Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

Gokverslaving, een door de overheid veroorzaakte epidemie, spekt de staatskas

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

Gokverslaving, een door de overheid veroorzaakte epidemie, spekt de staatskas

"Je kunt één keer winnen, twee keer, drie keer, maar uiteindelijk ben je altijd de verliezer"

25 minuten leestijd Arcering uitzetten

<br />Nog niet zo lang geleden was gokken illegaal. Tegenwoordig exploiteert de Stichting Nationale Casinospelen, een semi-overheidsinstelling, een aantal legale casino's. De bedoeling was door het scheppen van legale gokmogelijkheden de illegale tenten te laten verdwijnen. Het resultaat lijkt precies omgekeerd. Het illegale circuit telt inmiddels zo'n driehonderd gokhuizen. In 1986 werd er in ons land naar schatting een kleine drie miljard gulden vergokt. Een groot deel daarvan komt voor rekening van de 140.000 gokverslaafden. Zij gaan door tot ver voorbij hun laatste cent. De winsten uit de exploitatie van casino's vloeien rechtstreeks in de algemene-middelenpot van de overheid. Die lijkt zich niet bepaald druk te maken om de manier waarop het geld verdiend wordt. Een trieste reportage over een branche die bijna alleen maar verliezers kent, want zelfs de grote bazen vergokken hun grove winsten weer.

AlS een standbeeld staat de portier achter de glazen deur. Gekleed in zwart kostuum, smetteloos wit overhemd, zwarte vlinderdas. Met een uitnodigend gebaar opent hij de toegang tot het Golden-Tencasino. Niets doet vermoeden dat we verboden terrein betreden. Een opvallende lichtreclame maakt mensen attent op de gokgelegenheid. Een paar honderd meter verder staat het hoofdbureau van politie in Amsterdam. „Als u even deze kaart wilt invullen'', verzoekt de dorpelwachter beleefd. Het feit dat we ons niet kunnen legitimeren is geen probleem. Het ontbreken van een "Membership Card" evenmin. Onderaan de stenen trap helpteen dame het probleem de wereld uit. Zonder vragen te stellen maakt ze de vereiste pasjes in orde en neemt onze jassen aan.

Service
Het geheel doet denken aan een luxe hotel. Veel natuursteen, blinkende gangen, een service die de schijn opwekt dat de klant koning is. ,,Wiltu iets drinken?", vraagt een vrouwelijke croupier. Met een vage glimlach taxeert ze ons en brengt even later de bestelde koffie. Over betalen wordt niet gerept. In een glazen vitrine liggen plakjes cake en andere lekkernijen uitgestald. Wie trek heeft kan zichzelf bedienen. Knusse tafeltjes maken het mogelijk de verkwikking op ontspannen wijze te nuttigen. De speelzaal vormt het hart van de zaak. Spiegelwanden maken de ruimte bedrieglijk groot. De drie speeltafels staan haaks op elkaar. Eromheen staat een twintigtal spelers. De croupiers zitten achter keurige torentjes van fiches. Op een kruk zetelt de bouleur, een jongen met gemengd bloed. Zijn kinderlijk gezicht wordt omkranst door een modieus gekapte haardos. Het zwarte tenue past niet bij zijn leeftijd en geeft hem het uiterlijk van een begrafenisondernemer die te vroeg de zaak moest overnemen door het sterven van zijn vader.

Bouleur
Geroutineerd plaatst hij de kogel op de kunststoffen glijbaan boven de ketel, een geleidelijk aflopende metalen cilinder aan de kop van de tafels. Geluidloos suist de bal naar beneden. Na enkele ronden maakt hij zich los van de buitenwand van de ketel en begint de afdaling in elliptische banen. Een deel van de spelers kijkt geconcentreerd naar de magische bal. De ervaren casinobezoekers rommelen achteloos met |> hun fiches en tonen weinig belangstelling. Dat verandert, als de kogel de in het metaal aangebrachte observatiering snijdt. „Beginnen met inzetten", klinkt de toonloze stem van de bouleur. Schijnbaar onbewogen plaatsen de spelers hun fiches in de genummerde vakken op het groene laken. Een oosterling legt er een twintigtal van vijf gulden op verschillende nummers. De bal nadert tergend langzaam de limietring. ,,Beëindig uw inzetten", waarschuwt de bouleur. Enkele spelers plaatsen nog snel wat fiches. Dan passeert de kogel de nauwelijks zichtbare ring.,,Geen inzetten meer'', roept de bouleur om.

Fiches
Traag beschrijft de bal de laatste banen in de uitloopzone naar de in 26 vakjes verdeelde ketelholte. Op het moment dat de kogel in de holte valt roept de bouleur het winnende nummer af. Voor de spelers hoeft hij het niet te doen. Ze hebben de uitslag al gezien. De croupier plaatst de loper, een klein wit beeldje, op vak 11, het winnende nummer, en haalt met één armbeweging de fiches naar zich toe. De oosterling heeft geluk. Hij heeft met drie fiches op de nummers tien en elf gegokt. De croupier grijpt met haar slanke vingers feilloos drie keer twaalf fiches van de stapels voor haar en overhandigt hem die.

Bunkeren
Een aantrekkelijk meisje brengt cola voor een nieuwkomer. Het geld dat hij wisselt voor fiches verdwijnt door een gleuf in een houten bak. Terwijl de spelers in de ban zijn van het Golden-Tenspel, verwijdert de zaalchef de bak om die in een klein hokje te legen. Als een bankbediende verricht hij zijn werk. Regelmatig,,bunkeren" is van essentieel belang. Wanneer de politie onverwachts binnenvalt, moet de vangst zo klein mogelijk zijn. Het,, veertien" van de bouleur wordt door een van de spelers beantwoord met een gesmoorde vloek. De overigen kunnen zich beter beheersen. De croupier zet de loper als winnaar in het lege vak. Als een automaat veegt ze de fiches weg en vormt met snelle bewegingen stapeltjes van gelijke hoogte. De bouleur ontvet de kogel meteen doek. Een nieuwe ronde kan beginnen. De croupiers zitten aan de tafels als meisjes die winkeltje spelen. Als de oosteriing na een half uur voor de derde keer koffie laat aanrukken, is zijn stapel fiches, die aanvankelijk indrukwekkend groeide, geslonken tot een zielig hoopje.

Legale casino's
Voor de ooriog kende ons land alleen de Staatsloterij. Alle andere vormen van gokken waren verboden. Wie roulette wilde spelen, kwam terecht in verduisterde achterkamertjes in de louche buurten van grote steden. Legale casino's hadden in Nederland, in tegenstelling tot in de omringende landen, geen schijn van kans. In de jaren '70 viel een politieke mentaliteitsverandering te bespeuren. In 1974 werd de Wet op de Kansspelen gewijzigd. Twee jaar later werd met veel vertoon het eerste legale casino in Zandvoort geopend. Topmannen uit de zaken- en toeristenwereld zagen hun lobby voor legalisering van het casinowezen met succes bekroond. Onder de paraplu van de Stichting Nationale Casinospelen, een semioverheidsinstelling, konden ze hun activiteiten voortzetten. De Raad voor de Casinospelen, een onafhankelijk orgaan, zou toezicht houden. Door de legale casino's zou het illegale circuit de nek worden omgedraaid. Dat de werkelijke motieven minder ideëel waren, is aangetoond door de auteur Leon Zoeteman in zijn jongste boek " In de ban van het gokmonster". De freelance misdaadjournalist legde de structuur van zowel de illegale als de legale gokwereld bloot. Resultaat is een onthutsend verslag, waaruit duidelijk wordt dat een verstrengeling van zakelijke en politieke belangen leidde tot de wijziging van de Wet op de Kansspelen en de realisering van legale casino's. Het toezicht van de Raad voor de Casinospelen op de Stichting Nationale Casinospelen stelt volgens Zoeteman in de praktijk weinig voor, omdat de personen in beide organen één vriendenkring vormen.

Behendigheidsspel
De gevolgen van het overheidsbeleid zijn niet uitgebleven. Was gokken tien jaar geleden in onze samenleving nog een randverschijnsel, nu kan op allerlei manieren het geluk worden beproefd. Staatsloterij, Algemene Loterij Nederland, toto en lotto, W5spel, paardentotalisator, Ladbroke-wedwinkels voor weddenschappen op paarden, het is slechts een greep uit de vele mogelijkheden. De totale Nederlandse kansspelmarkt was inl986goed voor een omzet van tussen de twee en drie miljard gulden. Het aantal legale casino's groeit gestaag. Binnenkort moeten het er acht zijn en het einde van de uitbreiding lijkt nog niet in zicht. Het illegale circuit telt naar schatting een kleine driehonderd gokhuizen. Een heet hangijzer vormen de Golden-Tenclubs, die volgens Justitie onder het illegale circuit vallen, maar volgens de exploitanten niet. Geroutineerde spelers zouden in staat zijn het winnende nummer te voorspellen, door het juiste verband te leggen tussen het punt waar de kogel de observatiering snijdt en het vak waarin hij uiteindelijk valt. Dit betekent dat er sprake is van een behendigheidsspel in plaats van een kansspel. De wetgeving schiet te kort voor dit grijze gebied tussen gokken en behendigheid.

Exploitant
Halverwege de Amsterdamse Zeedijk woont de 60-jarige Frits Adriaanse. Het café dat hij dertig jaar geleden in het hart van de hoofdstad pachtte, trok een bont gezelschap en deed hem besluiten zijn uitspanning '' De Wereld'' te noemen. Sinds die tijd gaat hij als Frits van de Wereld door het leven. Van het café stapte de Amsterdammer over op de exploitatie van bordelen en gokhuizen, waarvoor hij verschillende malen werd veroordeeld. Hij is het zelf met deze typering oneens. ,, Ik heb nooit een gokhuis geëxploiteerd. Ik ben 35 jaar vrijwillige medewerker geweest in m'n eigen huissies. Kijk, een hoop jongens gaan met mekaar een hokkie zoeken, een beetje opknappen en daar wat zitten kaarten en gokken. Want als je exploiteert, dan ben je een exploitant hè, zeg ik dat goed, en dat ben ik niet. Ik ben gewoon een gokker. Ik wil wel een gokhuis exploiteren, maar dan moet ik een vergunning hebben en die geven ze me niet"

Gelegenheid
Schalks kijkt hij me aan. Maar de veroordelingen laten zich niet wegpraten. ,,Kijk, ik ben wel veroordeeld", geeft hij toe, ,,maar dat was voor het gelegenheid geven tot gokken. Zo nu en dan vielen ze die huissies binnen. Om de mensen te beschermen. Begrijp je wat ik bedoel. Niet om het gokken, maar om de mensen te beschermen tégen het gokken. Maar, en dat vergeten ze natuurlijk, jij mag je maandsalaris wel naar de paardentotalisator brengen. Dat valt buiten die bescherming. Jij mag je maandsalaris aan lottogeld uitgeven. En de laatste jaren magje je maandsalaris naar het legale casino brengen. Dat valt buiten het beschermen van gokverslaafden, begrijp je." Officieel worden in legale casino's bezoekers met verschijnselen van gokverslaving gewaarschuwd. Het ontlokt de illegale gokbaas een schampere lach.,,Jij denk toch niet, dat ze achterlijk benne. Datze tegen je gaan zeggen: Meneer, u gaat te ver. Ik zal het je precies vertellen. Het mag hierin Nederland niet, anders zetten ze bij de ingang ook nog een lommerd. Dan ken je je klok en je ring verpatsen om nog effentjes verder te gokken. Man, ze kenne wel huilen als er één een beetje wint."

Concurrentieslag
Dat legale casino's het einde betekenen van het illegale circuit, is een sprookje gebleken. Door de legalisering is de populariteit van roulette en andere kansspelen sterk toegenomen. In de concurrentieslag tussen legale en illegale gelegenheden, zijn de laatste in verschillende opzichten in het voordeel. Ze bieden hun cliënten gratis entree, gratis consumpties, soms zelfs complete maaltijden en in veel gevallen een katje". Dat wil zeggen dat veriiezers tien tot twintig procent van hun verlies terugkrijgen. Om illegale gokbazen harder aan te kunnen pakken, is in 1986 de wet gewijzigd. Tot dat jaar werden ze gestraft op grond van overtreding van de Wet op de Kansspelen. Daaraan kan nu de Wet op de Economische Delicten worden toegevoegd, waardoor veel zwaardere straffen kunnen worden opgelegd.

Echt zoeken
Volgens Adriaanse is de glorietijd van de illegale gokhuizen voorbij. Zijn collega "Jan de Bollenbakker", een morsige 65-plusser die tot de grote mannen in de illegale gokwereld behoort, knikt instemmend. Hij heeft nog vijf processen in het vooruitzicht en constateert bekommerd: Verklaring van casinotermen Roulette - Van oorsprong Frans geluksspel, waarbij een bal langs een schijf neerdaalt en in een van de 36 genummerde vakjes onderin de schijf terechtkomt. Wie zijn fiches op de roulettetafel heeft neergelegd in het vak met het nummer van het vakje waarin de bal valt, heeft gewonnen (36 maal zijn inzet opdat nummer). Golden Ten - Een soort roulettespel waarvan de exploitanten beweren dat het een behendigheidsspel is. Geroutineerde spelers zouden kunnen voorspellen in welk vak de bal terechtkomt. De winst is 24 maal de inzet op het winnende nummer. Fiches - Plastic schijfjes waarmee ingezet wordt. Ze vervangen klinkende munt en bankbiljetten. Bouleur - Spelleider, die tevens de bal in de "ketel" of schijf werpt. Croupier - Bankhouder die fiches verkoopt en int en de winsten uitbetaalt. ,, Vroeger kon je het geld rustig uitgeven, want morgen kwam het toch weer terug, maar die tijd is voorbij. Als je voorheen een dubbeltje op een gulden verdiende, verdien je tegenwoordig drie centen. Je moet nu echt zoeken om je brood te verdienen. Wanneer ik wijs op ons bezoek aan een illegale Golden-Tenclub, die nog aardig lijkt te draaien, reageert Adriaanse heftig: ,,Wat noemen jullie nou illegaal. De deuren staan wagenwijd open. Is dat nou illegaal?" ,,Volgensdewet wel", verduidelijk ik. Adriaanse zucht, als een schoolmeester die een hardleers kind eindelijk een eenvoudige som aan het verstand heeft gepeuterd.,, Juist. Volgens de Wèt. Nou benne we d'r. Ze moeten is beginnen met dat boekie van tweehonderd jaar oud in 't schijthuis te gooien en een nieuw te maken. Ik heb bij mijn meegemaakt, dat er een familie Canadezen binnenkwam. Zuiver toeristen, die voor het eerst in Nederland waren en gezellig een BlackJackie kwamen spelen. Komt er ineens een massa politie binnen en worden ze metz'n allen ingerekend. In de boeien gingen ze mee. En die mensen maar roepen: ,,What'sde matter! WhattodolWhattodo!" Op het politiebureau hoorden ze dat het een clandestien casino was. Terwijl ik vaak zat bezoek heb gehad van politiemensen, die zeiden dat ik het allemaal zo netjes voor mekaar had. In die 35 jaar dat ik die huissies had, heb ik nooit bonje gehad."

Speelautomaten
Duidelijk is, dat de gokmarkt nog niet verzadigd is. Het aantal legale-casinobezoekers steeg tussen 1985 en 1987 van 1,15 miljoen tot 2 miljoen. Het aantal bezoekers van illegale gokgelegenheden is moeilijker te bepalen. Wel staat vast, dat een groot aantal gokkers zich zowel in legale als [> Dit casino is illegaal, maar dat hoeft geen belemmering te zijn om openlijk reclame te maken. illegale gelegenheden ophoudt. Minder opzienbarend, maar niet minder ingrijpend, is de opmars van de speelautomaat, waarvan er al een zestigduizend in ons land staan. Wie zijn geluk wil beproeven, hoeft niet per se naar een automatenhal, maar kan in elk willekeurig café en elke friteszaak terecht.

Afgoden
Vrijdagavond, acht uur. De activiteit in de rosse buurt van Amsterdam neemt toe. Uiteen geopende deur, die toegang vedeent tot een duistere spelonk, klinkt opzwepende muziek. Achter een kralengordijn bevindt zich de automatenhal. Roerloos staan de afgodsbeelden van de twintigste eeuw tegen de donkere wanden. Rusteloos flitsen lichtjes langs de weinig verheffende voorstellingen waarmee de automaten zijn versierd. De satanische muziek, de lichteffecten, het muntgeklettër, de doordringende „Willoos gooien ze het ene na het andere muntstuk in defruitautomaten." signalen, alles dient slechts één doel: het beïnvloeden van de offeraars. Willoos gooien ze de ene rijksdaalder na de andere in de fruit- en speelautomaten. De gezichten ontspannen even als de automaat de offers beloont. De louche baas van de tent betaalt onbewogen uit. Hij kent zijn klanten. Eer de klok twaalf slaat, heeft hij het geld weer in z' n zak.

Gelegenheid
,,Frankrijk, het moederland van de roulette, wil geen fruitautomaten in verband met het verslavend effect", zegtLeonZoeteman. ,,In Duitsland is het verboden om binnen een straal van vijftig kilometer rondje woonplaats een casino te bezoeken. In Nederland hebben ze gezegd: Hobbelen maar! Er is alleen gekeken naar het financiële gewin. Het gevolg is, dat in vijftien jaar tijd een waanzinnige hoeveelheid mensen verslaafd is geraakt." De free-lance journalist Zoeteman is een van hen. Niet lang na de opening van het eerste legale casino bracht hij een bezoek aan Zandvoort. ,,De hele entourage spreekt aan. Een paar maanden later ga je nog eens een keer en na een paar weken nog eens. Vanuit Dordrecht moest ik bijna honderd kilometer rijden. Een paar jaar later werd het casino in Scheveningen geopend. Toen hoefde ik nog maar de helft van de afstand af te leggen. Je mag je daar nooit achter verschuilen, maar zoals de gelegenheid de dief schept, zo schept de gelegenheid ook de verslaafde. In die tijd leerde ik allerlei illegale casino's in Rotterdam kennen. Dat was maar twintig kilometer, dus als je 's een uurtje over had, reed je niet naar Scheveningen, maar naar Rotterdam. Zo verval je tot een steeds frequenter bezoek."

Probleemgokkers
Naar schatting telt Nederland 140.000 probleemgokkers. Gezien de huidige ontwikkeling zal dit aantal in de jaren '90 verdrievoudigen. Het gaat om mensen die aanvankelijk meer spenderen, vervolgens meer gokken dan ze lief is. ,,Je verliest altijd", weet Zoeteman. In de achteriiggende jaren liet hij tienduizenden guldens op de speeltafel achter.,,Je kunt één keer winnen, twee keer, drie keer, maar uiteindelijk ben je altijd de veriiezer. Er ontstaat een bepaalde dwang om je geld terug te krijgen. Je gaatje veriies achterna jagen. Als je in dat stadium bent aangekomen, word je een verslaafde gokker. Je gaat dwangmatig naar het casino toe. Het is een langzaam proces, datje pas achteraf onderkent. Als m'n vriendin zei; ,,Ik ga even naar de winkel, want ik heb een mooie jurk gezien", dan zei ik: ,,Niet doen, daar hebben we geen geld voor.'' Het geld was er wel, maar het was gereserveerd voor het casino. Aan de speeltafel ben je allemaal gelijk. De zakenman staat naast de wwtrekker. De een zet tienduizend gulden op het tableau, de ander vijf gul- . den. Maar thuis ligt geen stukje vlees op het bord. Dat geldt zowel voor de verslaafde bankdirecteur als de bijstandsmoeder."

Spaarpot
De verschijnselen van gokverslaving vertonen volgens Zoeteman veel overeenkomst met die van drugsverslaving. ,,Met zwaar verslaafde gokkers kun je geen gesprek voeren. Ze zijn uitsluitend bezig met het casino, de roulette, de automaat. Ik heb een doctorandus gesproken die stottert, beeft, kortom een wrak is. Erger dan veel drugsverslaafden. De misdaadjournalist is ervan overtuigd, dat elke verslaafde gokker vroeg of laat in het criminele circuit terecht komt. ,,lk denk aan een gokverslaafde die ik ken. Z' n moeder had keihard gewerkt om z'n collegegeld bij elkaar te krijgen. Hij haalt het op en gooit het in de fruitautomaat. Het geld waarvoor zijn moeder een jaar lang steeds een paar centjes opzij had gelegd. Ik heb vaders meegemaakt, die met een handvol los geld aankwamen en eerlijk zeiden: Ik heb de spaarpot van de kleine leeggehaald. Als iemand z'n eigen moeder, z'n eigen vrouw, z'n eigen kinderen besteelt, dan besteelt-ie jou sowieso als hij de kans krijgt." Dat gokverslaving ook fysieke gevolgen heeft, ondervond Zoeteman aan den lijve.,,Het verliezen geeft een vorm van stress. Wéér vijftig gulden weg! Honderd gulden weg!' k Zit nu al duizend gulden in de brand. Zo zitje te denken. Vooreten en drinken heb je geen tijd. Je rookt als een ketter. Dat heeft natuurlijk invloed op je lichamelijke conditie. Het is niet zelden voorgekomen, dat ik buiten het casino over m'n nek ging. Puur ziek van het gokken."

Introverte figuren
In oktober 1985 besloot het C.A.D. Alcoholteam te Amsterdam, onderdeel van het Jellinekcentrum, als experiment een werkgroep gokverslaving in te stellen. Reden was de groeiende stroom hulpzoekende verslaafden, die tot die tijd werden doorverwezen naar de "Gambler Anonymous", de zelfhulpgroep van anonieme gokkers. Onder leiding van de psychologe drs. Marijke Prins werd een groep van 47 problematische gokkers, die zich tussen 1 oktober 1985 tot en met 1 december 1986bij het C.A.D. hadden aangemeld, onderzocht. Verslaafde gokkers blijken over het algemeen gesloten, introverte figuren te zijn. De psychologe vindt het moeilijk om aan te geven of dit oorzaak of gevolg is van het gokken.,,Ik denk van beide. Het zit waarschijnlijk al in de persoon, maar door het gokken worden de contacten die er waren steeds minder. Drinken is in zekere zin nog een sociale bezigheid. Je zit gezamenlijk aan de bar wat te praten. Maar een gokker is zeer geïsoleerd bezig.''

Geïsoleerd
In het gokken zijn verschillende stadia te onderscheiden. In de eerste fase is het een opwindend tijdverdrijf. Het winnen streelt het gevoel van eigenwaarde. In de tweede fase gaat de gokker meer vergokken dan zijn budget toelaat. Links en rechts sluit hij leningen af, met de oprechte bedoeling die af te lossen zodra hij wint. In het derde stadium is het gokken een full-time bezigheid geworden, die nauwelijks een baan ernaast toestaat. De gokkers raken steeds sterker geïsoleerd. Echtscheidingen en verbroken relaties zijn het gevolg. In toenemende mate neemt de verslaafde de toevlucht tot ongeoorloofde middelen om aan geld te komen. Meestal gaat het om chequevervalsing, verduistering en frauduleus gebruik van kredieten. Een aantal meisjes, mannen en vrouwen prostitueert zich om aan geld te komen. Zo voert een spiraal de gokverslaafde steeds dieper de put in.

Valium
Vaak gaat gokverslaving samen met overmatig alco-O holgebruik. De drank moet de frustratie door het verlies en het schuldbesef tegenover de omgeving verdrijven. Het slot is dat de verslaafde geen enkele uitweg meer ziet en gekweld wordt door depressieve buien. Zelfmoordplannen zijn geen uitzondering: uitvoeringvan die plannen evenmin. ,, Het probleem is dat gokverslaafden, in tegenstelling tot drugsverslaafden, er meestal goed verzorgd uitzien", zegt Marijke Prins. ,, Niemand ziet dat ze verslaafd zijn, zodatze jarenlang door kunnen gaan met gokken, zonder dat het bemerkt wordt. Terwijl ze wel degelijk allerlei psychische en ook lichamelijke klachten hebben. Slaapstoornissen, hoofdpijn, vermoeidheid, transpireren, maagen darmklachten. Huisartsen doorzien in veel gevallen niet de achtergrond van de klachten en schrijven middelen als valium voor.

Schuldsanering
De meeste gokverslaafden die zich bij het CA. D meldden, waren fruitautomaatspelers. Vorig jaar nam het aantal casinospelers sterk toe. Maatschappelijk werker Ad Flikweert wijt dat aan de opening van het Amsterdamse Hilton-casino.,, De bewering dat een casino een toeristische trekpleister is, isonjuist", concludeert hij. ,,Het blijkt dat zestig procent van de casinobezoekers binnen een straal van veertig kilometer rond het casino woont.'' Uit het onderzoek naar problematisch gokken kwam naar voren dat de casinobezoeker over het algemeen ouder is dan de fruitautomaatspeler. ,, Er zijn ook verschillen in het gokpatroon", geeft Flikweert aan. ,,Decasinoganger speelt minder vaak, maar als hij speelt gaat het om grotere bedragen. Dat wordt gedeeltelijk ondervangen door het feit dat deze mensen vaak tot een hogere inkomenscategorie behoren. Maar als ze echt in de problemen komen. zijn de schulden vaak huizenhoog, zodat sanering niet meer mogelijk is. Bij een fruitautomaatspeler gaat het in principe om kleinere bedragen, zodat schuldsanering makkelijker te regelen valt. Aan de andere kant is dit een manier van gokken die zo met het dagelijks leven is verweven, dat het moeilijk is om ermee te breken. Op elke straathoek kom je die dingen tegen."

Alternatieven
In de afgelopen twee jaar werden door het Amsterdamse alcoholteam een 140 gokverslaafden intensief behandeld. Omdat de Ziekenfondsraad gokverslaving niet erkent als indicatie voor opname, had de behandeling poliklinisch plaats. Begonnen werd met een inventarisatie van de gokgeschiedenis en de schulden, waarna de schuldsanering ter hand werd genomen, eventueel met hulp van gespecialiseerde instellingen. In overleg met de gokker werd een vertrouwensman in de arm genomen, die bereid was het geld van de gokker te beheren. De cliënt zelf hield bij op welke momenten van de dag hij aan gokken dacht en wanneer hij die gedachten in daden omzette. Door het zoeken van alternatieven werd gepoogd de gokdrang te onderdrukken. Pas in een later stadium probeerde men de achterliggende oorzaak van het gokken op te sporen. De nood waarmee de hulpverleners werden geconfronteerd, in combinatie met de snelle groei van het aantal hulpzoekenden, was voor het Jellinekcentrum reden om financiële ondersteuning aan te vragen bij het ministerie van WVC. Tot nu toe zonder resultaat. Met als gevolg dat de hulpverlening noodgedwongen wordt stopgezet om de hulp aan alcoholverslaafden niet in gevaar te brengen. ,,Ondanksalle signalen weigert de overheid nog steeds de gokverslaving als sociaal probleem te zien", constateert Marijke Prins.

Huur, gas en licht
Frits van de Wereld gelooft niet in gokverslaving. Op de resultaten van het onderzoek van het Jellinekcentrum reageert hij diplomatiek: ,,Datgaikniet ontkennen. Ik bedoel maar, als die mensen zich daarop hebben vastgebeten en daar een beetje in hebben gestudeerd, dan gaan ik daar niet dwars tegenin. Daar prakkezeer ik nietan. Maar ik heb 't nog nooit meegemaakt. Wat is nou gokverslaving? Je wordt toch niet an je oren naar binnen getrokken. Als iemand in een club een paar Golden-Tentafels neerzet en er zijn mensen die dat willen, dan is dat toch een teken dat er behoefte an is. Want als ze niet komen, gaat hij inpakken. Dan kan hij de huur, gas en licht niet betalen.''

Niks over
Dat veel spelers meer vergokken dan ze van plan zijn, geeft hij grif toe. ,,Dat geldt voor allemaal. Ook in de legale casino's. Iedereen die aan het spelen is, gaat boven z'n begroting. Je gaat naar binnen met vijfhonderd guldens in je zak en je zeg tegen je eigen: Ik geef honderd daalders uit. Begrijp je wat ik bedoel. Je zit daar gezellig te spelen, je verspeelt die honderd daalders en je zeg tegen je eigen: Ach, ik heb nog een paar meier, laat ik nog een meiertje proberen. Dat doet iedereen. Ook as je zelf in een gokhuissie zit. Als ik vandaag tien ruggen win, ga ik zingend naar huis en morgen gaan ik met die tien ruggen terug en als ik dan weer de deur uitga, moet ik aan iemand vragen: Geef me even twee geelties, want ik heb geen geld meer in m' n zak voor de taxi. Dat is het levert van een gokker. Aan het eind van de rit hebben we allemaal niks over. Maar dat is toch geen verslaving. Je doet't toch jezelf an."

Beleid
,,Ik ben met casinobazen mee geweest die op een l> avond 50.000 gulden uitgaven' ', zegt Leon Zoeteman. ,,In Aken verspeelde er een in een weekendje vier miljoen. Toen heb ik tegen mezelf gezegd: Waar ben je mee bezig? Van mijn zuurverdiende geld spelen zij mooi weer." Hoewel hij veel minder verspeelt dan voorheen, heeft de journalist voldoende zelfkennis om onder ogen te zien dat hij niet los is van het gokken. „Een verslaafde komt nooit echt van zijn verslaving af", is zijn mening. ,,Gisteren moest ik in een casino zijn voor een expositie en een paar afspraken. Dan sta je te luisteren naar een toespraakje, je kijkt naarde deur, je kijkt naar links en naar rechts en je gaat even naar het toilet. En als je terugkomt, doe je gauw een paar draaien mee. Dat hou je. Ik ben ook niet tegen casino's. Het enige waar ik op aandring is dat men de gevaren onderkent en het publiek informeert. De minister laat toch ook op een pakje sigaretten zetten: '' Roken schaadt de gezondheid. Het kan longkanker en hartklachten veroorzaken". Nu onderscheiden de legale casino's zich in niets van de illegale. Het enige doel is zo veel mogelijk mensen binnen krijgen die zo veel mogelijk verspelen om zo veel mogelijk belasting te kunnen innen. Dat is het beleid. De Staat heeft willens en wetens gokverslaving gecreëerd."

Kamervragen
Iemand die als een roepende in de woestijn regelmatig kamervragen stelde over het verschijnsel gokverslaving, is de heerG. J. Schutte, fractievoorzitter van het GPV in de Tweede Kamer. Lange tijd werd weinig aandacht besteed aan zijn noodsignalen. Tot de alarmerende berichten uit het hulpverieningscircuit ook in politiek Den Haag begonnen door te sijpelen. Nieuwe kamervragen van Schutte leidden ertoe, dat door de Raad voor de Casinospelen, in samenwerking met de ministeries van justitie en economische zaken, een onderzoek werd gestart naar gokverslaving en de effecten ervan. Bij de laatste begrotingsbehandeling van Justitie heeft staatssecretaris Korte-Van Hemel na nieuwe vragen van Schutte toegezegd, dat over huidige verzoeken om het aantal gokactiviteiten uit te breiden niet wordt beslist, voor in de Kamer over het rapport is gesproken.

Positieve zaak
,, Ik ben er op zichzelf niet zo gelukkig mee, dat de Raad voor de Casinospelen belast is met dit onderzoek", merkt Schutte op. „ Ik vind het wel een positieve zaak, dat in haar jaarverslag de opmerking staat, dat men verontrust is over de gokverslaving, die ernstiger is dan men had aangenomen. Dat is frappant, want zo' n raad heeft er niet direct belang bij om dat te zeggen. Een tweede opmerking in die richting kwam van minister Korthals Altes. Enkele maanden geleden antwoordde hij, na een opmerking van mijn kant over de gokverslaving, dat hem gebleken was dat het verschijnsel gokverslaving in Nederland ernstiger was dan -zoals hij letterlijk zei- ,,ieder behalve de heer Schutte tot nu toe aannam." Ook dat is een aanwijzing dat het onderzoek niet helemaal eenzijdig is uitgevoerd. Daarom ben ik blij dat dat rapport op tafel komt. Als daaruit blijkt, dat er sprake is van ernstige vormen van gokverslaving, dan kan de overheid er niet meer omheen en is het aan de Kamer om te zeggen: u zult als overheid hulpverlening financieel mogelijk moeten maken en hebt een preventieve taak om het gokken terug te dringen. Tot nu toe heeft de overheid het probleem altijd gebagatelliseerd."

Stevige discussie
Als het aan Schutte ligt, wordt het gokken niet alleen teruggedrongen, maar met wortel en tak uitgeroeid. Het is de realiteit die hem doet constateren: , .Opdoeken bereik je niet een-twee-drie. Maar het minste is wel dat voorwaarden die gelden voor de huidige verleende vergunningen worden doorgelicht en dat in een aantal gevallen vergunningen worden ingetrokken. De weg terug moet worden ingeslagen en daarbij zal de overheid vanuit een besef van eigen verantwoordelijkheid het voortouw moeten nemen. Ze zal de samenleving moeten wijzen op de ernstige gevolgen van het gokken. Vervolgens moet de overheid er alles aan doen om het door haar gesteunde gokken terug te dringen en zeker niet allerlei nieuwe faciliteiten gaan scheppen. Actueel is de komende discussie over de privatisering van de Staatsloterij. De commissie-Van Aardenne heeft voorgesteld om de Staatsloterij te privatiseren en te integreren met andere vormen van gokken, waarbij het enige oogmerk versterking van de concurrentiepositie is. Dat is een tegenstrijdig beleid. Het is mooi als de overheid geen eigen gokkerijen meer heeft, maar als dat betekent dat ruimte wordt gegeven aan particuliere instellingen om de winst te vergroten, dan wil ik daarover nog wel een heel stevige discussie aangaan."

Heel eenvoudig
,, Als Justitie goochem is", zegt Frits van de Wereld, ,,dan zeggen ze tegen een stuk of vijf zes ouwe jongens die al twintig, dertig, veertig jaar in het gokwezen zitten: we zullen jullie een vergunninkie geven om een huissie te beheren in het klein. Onder één voorwaarde. Als jullie domme dingen doen sluiten we de tent. Als ik zo'n huissie heb, dan vecht ik ervoor om geen enkel probleem met de politie te hebben. En wat is nou mooier voor Justitie en politie om in deze huissies lekker openlijk binnen te kenne komen om hun controle uit te oefenen en wat contacten op te doen. Er is toch niks mooier. Want een rechercheur z' n taak is kijken, luisteren en horen. Daar hebben ze dan volop de gelegenheid voor. En als 't Rijk zegt: jullie verdienen een paar centen, wij willen ook een paar centen verdienen, nou ja, dan maak je dat in orde. Dan betaal je ook wat belasting. Heel eenvoudig.''

Dit artikel werd u aangeboden door: Terdege

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van woensdag 16 maart 1988

Terdege | 72 Pagina's

Gokverslaving, een door de overheid veroorzaakte epidemie, spekt de staatskas

Bekijk de hele uitgave van woensdag 16 maart 1988

Terdege | 72 Pagina's