Kerkgeschiedenis

Dominicanen of Predikheren. Deze orde is genoemd naar Dominicus Guzman, in 1170 in Castilië geboren. Aanvankelijk was de orde geen bedelorde; zij werd dat pas in 1220. Zijn doel was de ketters te bekeren en daarom trok hij in 1208 met een getal gezellen naar Z.-Frankrijk (Toulouse) om onder de Albigenzen te arbeiden.

Na enkele jaren daar gewerkt te hebben, wilde hij gaarne als orde erkend worden, maar het 4e lateraans concilie (1215) wees hem af. Hij moest zich met de zijnen maar bij een der bestaande orden voegen.

Toen paus Innocentius III overleden was, deed hij nog een poging, nu bij paus Honorius II en deze erkenden hen als Ordo Praedicatorum (Predikheren, afgekort O.P.)

In 1221 stierf Dominicus. Vlak voor zijn doocl vervloekte hij ieder, die de orde zou bezoedelen met persoonlijk bezit. Trouwens, van den beginne af aan, had hij de apostolische armoede betracht.

Het ging echter ook hier, dat tenslotte de orde, als gemeenschap, wel bezittingen mocht hebben, maar het persoonlijk bezit uitgesloten was.

Evenals bij de Franciscanen kwam bij de Dominicanen een tweede tak van vrouwen en een derde (Tertiarissen) van mannen en vrouwen.

De eerste Predikheren verschenen in Nederland in 1232 en vestigden zich in Utrecht.

Het karakter van deze orde was wel anders, dan dat van de Franciscanen. Trouwens, dat lag ook in de aard van hun werk.

Hun doel was bovenal ketterbekering en daartoe was nodig prediking en 'disputatie, dus wetenschappelijke training.

Gaarne vestigden zy zich daarom, waar wetenschap en cultuur bloeiden, zoals Parijs en Rome.

Zeer beroemde mannen zijn uit hun kring voortgekomen. Wij noemen o.m.: Albertus Magnus en Thomas van Aquino.

Het lag ook geheel in de lijn, dat zij juist de inquisitierechtbanken bezetten. Dagenlang disputeerden zij soms met gevangen genomen ketters over de leerstukken van de roomse kerk.

De bedelorden, vooral de Franciscanen, waren bij het volk geliefd. Omdat zij ook het recht van biechthoren hadden en hun leven beter was, ging men liever tot hen, tot grote ergernis van de wereldgeestelijken, die zodoende in invloed en in inkomsten achteruit gingen.

De Franciscanen en Dominicanen zijn ook bekend geworden door hun zendingsarbeid; de resultaten waren echter niet in overeenstemming met hun inspanning.

Doel was vooral de bekering van Mohammedanen en Joden; niet enkel door middel van kruistochten, maar vooral door overtuiging.

Daartoe was, gelijk men wel begreep, nodig wetenschappelijke voorbereiding en daarom richtten de spaanse Dominicanen een Oosters Instituut op.

Bekend in deze is ook geworden Raymond Lullus, die op Mallorca (Balearen) een zendingsschool stichtte. In 1316 werd hij te Algiers gestenigd.

Andere bedelorden waren o.m. de karmelieten en de Augustijner Eremieten. Tot de laatste orde, die de kloosterregels van Augustinus volgde, heeft Luther behoord.

Bloeitijd der Scholastiek: plm. 1200—1350. Deze bloeitijd valt samen , met het hoogtepunt der pauselijke macht.

Voorheen schreven we reeds, wat Scholastiek was. Zij werd beoefend in de dom-en kloosterscholen. In de 2e helft der 12e en in de 13e eeuw ontwikkelden sommige der kapittelscholen zich tot universiteiten. Dit had vooral plaats in cultuurcentra.

Uit allerlei landen, kwamen de leerlingen opdagen.

De school had dan niet meer alleen plaatselijke betekenis, maar vormde een „studium generale" d.i. een algemene studiegelegenheid.

Docenten en studenten vormden dan samen een „universitas, " een gemeenschap, een corps.

Deze universitas was weer verdeeld in groepen naaide verschillende landen, „provincies" genoemd, waar de docenten en studenten vandaan kwamen.

In 4 faculteiten werd gedoceerd: theologie, rechten, medicijnen en kunsten (artes.) De faculteit der theologie, de koningin der wetenschappen was natuurlijk de voornaamste.

De docenten waren meest geestelijken. Ook uit de bedelorden zijn er voortgekomen, maar dat kostte aanvankelijk heel wat strijd.

Om nu enkele voorbeelden te noemen: de universiteit van Salerno werd gesticht in 1158; die van Bologna was oorspronkelijk een rechtsschool waar men romeins en kerkrecht doceei'de; die van Parijs in 1213 gesticht, die van Oxford enige tijd latex*. De laatste waren oorspi'onkelijk theologische scholen.

Later werden er ook universiteiten door pausen en vorsten gesticht.

Wij zouden te uitvoerig worden, hoe interessant het ook is, als wij op de arbeid van de beroemdste mannen van deze tijd nader ingingen.

Wij noemden reeds: Albei'tus Magnus (Keulen) en zijn leerling Thomas van Aquino (Parijs.) Verder: Alex Halesiusj (Parijs), Dun Scotus (Oxford.)

Ex-kwamen zelfs twee groepen, Thomisten en Scofisten, die het over enkele leerstukken niet met elkaar eens waren. Meer hiervan niet.

Waar wij wel op wijzen willen, is de bekendwording van de volledige Aristoteles.

Deze bex-oemde wijsgeer had veel geschreven, maar van al zijn werken was in deze tijd slechts een bekend en nog wel in vertaling.

Nu kwam men in aanraking met arabische en joodse geleerden bij wie de hele Aristoteles wel bekend was. Men vertaalde nu deze werken uit het Grieks in 't Latijn en voerde ze op de scholen in ter bestudering.

Grote invloed is er van uitgegaan. Aanvankelijk echter niet. De kerk vertrouwde die werken niet, omdat ze via de Arabieren, die met pantheïsme besmet waren, waren binnengeraakt.

De Dominicanen hebben ze echter sterk gepi'opageerd en zo is Ai'istoteles geworden: de philosoof.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen