Rijssen heeft geschiedenis van bijna twaalf eeuwen

Historie 

Wat de historie van Rijssen betreft, in  de geschreven geschiedenis vinden wij de  naam van Rijssen het eerst in het levensbericht  van de prediker Lebuinus, die in  het jaar 777 stierf, nadat hij te Rijssen het  Christendom had gepredikt en er een kerk  had gesticht. Dezelfde fundamenten van  dat eerste kerkgebouw stutten nu nog de  grijze muren van het oude gebouw van de  Nederlands Hervormde kerk op het Schild  in het hart van de gemeente. In 1243 werd  Rijssen „stad" dank zij de rechten die bisschop  Otto III het toen al eeuwenoude  dorp schonk.

Rust verstoord

Tot aan 1888 behield Rijssen de naam  van vredig stadje in het oosten des lands.  In dat jaar kwam de spoorwegmaatschappij  Koninklijke Nederlandsche Locaalspoorwegmaatschappij  „Koning Willem  III' te Apeldoorn de rust in en om Rijssen  verstoren. Voordien maakten de reizigers  die te Deventer aankwamen dagelijks gebruik  van de diligence die hen naar Ootmarsum  bracht. Bij het logement aan het  Schild te Rijssen kon men dan van paarden  verwisselen en er het middagmaal gebruiken  of er de nacht doorbrengen. 

Industrie

Voor de industrie in die tijd was men  aangewezen op de textielindustrie. De  Rijssenaren zijn namelijk Nederlands jutewevers  bij uitnemendheid. Het is niet bekend  sedert welke tijd dit beroep wordt  uitgeoefend. Burgemeester, schepenen en  raad verleenden reeds op 14 februari 1667  een gildebrief aan de wevers van de stad.  Zij vormden het tweede gilde; het oudste  gilde was dat van de schoenmakers, gesticht  in 1604. Het vlas voor de linnenwevers  werd ter plaatse verbouwd, zoals dat  toen nog in een groot deel van ons land  het geval was. Het behoorde in die tijd tot  de taak van de vrouwen het te trekken, te  roten, te hekelen en te spinnen. De mannen  weefden en bleekten het en gingen er  mee naar de diverse markten. 

Ook thans heeft Rijssen nog een belangrijke  textielindustrie. Al zou men kunnen  concluderen, uit het feit dat dagelijks veel  forensen naar de plaatsen Almelo, Hengelo  en Enschede trekken om daar hun arbeid  te verrichten, dat de arbeidsgelegenheid in  de plaatselijke industrie te klein is geworden. 

Middenstand

De middenstand heeft evenals in andere  plaatsen een nieuwe concurrent gekregen.  Ook hier is men begonnen met de bouw  van een groot winkelbedrijf dat over enkele  maanden in gebruik zal worden genomen,  Opmerkelijk daarbij is dat in de  laatste jaren — sinds de opkomst van deze  bedrijven — onder de middenstanders niet  meer de behoefte bestaat om een nieuwe  zaak te beginnen. Dit in tegenstelling tot  ongeveer 5 a 10 jaar geleden toen er juist  bijzonder veel kleinwinkelbedrijven werden

geopend. 

Toch zijn de Rijssense middenstanders  niet bang voor deze nieuwe vestigingen.  Dit doordat de kern van klanten bestaat  uit kennissen en familieleden, die ondanks  de prijsverschillen die zich ongetwijfeld  zullen gaan vertonen, zich niet direct zullen  laten overhalen door aantrekkelijke  reklamestunts. De winkels zijn in Rijssen  dagelijks geopend, behalve dinsdagmiddags.  Dan zijn alle zaken in deze gemeente  dicht.

Markten

Elke maandag om de veertien dagen is  er in Rijssen een goederenmarkt, terwijl  er op elke zaterdag een kleinere groentemarkt  wordt gehouden. Op dezelfde dag  als de goederenmarkt is er in Rijssen nog  een veemarkt. Deze markt is echter door  de concurrentie van de veemarkten in  Doetinchem en Zwolle zo klein geworden  dat zij van weinig betekenis meer is. Zo'n  tien jaar geleden was de aanvoer nog 700  stuks vee, doch deze handel is echter zo  sterk teruggelopen dat er nu nog slechts 30  stuks per marktdag worden verhandeld. 

Volgens de heer G. Schuitemaker directeur  van de Raiffeisenbank is Rijssen een  spaarzame gemeente. Men wil hier graag  een eigen huis hebben waar driftig voor  wordt gespaard. Vorig jaar was bij de besparingen  een stijging te zien van ƒ 2 miljoen.  Opmerkelijk is hierbij dat de mensen  in het voorjaar veel geld opnemen en tijdens  de zomermaanden en in het najaar  veel geld naar de bank toebrengen. Terwijl  het tijdens de al eerder gememoreerde  marktdagen bij de banken in Rijssen  ook drukker is.

Als wij de heer Schuitemaker naar de  positie van de banken in Rijssen vragen  komt er heel aarzelend uit dat deze positie  toch wel iets verbeterd is sinds de laatste  tien jaar. Ook voor de toekomst ziet de  directeur geen positieverslechtering.

Vakantiedrukte

De vakantietijd brengt altijd een drukke  maar gezellige sfeer in de stad. Uit alle  delen van het land komen dan de mensen  naar Rijssen om er... heerlijk „niets te  doen". Een van de belangrijkste attracties  is dan het overal rond Rijssen aanwezige  natuurschoon. Rijssens 2606 hectaren oppervlakte  bestaat volgens de ambtenaren  van het kadaster uit 1864 hectare cultuurgrond,  25 hectare hakhout, 50 hectare loofhout,  192 hectare naaldhout, 1 hectare  zandverschuiving, 10 hectare moeras, 140  hectare heide, 100 hectare wegen, 20 hectare  spoorwegterrein en 15 hectare waterlopen.  Misschien zullen deze cijfers u  enigszins tegenvallen. Dat is nauwelijks 15  procent natuurschoon, zult u concluderen.  Terecht, maar Rijssen is als (oorspronkelijk)  elke gemeente van stedelijk karakter  in deze landstreek slechts klein van oppervlakte  — iets meer dan zes bij vier kilometer  — maar omgeven door gemeenten  van landelijk karakter, waar de verhoudingen  geheel anders zijn. Zowel Wierden,  Markelo, Holten als Hellendoorn hebben  tezamen een oppervlakte aan bossen en  heidevelden van vele honderden hectaren. 

Geografisch centrum 

En aangezien toeristen geen belangstelling  hebben voor gemeentegrenzen, rekenen  zij al die bossen tot Rijssen. Waarom  ook niet? Het is het geografische centrum,  van waaruit men bezoeken kan afleggen.-  We vinden er de Koningsbelt, 36 meter  hoog, bestaande uit heide, vliegdennen, jeneverbesbomen  en met dichte dennebossen  begroeide hellingen. Een gedeelte van die  hellingen is een geliefde plek voor massabijeenkomsten. 

Verderop vinden we de Rijsserberg, 32  meter hoog, met het villapark „Hollands  Schwarzwald". Nog wat verder weg liggen  de Apenberg, 37 meter, en de Friezenberg,  40 meter. Vanaf al deze bergen kan men  genieten van de fraaie vergezichten die  Twente biedt.  In het vakantieseizoen zijn er rondrit ten met een bezoek aan het kasteel de  Oosterhoff, waar momenteel een opleiding  wordt verzorgd voor kraamverzorgsters,  erg in trek. Ook maakt men graag een of  meer dagtochten naar Sauerland (Duitsland)  met een tochtje op de Rijn. Elke  donderdagavond kan men tevens de Nederlands  Hervormde kerk bezichtigen en  kan men in het nabij gelegen Wierden het  klompenmakersambacht zien uitoefenen.

Kerkelijk

Rijssen is een hechte kerkelijke gemeente,  slechts twee procent blijkt hier niet tot  een kerkgenootschap te behoren. De grootste  kerkgenootschappen zijn de Nederlands  Hervormde gemeente (Gereformeerde  bond) met ruim 7000 leden en de Gereformeerde  gemeente met 5000 zielen. Verder  zijn er de Gereformeerde gemeente in Nederland,  de Oud-Gereformeerde gemeente  en de Gereformeerde kerk, terwijl er ook  een Rooms Katholieke parochie is. 

De Ned. Hervormde gemeente heeft ook  de meeste predikanten, namelijk ds. W.  van Tuyl, ds. J. de Lange, ds. E. M. Bakker  en ds. J. C. de Bie. Zondags wordt  door 3 van de 4 predikanten in de drie  kerken die de Ned. hervormde gemeente  bezit, de Schildkerk, de Westerkerk en gebouw  Sion twee diensten gehouden. In de  Hervormde wijkgemeenten is een taakverdeling  ingesteld. Alleen het pastorale werk  wordt door de predikanten zelf gedaan.

Pastorale arbeid

Bijzonderheid in Rijssen, zo hoorden wij  van ds. Van Tuyl, bij de pastorale arbeid  is dat de uitvaartdiensten worden gehouden  vanuit de diverse kerken. Dit omdat  het aantal genodigden zo uitgebreid is —  100 a 120 personen is heel normaal — dat  men deze niet in een huis kan onderbrengen.  Bij begrafenissen in vroeger tijden  sprak dominee in het huis van de overledene  en troostten enkele ouderlingen de  schatte die in de naburige woningen' aanwezig  waren. Met de komst van de omroep installaties bleken de ouderlingen overbodig.  Men kon nu de dominee via de geluidsinstallatie  in de andere woningen ook  beluisteren. 

Met de komst van ds. J. van Haaren van  de Gereformeerde gemeente heeft men  echter ingesteld de uitvaartdienst voortaan  vanuit de kerk te doen plaatshebben. Een  suggestie die door de Gereformeerde bond  is overgenomen. 

Naohurschap

Het is een zeer oude Twentse traditie  dat bij blijde en droevige gebeurtenissen  de „naoberschap" wordt uitgenodigd. Deze  „naoberschap" bestaat uit de naaste buren  die bij eventuele moeilijkheden direct bereid  zijn de helpende hand te bieden. Zo  ook bij begrafenissen, waar de overledenen  niet door een begrafenisonderneming  wordt begraven, zorgen de naaste buren  voor deze uitvaartplechtigheid. Bij de begrafenissen  worden buiten de naaste familieleden  ook alle kleinkinderen en achterkleinkinderen  uitgenodigd. Wanneer men  dit bij elkaar telt en men rekent dat men  zo'n 15 naobers heeft dan is het aantal  genodigden bij dergelijke gelegenheden  wel verklaard.

Gereformeerde gemeente

De Gereformeerde gemeente heeft twee  kerkgebouwen, de Noorderkerk en de Zuiderkerk,  met elk een eigen predikant, resp.  ds. A. Bregman en ds. J. Mijnders. De  Noorderkerk het grootste kerkgebouw met  een capaciteit van 3000 zitplaatsen. Wanneer  men nu denkt dat deze kerk 's zondags  half vol zit, heeft men het mis. Vooral  tijdens de vakanties zijn zowel de Noorderkerk  als de Zuiderkerk geheel bezet.  Ds. Bregman bevestigde ons tevens dat de  meeste mensen niet alleen uit sleur naar  de kerk komen, maar zeker ook uit een  honger naar het „Woord".

Rijssen is één van de drie gemeenten in  Nederland met een burgemeester die lid is  van de Staatkundig Gereformeerde Partij.  Bij het bereiken van de pensioengerechtigde  leeftijd van burgemeester Landweer  kwam op 1 december 1970 burgemeester J.  Smit naar Rijssen, waar hij op 11 december  officieel werd geïnstalleerd. Na 10 jaar  raadslid te zijn geweest van de gemeenteraad  te Zeist, waarvan enkele maanden als  wethouder, werd hij tot eerste burger benoemd  van Rijssen, een twaalf eeuwen oude  gemeente met bijna 18.000 inwoners. 

De kerkelijke situatie — burgemeester  Smit is lid van de gereformeerde gemeente  — is natuurlijk ook duidelijk verwerkt in  de politieke samenstelling van de gemeenteraad.  Van de 17 gemeenteraadsleden zijn  er 8 lid van de SGP. De ARP en CHU  vormen in Rijssen een gezamenlijke fractie  met elk twee leden. Verder zijn er twee  leden van de PvdA, 1 KVP'er en 1 verte genwoordiger van de plaatselijke groepering  DSR. Rijssen heeft 2 wethouders, 1  KVP'er en 1 ARP. Bij ons bezoek aan ds  burgemeester vertelde hij ons dat de samenwerking  tussen de diverse partijen  goed mag worden genoemd. 

Burgemeester Smit is tevens hoofd van  de — uit 23 man bestaande — rijkspolitie  in zijn gemeente. Over dat korps heeft hij  niets dan lof. „Je merkt niet dat er politica  is in Rijssen". Ook tussen politie en bevolking  is de samenwerking voortreffelijk.  Uit alles blijkt een eenheid in beleid en  denken", aldus de burgemeester. 

Nu de bestaansmogelijkheden van de  middenstand met het oog op de vestiging  van een grootwinkelbedrijf in Rijssen  sprekende, zag de heer Smit voor hen een  tijdelijke daling van omzet, maar geleidelijk  aan toch zeker weer een duidelijke  stijging. Vooral ook — dat is reeds nu het  geval -z- omdat door de mensen uit de  omliggende gemeenten, zoals Wierden,  Holten, Nijverdal en Enter in Rijssen inkopen  worden gedaan. Dit al zeker met de  komst van de grootwinkelbedrijven niet  minder worden. 

De samenstelling van de bevolking  weerspiegelt zich ook in de ruime keuzemogelijkheid  van de scholen. Er zijn voor  het basisonderwijs: 1 openbare school, 4  geref. gem. scholen, 5 christelijke nationale  scholen e 1 rk school. Met het kleuteronderwijs  is het net zo gesteld: 1 neutrale  school, 2 geref. gem. scholen, 2 chr. nat.  scholen en 1 rk school. Verder zijn er een  BLO school, 1 chr. Mavo, 1 rk Mavo, een  lagere technische school en een huishoudschool. 

Als wij tenslotte over de bevolking spreken  toont burgemeester Smit zich bijzonder  ingenomen met de humoristische aard  van zijn plaatsgenoten. „Iets waar ik iedere  dag er aan wordt word aldus de burgemeester.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen