Een vriendelijk boek over een groot musicus

Na een korte beschouwing over de Europese en Nederlandse orgelcultuur ten tijde van Asma's geboortejaar, wijdt de lieer Verbeek een hoofdstuk aanjan Zwart, de veelzijdige promotor van het kerkorgel. Aandoenlijk is de brief (hoofdstuk 3) die Asma schreef aan Zwart, waarin hij zijn bewondering voor diens spel tot uitdrukking brengt. In 1927 werd Asma leerling van Jan Zwart. Hij begon al spoedig met het geven van concerten in zijn geboorteplaats Den Helder. Hij kondigde zijn concerten zelf aan in de plaatselijke krant, waarbij hij ook een treffende beschrijving van de te spelen werken gaf Hij besloot zo'n aankondiging met: „Mochten daarom velen zich gedrongen voelen a.s. dinsdag naar de Grote Kerk in de Weststraat te komen, en zich te verlustigen in een uur orgelkunst." Van 1933 tot 1943 was hij organist van de Hooglandese Kerk in Leiden. Hier verbreedde hij z'n muzikale horizon door het vrijwel dagelijks bijwonen van orkestrepetities van het Rotterdams Philharmonisch Orkest, gedirigeerd door Eduard Flipse.

Tegenstellingen
Uitgebreid besteedt de auteur aandacht aan de tegenstellingen tussen de niet aan een conservatorium geschoolde Asma en de zogenaamde verantwoord spelende organisten van die dagen. Bij hen moest volgens Verbeek „het indrukwekkende romantische, worden omgebogen tot het steriele verantwoorde". Ik vraag me af of hij wel beseft dat er onder onder de "tegenpartij" uiterst bekwame organisten waren, die veel hebben betekend voor onze orgelcultuur. En hij maakt het wel erg bont als hij het werk uit de school van Jan Zwart "een zaak van het hart" en het werk van de andersdenkende orgelwereld "een zaak van het hoofd" noemt (blz. 56, vrij weergegeven). Asma is inmiddels ook buiten de landsgrenzen beroemd en geeft regelmatig drukbezochte concerten in Amerika en Canada. Na organist geweest te zijn in Den Haag werd Asma in 1965 benoemd te Maassluis (Grote kerk). Het begeleiden van de gemeentezang was z'n lust en z'n leven, en... men zong graag bij Asma.

Komisch
De bijlagen bevatten o.a. artikelen van mensen uit de directe omgeving van Asma, zoals mevr. Asma-Van der Kamp, zoon Feike jr., zijn leerlingen Herman van Vliet en Everhard Zwart.

Ook is er een bijdrage over Wim van der Panne (overleden in 1989). Komisch is de passage waarin Feike jr. beschrijft hoe z'n vader "pilootje" speelde in zijn Volkswagen. De Haagse Prins Hendrikstraat fungeerde dan als "startbaan." In een brief van Asma aan Wim van der Panne lezen wij hoe Asma hem eens vroeg om voor een plaatopname een pedaalpassage uit Widors 5e voor hem op het rugwerk te spelen van het orgel in de Grote Kerk te Dordrecht. Het pedaal rammelde namelijk nogal. Ook schreef Asma hem over de worsteling die hij had met bepaalde orgelwerken, voor hij die technisch en geestelijk beheerste. Asma ontving eervolle opdrachten. Voor de NCRV speelde hij o.a. alle Widor-symfonieën, de 8 Sonaten van Guilmant, en de Vierne-symfonieën. Asma nam die opdrachten hoogst serieus en studeerde niet zelden tot middernacht. Everhard Zwart belicht Asma's spel in de zondagse erediensten. „Zijn spel kenmerkte zich door grote soberheid" en „Hij speelde altijd uiterst korte voor- en naspelen."

Misplaatst
Nogal misplaatst vond ik de grote aandacht die Verbeek besteedt aan Asma's verrichtingen op elektronische orgels, en ronduit ergerlijk is het verslag van een concert in de Bovenkerk te Kampen, met Willem Hendrik Zwart op het grote Hinsz-orgel en Feike op een elektronicum. Een citaat uit dit verslag: „Een machtige ovatie klinkt door de kerk als Feike z'n vriend Willem onderaan de orgeltrap afhaalt en met hem de kerk inloopt." Overigens is dit citaat kenmerkend voor de schrijfstijl van Verbeek, die zo geobsedeerd is door het fenomeen Asma, dat hij aan een objectieve, laat staan een kritische beschouwing, niet toekomt. Voor de welwillende lezer is "Asma organist" echter een kostelijk kijk- en leesboek, dat ik van harte aanbeveel.

N.a.v. "Feike Asma organist" door M.C. Verbeek;
uitg. De Banier, Utrecht; 199 blz., f 54,50.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen