Moordenaar van Trotsky nam geheim mee in graf

De wortels van de actie van de Catalaanse fanaticus gaan terug tot 1924, het jaar waarin Lenin stierf. Trotsky, één van de belangrijkste zonen van de revolutie waarvan Lenin als vader werd beschouwd, voelde in dat jaar dat de tijd rijp was voor democratisering en de aanval op de bureaucratie. Stalin was het daar echter niet mee eens. Het conflict tussen Lenin's erfgenamen begon met het voorzichtig aftasten van eikaars posities. Weldra zou het conflict echter op wrede wijze worden uitgevochten. Trotsky en zijn aanhangers werden door het congres van de Communistische Partij berecht. Het vonnis luidde dat zij allen gedeporteerd werden naar Centraal-Azië. Trotsky en zijn gezin slaagden er na een tijdelijk verblijf in Siberië in om Istanboel te bereiken.

Opgejaagd

Toen begon de laatste en meest tragische etappe van het leven van de vroegere volkscommissaris. Hij werd een opgejaagd man, constant bedreigd door vijandelijke complotten en moordaanslagen. Een groot aantal van zijn vrienden en familieleden werd gedood door agenten van de geheime politie.

Uiteindelijk kwam Trotsky, met zijn vrouw Natalia Sedova, waarmee hij in de gevangenis getrouwd was, in Mexico aan. Hij vestigde zich in Coyoacan, ongeveer vijftig kilometer van Mexico-Stad. Ver van Moskou verwijderd, wekte Trotsky door zijn beschuldigende woorden nog de ergernis van het Kremlin. Daarom moest hij sterven. Zijn wachten, politieke vrienden, dikke muren, hangsloten en vergrendelde deuren zouden dat niet tegenhouden.

In mei 1940 werden er verwoede pogingen gedaan om het vonnis te voltrekken. Een gewapend commando, geleid door de Stalinistische schilder Siqueiros, kwam Trotsky's Vesting binnen en veroorzaakte een kogelregen van 200 schoten. Trotsky en zijn echtgenote ontsnapten als door een wonder. „Ze willen mij doden" zei Trotsky, „omdat iedereen weet dat ik een biografie over Stalin schrijf die sensatie zal veroorzaken". Hij voegde eraan toe: ,,Josef Stalin zat achter deze aanslag maar het lot gaf me gratie".

Drie maanden later zou de sluipmoordenaar door de voordeur worden binnengelaten, we schrijven 20 augustus 1940.

„Goede kennis"

Die dag had Trotsky een groot aantal artikelen aan zijn secretaris gedicteerd. Om vijf uur in de namiddag dronk hij thee met zijn vrouw Natalia. Daarna vertrok,hij naar de patio om zijn konijnen te voeren. Tegelijkertijd werd er een bezoeker aangekondigd. Het was een man die hij goed meende te kennen: Frank Jackson, de vriend van een bekende militante strijder van de Vierde Internationale wiens zuster Trotsky's secretaresse was.

Jackson die zich als een Amerikaans burger uitgaf en beweerde een fervente Trotskist te zijn had de gefortificeerde villa van Trotsky reeds verschillende malen bezocht. Bij deze gelegenheid verklaarde hij Trotsky het concept van een door hem te schrijven artikelen wilde laten lezen. Tegen zijn gewoonte droeg hij een hoed en voerde hij op zijn arm een regenjas mee. Trotsky merkte op dat hij abnormaal bleek zag. Jackson antwoordde dat hij hoofdpijn had en dat het wel snel over zou gaan. Natalia bood hem daarop een glas thee aan maar Jackson verklaarde dat hij slechts water wilde drinken. Daarna verdween hij met Trotsky in diens kamer.

Plotseling werd er een verschrikkelijke gil gehoord. Met een verbrijzelde schedel wankelde Trotsky de kamer uit naar zijn vrouw toe. „Het is gebeurd", zei hij. Alvorens ter aarde te stortten zei Trotsky: „Natalia, ik houd van je, doodt hem vooral niet. Er moet met hem gepraat worden".

Later gaf Jackson zijn visie op hetgeen in Trotsky's kamer geschied was: ,,Terwijl Trotsky mijn artikel las haalde ik mijn berg-pikhouweel, die onder mijn regenjas verborgen zat, tevoorschijn. Ik hief hem hoog boven Trotsky's hoofd. Ik sloot mijn ogen en sloeg de houweel met al mijn kracht naar beneden nooit in mijn leven zal ik in staat zijn om zijn schreeuw te vergeten. Hij wierp zich slaand en bijtend op me ".

Belg

Trotsky overleed 25 jaar later, op de 21ste augustus, zonder nog bij kennis te zijn geweest, in het ziekenhuis. De moordenaar werd na gepoogd te hebben zichzelf van het leven te beroven door de Mexicaanse politie gearresteerd. Hij verklaarde een Belg te zijn en Jaques Mornard te heten. Mercader, alias Jackson, alias Mornard verklaarde tegenover de chef van de geheime politie generaal Leandro Sanchez Salazar dat hij op 18 februari 1904 in Teheran was geboren als zoon van Robert Mornard, de Belgische gevolmachtigde minister voor Perzië. Hij verklaarde op tweejarige leeftijd met zijn ouders naar Brussel meegenomen te zijn. In 1914 zou hij met zijn moeder, Henriette Vanderdresch naar Parijs zijn vertrokken.

Aan het eind van de Eerste Wereldoorlog zou hij naar Brussel zijn teruggekeerd om zijn opleiding aan een Jezuietenschool af te maken. Op advies van zijn vader bezocht Mercader het Koninklijke Militaire College in Diksmuide. Later werd hij technicus in Parijs zo verklaarde hij tot de politie. Hij zou een journalistieke opleiding aan de Sorbonne hebben genoten en voor „Le Soir" hebben gewerkt. Later, in 1934, trouwde hij in Brussel met Henriette van Prouschdt van wie hij in 1939 scheidde.

Twee jaar eerder had hij in Parijs Silvia Ageloff ontmoet, de zuster van Trotsky's secretaris, die het hem mogelijk maakte in de kringen rond de revolutionaire leider te geraken. Volgens de Mexicaanse politie verkeeg genoemde Silvia de visa die het de moordenaar mogelijk maakte om Mexico binnen te komen.

„Verloofde"

Mercader veranderde de naam Mornard voor die van Frank Jackson en vestigde zich in Mexico-Stad waar hij een baan kreeg. Silvia introduceerde haar „verloofde" aan Trotsky en Mercader werd een bekende verschijning in het fort. Tot en met de twintigste augustus van het jaar 1941.

De werkelijke identiteit van de man is lang verborgen gebleven. Nu is bekend dat het hier ging om Ramon Mercader die in de Spaanse stad Barcelona werd geboren op 7 februari 1914. Zijn moeder was de Cubaanse Carjaidad del Rio, een militante communiste, die met generaal Leonid Eifingon van de Russische geheime politie heeft gewerkt.

Hoe en waarom?

Maar ook al is de naam van de moordenaar van Trotsky bekend en erkennen de meeste Westerse communistische partijen thans dat Stalin opdrachtgever was, over de moordenaar zelf is er weinig bekend geworden. Was hij een simpele huurmoordenaar of was hij een belangrijke agent van de geheime dienst? Waarom probeerde hij na zijn afschuwelijke daad zelfmoord te plegen? En waarom weigerde hij maandenlang de gevangenis te verlaten toen zijn straf uitgezeten was?

Ten slotte, Mercader ging naar Moskou waar hij werk vond als vertaler. Later werd hij naar verschillende communistische landen uitgezonden. In 1977 kreeg hij een gouden ster in de orde van de helden der Sovjet-Unie. Ongeveer anderhalf jaar geleden arriveerde hij in Havanna waar hij even geheimzinnig stierf als hij ook geleefd had.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen