Vespers vieren als tweede dienst

Vespers worden de laatste decennia ook in onze kerken vaker gehouden: korte samenkomsten bijvoorbeeld in de Stille Week vóór Pasen, of in de jaarlijkse Week van Gebed. Toen in 2014 opgeroepen werd tot een bidstond voor kerk en wereld is dat door een aantal kerken ingevuld in de vorm van een vesper. En ook als tweede dienst op zondag komt het wel voor: in onze gemeente houden we een aantal keren per jaar een bijzondere zondag waarin de diensten om 10 uur en om 13 uur beginnen met daartussendoor ontmoeting bij een maaltijd. Die tweede dienst heeft het karakter van een vesper.

Avondgebed

Het woord “vesper” in het Latijn betekent niet anders dan “avond”. Het is de benaming van het avondgebed dat in kloosters en kerken dagelijks werd en nog steeds wordt gehouden. Wie aan de overzijde van de Noordzee is geweest heeft wellicht een even song meegevierd in een van de kathedralen daar: dat zijn ook vespers.

De traditie van het avondgebed wortelt veel dieper: je vindt die al in de Bijbel. Op de verschillende tijden van de dag zoekt de mens het contact met zijn God: ‘s morgens bij het opstaan, ‘s avonds bij het slapen gaan. Het zijn de gebeden, zoals ook wij die ook in ons huiselijk leven kennen. Daarbij wordt in de tempel ook op deze tijden dienst gehouden: het ochtend- en avondoffer. Het avondoffer is een reukwerkoffer, waarmee de gebeden van het volk door de priester voor Gods aangezicht worden gebracht (Psalm 143:2). In Lucas 1 zien we Zacharias dit reukwerkoffer brengen wanneer de engel van God aan hem verschijnt.

Aspecten van bidden

Een mogelijke opzet in voor een vesper is deze:

• Stilte

• Votum en groet

• Lofprijzing

• Schuldbelijdenis en genadeverkondiging

• Een of meer psalmen, gezongen of gesproken

• Een of twee lezingen uit de Bijbel, (elk) gevolgd door een

• Lied

• Gebeden: voorbeden en dankzegging

• Stilte

• Onze Vader

• (Lof)lied

• Zegen

Verschillende aspecten of “soorten” van gebed krijgen een plek in de vesper. Allereerst: aanbidding. Deze is zo wezenlijk in het gebed, ook in ons persoonlijk gebed, omdat die ons van onszelf af richt op God in zijn grootheid en genade.

Daarnaast vind je het gebed van schuldbelijdenis en om vergeving: wij zijn zondige mensen, die zonder de genade in Christus niet voor Gods troon kunnen naderen.

Eén of meer psalmen, gesproken en/of gezongen: hoe kan de gemeente een gebedsdienst houden zonder Israëls gebedenboek te openen? De diepten en hoogten van de psalmen zijn ongeëvenaard. Deze psalmen moet je, ook als je ze spreekt, dus echt als gebeden zien (en niet als Schriftlezing voor de preek).

Stilte

Belangrijk in de vesper is de stilte, op meer dan één moment. Stilte is veelzeggend: het kan de stilte van de aanbidding zijn (Psalm 65), maar ook de stilte van de ootmoed, of de stilte om het hart bij God uit te storten in een persoonlijk gebed. En stilte kan ook uiting van de vrede met God zijn, zoals een kind aan de hand van zijn vader wandelt zonder een woord te zeggen.

En de het Woord dan?

Er wordt in een vesper niet gepreekt. U vindt dat misschien vreemd, want in onze reformatorische traditie ontbreekt de preek eigenlijk nooit in de erediensten: we spreken altijd over de dienst des Woords. Strikt genomen betekent dat overigens, dat het Woord van God open gaat in de dienst.

En ook in de vesper gaat het Woord van God open als hoogste Woord. Bedenk, ons bidden is altijd weer antwoord op wat God spreekt: zonder zijn Woord kunnen wij niets zeggen. Behalve in de genoemde psalmen klinkt dat Woord dan ook in de Schriftlezingen, de groet en de zegen. Er is niets mis met een preekje of overweging in een vesper, maar het hoeft niet: de nadruk ligt op de gebeden.

De tweede dienst

Kun je - in het kader van dit themanummer van AC - een vesper als tweede dienst op de zondag houden? Vanuit de reformatie hebben we de goede gewoonte dat de middagdienst een leerdienst is. In de reformatietijd was dat heel dienstig: wat was er een onderwijs nodig om de schatten die uit de Schrift opgedolven werden aan de mensen te vertellen! Lange tijd was het gewone volk daarvan verstoken geweest.

Vandaag kun je, mijns inziens, niet stellen dat we dat niet meer nodig hebben. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat de kennis van het geloof van de jongere generaties afgenomen is vergeleken bij de oudere. Dus leren is nodig!

Tegelijk is er ook iets voor te zeggen om (meer) vesperdiensten te houden. Nee, niet om weer eens wat anders te doen en zo meer mensen in de slecht bezochte tweede dienst te krijgen.

Zonder het zwart-wit te stellen, kun je zeggen dat het in de leerdienst meer gaat om de leren van het geloof, en in een vesper meer om het (be)leven van het geloof. Het gebed, dat in de vesper centraal staat, heeft de Here ons gegeven om de band aan Hem te beleven, zijn nabijheid te zoeken en te ervaren, persoonlijk en als gemeente.

En is er behalve gebrek aan kennis ook niet een gebrek aan die geloofsbeleving in onze tijd? Ook in de kerk worstelen velen ermee, dat ze wel willen geloven maar ze “ervaren” God niet meer (zo sterk) in hun hart en leven. Ik ga hier op de oorzaken en de behoefte hiervan verder niet in. Maar als je af en toe een vesperdienst houdt waarin de gemeente in gebed en aanbidding, in lied en stilte voor Gods aangezicht komt, kan dat een welkome afwisseling zijn voor de opbouw van het geloof van de enkeling en van de gemeente. Zeker ook als je de gemeenteleden, oud en jong, een actievere rol geeft in de dienst (Schriftlezingen, voorgaan in gebeden, solo- of beurtzang).

Vespers kunnen ertoe bijdragen dat we heel ons leven als offer aan God wijden, tot een welbehaaglijke offergave voor zijn aangezicht (Romeinen 12:1,2).

Ds. Groen is predikant in Den Haag.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen