Koeneschans in Vlist bewees waarde in 1672

Overblijfselen van de Nieuwe Hollandse waterlinie heeft Nederland genoeg. De Oude Hollandse waterlinie is een ander verhaal. „Er zijn tientallen schansen geweest, maar de meeste zijn vergraven en zo nagenoeg onzichtbaar geworden”, verklaart Marc Laman van het Erfgoedhuis Zuid-Holland. „Wij beperken ons nu tot de herontwikkeling van de Koeneschans.”

De laatste keer dat Nederland de Oude Hollandse waterlinie inzette, was eind achttiende eeuw. Laman: „Dat was bij het binnenvallen van de Fransen, in 1795. Maar het vroor nogal hard, waardoor de legers over de onder water gezette gebieden konden lopen. Een tegenvaller.”

Eerder had de linie wel succes, in het rampjaar 1672. Laman: „We werden aangevallen door de Fransen en de Engelsen, en enkele Duitse keurvorsten. Toen heeft de waterlinie ons gered.”

De Koeneschans, in het oosten van de Krimpenerwaard, was toen al in functie. „Hij was niet zo belangrijk als Fort Wierickerschans in Bodegraven”, weet Laman. „Dat was het grootste onderdeel van de oude linie. Maar de Koeneschans had wel degelijk een belangrijke functie aan de grens van het inundatiegebied. De aanval werd uit het oosten verwacht. De schans moest Holland beschermen tegen legers die vanaf IJsselstein zouden kunnen naderen, over de hooggelegen Slangeweg. Die bleef droog bij inundatie en vormde dus een gemakkelijke route voor vijanden.”

Illegaal

Van zijn krijgsverleden is op het schiereilandje –0,18 hectare– nu nauwelijks meer wat te merken. De particulier die het voor het laatst in bezit had, liet er schapen op grazen. Laman: „Met grondradaronderzoek hopen wij erachter te komen hoe de aarden wallen hebben gelegen. Er moet ook een stenen huis hebben gestaan. Een Franse officier beschrijft dat in een document uit 1814. Een gezin woonde er illegaal. En werd dan ook verzocht te vertrekken. Het gebouw was waarschijnlijk bedoeld voor troepen, om er te kunnen overnachten. Hoe het eruitgezien heeft weten we niet; we hebben slechts een vage tekening uit 1799.”

Wallen

Zo’n anderhalve maand geleden kocht de Stichting Het Zuid-Hollands Landschap de Koeneschans. Ze houdt zich, samen met het Erfgoedhuis en Landschapsbeheer Zuid-Holland, bezig met fondsenwerving voor de herontwikkeling.

Met het project willen de betrokken partijen de werking van de Oude Hollandse waterlinie inzichtelijk maken. De plannen zijn nog vaag. Het moet in elk geval weer een echt eilandje worden, met zowel een culturele als een recreatieve functie. Laman: „Het archeologisch onderzoek zal meer informatie verschaffen voor een eventuele reconstructie. Het opnieuw aanleggen van aarden wallen van 1,80 meter hoog zou het eiland bijvoorbeeld een ander aanzien geven. Maar het kan ook dat we alleen aangeven waar de oorspronkelijke schansen lagen. Daar zijn we nog niet over uit.”

Voorlopig houdt het Erfgoedhuis Zuid-Holland zich bezig met het archeologisch onderzoek en het inzamelen van geld. Laman: „De provincie subsidieert bij dergelijke projecten een bepaald percentage van de kosten. Een mogelijke geldschieter zou de plaatselijke bank kunnen zijn, of een kanoverhuurder. Verder heeft de herontwikkeling plaats in overleg met omwonenden. Wij willen dat ze achter het uiteindelijke plan zullen staan. Begin 2014 starten we met de inrichting.”

Erfgoedlijnen

De herstelplannen van de Koeneschans vallen binnen het kader van de erfgoedlijn ”de Oude Hollandse waterlinie”. Een erfgoedlijn is een geografische structuur, zoals een kust, een trekvaart, een oude duinenrij of een eiland, die meerdere monumentale locaties met een gemeenschappelijk historisch verhaal verbindt tot een streep of lijn op de kaart.

Erfgoedlijnen beschikken volgens de provincie over „groot recreatief en toeristisch potentieel.” De provincie Zuid-Holland introduceerde ze eind vorig jaar. Het gaat om erfgoedprojecten langs de geografische lijnen Goeree-Overflakkee, Landgoederenzone, Trekvaarten (langs de Schie en de Vliet en de Haarlemmer Trekvaart), Atlantikwall, de Limes (noordgrens van het Romeinse Rijk), de Oude Hollandse waterlinie en de Waterdriehoek (Kinderdijk, Dordrecht en Biesbosch).

>>digibron.nl/waterlinie >>erfgoedhuis-zh.nl

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen