acht Franse provincies werden in 1960 onafhankelijk. Een jaar later werden de twee Engelse provincies erbij gevoegd, in de vorm van een federatie.

In 1972 werd de federatie omgezet in een eenheidsstaat met vrijwel alle macht in handen van een door Franstaligen beheerste centrale regering. Sindsdien worden de Engelstalige provincies, rijk aan olie en goede landbouwgrond, naar eigen zeggen uitgemolken.

Fraude

Het fabelachtige berglandschap in de Engelstalige provincies Northwest en Southwest is niet te bereiken omdat de wegen te slecht zijn. De ”Ringweg” die Bamenda, de hoofdstad van het anglofone gebied, verbindt met tientallen dorpjes tussen vulkaantoppen en kratermeren, worden in het zeven maanden durende regenseizoen ondoorgankelijke modderpoelen.

President Paul Biya wil niet toegeven aan anglofone eisen om te onderhandelen over een terugkeer naar het federalistische systeem. De afgelopen jaren hebben de anglofonen steun gekregen van Franstaligen die Biya corrupt vinden en zijn frequente uitstapjes naar Parijs zien als een bewijs dat zijn hart niet bij hen ligt.

In 1992 won Biya de presidentsverkiezing van Fru Ndi, maar de bevolking was overtuigd van fraude en er braken ongeregeldheden uit. De regering kwam snel in actie, stuurde troepen naar de anglofone provincies en plaatste oppositieleiders twee maanden onder huisarrest.

Verkiezingsboycot

Volgens aanhangers van Biya heeft de partij van Fru Ndi de problemen van de anglofonen alleen maar verergerd door de parlementsverkiezingen die eerder dat jaar waren gehouden te boycotten, waardoor er nu vrijwel uitsluitend francofone afgevaardigden in de nationale assemblee zitten. Zij verwijten de oppositieleider nu het hele land op te offeren aan zijn machtsbelustheid. „Als het dak van je huis lekt, ga je toch niet het hele huis afbreken en opnieuw opbouwen”, zegt Francis Ngam Chia, een afgevaardigde van Biya’s Democratische Volkspartij van Kameroen.

Biya’s partij was de enig toegestane tot onlusten hem in 1990 dwongen oppositie toe te staan. Veel francofonen zochten daarop hun heil bij de ongekunstelde Fru Ndi, die een rommelig erf bewoont waarvan de muren zijn geteisterd door granaten en kogels die Biya’s veiligheidsdiensten erop hebben afgevuurd.

Fru Ndi hoopt opnieuw een gooi naar het presidentschap te kunnen doen in 1997, als Biya tenminste een verkiezing uitschrijft. In de tussentijd wil hij proberen bij de Verenigde Naties steun te krijgen voor een terugkeer naar het vroegere federalistische systeem en het bijeenroepen van een grondwetgevende vergadering om door hem voorgestelde veranderingen te bespreken. Misschien gaat hij zelfs eindelijk Frans leren. Als hij zich in Kameroen verstaanbaar wil maken, zal er niet veel anders opzitten.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen