Met Kerst langs de deur

De teleurstelling tekent zich op haar gezicht af als ze vertelt dat het er dit jaar niet van komt. Al dertien jaar woont de dochter van baptistenpredikant Vinogradsky in Nederland, sinds haar huwelijk met Cor Ploeg uit Genemuiden. „Een keer of zes hebben we Kerst in Zhitomir doorgebracht. Deze keer lukt het niet.
Wat niet wil zeggen dat ze haar familieleden nooit ziet. Een week na het gesprek gaat Katja als tolk met een groep Driestarstudenten voor een aantal dagen naar haar geboorteland.
Katja ontmoet Cor Ploeg in 1993 voor de eerste keer, als de musicus het nieuwe orgel in de kerk van Zhitomir in gebruik neemt. Het blijft niet bij die eerste kennismaking.
De violiste, die ook concerten geeft, is nu moeder van vijf kinderen, in de leeftijd van nul tot twaalf jaar. Ze heeft het goed naar haar zin in Nederland. Maar de verschillen tussen de vurige Oekraïense baptisten en de nuchtere Hollandse refos blijven in sommige opzichten toch groot. Ondanks het feit dat beiden van de Bijbel uitgaan.
De eerste kerstviering in Nederland, kort na haar trouwen in de maand september van het jaar 1995, ontnuchtert de jonge Russin. „Ik zou het Kerstfeest hier beslist niet inhoudsloos willen noemen. Ik kende op dat moment de taal natuurlijk nog niet, maar daarin kwam in de jaren daarna wel verandering. Nee, wat mij opviel was een zekere somberheid. Kerst is het feest van het blijde nieuws. Daar gaat het toch om? Bovendien herinnerde me niets in uiterlijke zin aan het Kerstfeest zoals dat in de Bijbel wordt beschreven. De wijzen kwamen toch ook met cadeaus en de ster was toch belangrijk? Waarom zou je die symbolen dan niet gebruiken?

Tastbare tekenen
De kerstviering in de kerk waarin haar nu 78-jarige vader nog steeds regelmatig voorgaat, verloopt heel anders, legt ze uit. „We kennen in Oekraïne geen adventstijd, hoewel de dag dat Maria door een engel werd bezocht, wel wordt herdacht. Dan is er een speciale kerkdienst.
Een deel van de baptisten is meegegaan in de traditie van de communistische leiders van voor de val van de Muur. „Die hebben Kerst verzet naar 7 januari. De autonoom geregistreerde baptisten, waartoe ik behoorde, hebben echter vastgehouden aan 25 en 26 december. Vroeger, in de tijd dat de communisten het ons moeilijk maakten, duurde Kerst drie dagen. Ook 27 december werd erbij betrokken.
De gewoonten en verschillende tradities van de Russische baptisten zijn volgens haar rechtstreeks ontleend aan de Bijbel. „Wij hebben niet zon lange geschiedenis en zijn niet zo georganiseerd als de reformatorische kerken in Nederland. Ik heb ook nooit historisch onderwijs op dat gebied gehad.
Kerst in Zhitomir begint op de avond van de 24e. „Dan is er een dienst voor de kinderen. Die krijgen cadeaus en lekkernijen. Dingen die je de rest van het jaar niet ontving. Er zijn tastbare tekenen. Zo worden Jozef en Maria en de kribbe uitgebeeld en nagespeeld.
Ze weet dat reformatorische christenen daar veel moeite mee hebben. Fel: „Dat begrijp ik, maar wat ik niet begrijp, is dat de Oekraïense christenen om die redenen hier vaak veroordeeld worden.
Katja Vinogradsky vraagt meer respect voor de tradities van de gemeente waarin zij opgroeide. „Er staat ook een kerstboom. Vermoedelijk is dat een oud gebruik met een heidense oorsprong. Dat wil niet zeggen dat het altijd verkeerd is mooie dingen van andersdenkenden te gebruiken. Bij niet-christenen in Oekraïne worden juist rond de jaarwisseling kerstbomen geplaatst. Dan waren ze bij ons net weg. Dat gaf ook het verschil met anderen aan.

Stille Nacht
Ze legt de nadruk op het evangeliserende karakter van het Kerstfeest. De adventavond voor de jeugd wordt niet alleen door de gemeenteleden in Zhitomir, ongeveer 300 in getal, bezocht. De kerkgangers nodigen kinderen van niet-christelijke ouders uit om de avond bij te wonen. Iets wat goed gelukt, want die avond is het kerkgebouw meestal te klein. Op 25 en 26 december zijn er dagelijks twee kerkdiensten. „Op de eerste ochtend is er een feestelijke dienst, waarin christelijke volkskerstliederen, de koljade, worden gezongen. Dat is heel Oekraïens. Die liederen handelen over de geboorte van de Heere Jezus, de geschiedenis van de herders, Zijn opgroeien, de vlucht naar Egypte, noem maar op. Die dienst duurt meestal wel drie uur. Ook broeders spreken een woord, dat is bij ons de gewoonte. Stille Nacht wordt eveneens gezongen, dat is per slot van rekening het internationaal bekende kerstlied.
In de andere diensten krijgen de zondagsschool en het (jeugd)koor de gelegenheid om zich te presenteren. „Alles staat in het teken van Kerst en steeds weer wordt geprobeerd om niet-christelijke buren, kennissen en anderen te bewegen om eens mee te gaan.
Na de diensten gaat de jeugd van de gemeente langs de huizen van de stad. „Om volkskerstliederen te zingen en om de mensen op iets lekker te trakteren. Dat gaat soms door tot in de nacht. Zelfs in de communistische tijd was dat het geval. Omdat deze liederen met een christelijke boodschap een nationale oorsprong hebben, konden zij daar weinig tegen ondernemen.
Wat niet wil zeggen dat de Vinogradkys het altijd gemakkelijk hadden, want Katjas vader werd tweemaal een paar jaar gevangen gezet.

Eenzame mensen
Kerst stond in huize Vinogradsky synoniem voor het ontvangen van veel gasten. „Ik kan natuurlijk niet voor anderen spreken, maar wij waren vaak druk met voorbereidingen voor de maaltijd. Er kwamen niet alleen vrienden, maar we nodigden ook eenzame mensen uit. We wilden hen wat warmte bieden. Dat deden we trouwens op gewone zondagen ook. Er zijn in de gemeente, mede als gevolg van het communisme, veel gebroken gezinnen.
Haar moeder, die enige tijd geleden is overleden, spande zich altijd in om de jongeren erbij te betrekken. Die bleven vervolgens thuis. Cor, die zich tot op dat moment afzijdig heeft gehouden: „Dat is in Nederland het gevaar van de tweede feestdag. Dan gaan velen de hort op, richting meubelboulevards of zoiets. Dat is in Rusland ondenkbaar. Over het meest in het oog lopende verschil tussen de kerstviering in Nederland en in Oekraïne is hij kort en bondig: „Hier staat vaak het diner centraal, in Rusland is dat de kerkgang.
De laatste jaren is het er, mede als gevolg van een zekere economische opleving, niet eenvoudiger op geworden om in het land evangeliserend bezig te zijn. Katja: „Na de val van het communisme was er een grote opwekking. Dat is nu, vermoedelijk onder invloed van de snel toenemende welvaart, wat teruggezakt. In de vervolgingstijd was er meer behoefte aan het Woord.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen