De kracht van herhaling

Dat Calvijn zich niet veel aantrok van het kerkelijk jaar, is bekend. De Free Presbyterian Church van Schotland is nog rigoureuzer. Die viert uit principe geen enkele kerkelijke feestdag en erkent alleen de avondmaalstijden en een dag van boete en gebed in december.
De Nederlandse calvinisten zijn op dit punt minder strak. Het gros van de reformatorische predikanten volgt in de prediking trouw het kerkelijk jaar en levert bijdragen aan een massa Kerstbijeenkomsten en een enkele Paaszangavond. Alleen met Pinksteren blijft het opvallend stil.
Ds. B. van der Heiden kan zich wel wat voorstellen bij de huiver van de vrije presbyterianen in Schotland. Zijn vrouw knipte ooit een spotprent van de recent overleden cartoonist Fritz Behrendt uit een krant. De tekening toont een armoedig geklede vrouw op een ezeltje, ernaast een al even armoedig geklede man. Ze houden stil voor een weg vol consumenten die Kerstinkopen zijn wezen doen, en beladen met goederen weer huiswaarts ijlen. Zonder te letten op Jozef en Maria. „We hebben dit knipsel altijd bewaard, omdat deze prent treffend aangeeft hoe het herdenken van de heilsfeiten kan ontsporen. Ook in de kerk. Er wordt overvloedig gegeten en gedronken en ondertussen preken wij over de onuitsprekelijke liefde van de in armoede neergedaalde Zaligmaker. Een schrillere tegenstelling is niet denkbaar.

Achtergrondinformatie
Toch slaat voor de predikant van de Gereformeerde gemeente in Alblasserdam de balans naar de positieve kant door, wanneer hij alle plussen en minnen van het kerkelijk jaar op een rij zet. Ook voor zichzelf ervaart hij de zegen ervan. „Het dwingt je tot een stuk orde in de prediking. Bovendien is het volgen van de Heere Jezus in de gang van Zijn vernedering en verhoging me ook in de voorbereiding van de prediking meer dan eens tot troost geweest. Het is mijn verlangen om van dat innerlijke vermaak iets over te dragen op de mensen om me heen en de gemeente die ik mag dienen.
Daar komt bij dat kinderen door het herdenken van de heilsfeiten al jong leren waar het in de Bijbel ten diepste om gaat. Ouders van jonge kinderen adviseert ds. Van der Heiden ook bij het lezen uit een kinderbijbel rekening te houden met het kerkelijk jaar. Vanuit de wetenschap dat herhaling de beste leermeester is. „Dat wist Paulus al, gezien zijn uitspraak: Dezelfde dingen aan u te schrijven is mij niet verdrietig, en het is u zeker.
Zelf sluit hij ook in de catechisatielessen bij het kerkelijk jaar aan. „Voor Kerst besteed ik een uur aan achtergrondinformatie over zaken rond de geboorte van de Heere Jezus. Bijvoorbeeld de dagorde van Abia. Hoe zat het met die priesterdienst, wat deed de priester precies? Of een les over het geslachtsregister van Jozef en Maria. Voorafgaand aan Pasen doe ik hetzelfde. Dan leg ik nogal eens uit hoe het zat met de staatkundige verhoudingen en godsdienstige stromingen in de tijd van de Heere Jezus.

Hoogtepunt
Er zou van de Alblasserdamse predikant wel wat meer evenwicht in de aandacht voor de verschillende heilsfeiten mogen komen. Met Kerst sloeg bij hem meer dan eens een zekere vermoeidheid toe, wanneer hij zich naar de zoveelste Kerstbijeenkomst spoedde. Al dan niet als spreker of meditator. „De laatste jaren zeg ik, mede vanwege mijn gezondheid, regelmatig nee.
Daartegenover zou met name Hemelvaart meer aandacht mogen krijgen. „Dat ontzaglijk rijke heilsfeit is in onze traditie stiefmoederlijk bedeeld. Mijn schoonvader, de christelijke gereformeerde dominee Van Leeuwen, hield op Urk met Hemelvaartsdag twee keer dienst. Dat sprak me erg aan. Wij zitten s morgens in de kerk, s middags vliegt alles uit. Dat ondergraaft het besef dat we het over héilsfeiten hebben. We zijn met iets heiligs bezig.
Een hoogtepunt in het kerkelijk jaar is voor ds. Van der Heiden de belijdenisdienst op Tweede Paasdag. Die is van een dusdanig gewicht dat hij niet zit te wachten op extra kerkelijke Paasbijeenkomsten. „Wel waardeer ik het zeer positief als onze lagere en middelbare scholen voor de leerlingen een bijeenkomst ter herdenking van Goede Vrijdag en Pasen houden. Om te onderstrepen hoe belangrijk de heilsfeiten zijn. Aan dat besef kan ook de school bijdragen, al ben ik ervan overtuigd dat het begint bij de ouders. Zien onze kinderen aan ons dat de heilsfeiten een levende werkelijkheid voor ons zijn, waaruit we door genade mogen leven?

Op zoek naar meer evenwicht
Met Kerst zijn er legio bijeenkomsten, rond Pasen is het aanmerkelijk stiller, met Hemelvaart en Pinksteren zelfs bladstil. Kan het ook anders? Een voorzet van Marlene van der Ven, directeur van de Eben-Haëzerschool in Apeldoorn.

Het Kerstfeest wordt op de reformatorische basisschool in Apeldoorn traditioneel met de ouders gevierd. Met de groepen 1 en 2 gebeurt dat in de eigen klas, voor de overige klassen is er een bijeenkomst in het kerkgebouw van de plaatselijke gereformeerde gemeente. In de aanloop naar het Kerstfeest zijn de bijbelse vertellingen al op het komende heilsfeit afgestemd. Net als voor Pasen en Pinksteren. Maar die moeten het zonder bijeenkomst doen.

Wat gebeurt er dan wel?
„We hebben voor verschillende leerjaren Paasboekjes samengesteld. Met een Paasvertelling, achtergrondinformatie, liederen, opdrachten, een puzzel. De leerkrachten zijn vrij in het gebruik ervan.

Waarom geen specifieke Paasbijeenkomst?
„Dat idee is intern al vaak geopperd. De komende tijd willen we, in overleg met het bestuur, concreet na gaan denken over de mogelijke invulling. Je zou kunnen denken aan bijeenkomsten binnen de school, zonder de ouders. Waarbij er het ene jaar voor de onderbouw een Paasbijeenkomst is en voor de bovenbouw een Pinksterbijeenkomst, het jaar daarop andersom. De huidige herdenking van de heilsfeiten wekt de indruk dat Kerstfeest het belangrijkste feest is, terwijl dat bijbels gezien al heenwijst naar het Paasfeest. De Heere Jezus kwam naar deze aarde als Middelaar, om door Zijn lijden en sterven de last van de toorn van God over de zonde op Zich te nemen.

Moeten er ook bundels met Paas- en Pinksterverhalen komen?
„Het Kerstfeest heeft op dit gebied een eeuwenoude traditie. Toch is het nog steeds een worsteling om een verhaal met een boodschap te vinden. Daarom zit ik niet te wachten op vrije verhalen voor Paasbijeenkomsten. Dan krijg je hetzelfde. Mijn voorkeur zou uitgaan naar een bijbelse vertelling vanuit het Paasevangelie. Met Pinksteren kun je het bijbelverhaal combineren met een vertelling uit de zendingsgeschiedenis. De relatie met het heilsfeit is dan heel duidelijk.

Hoe wenselijk is afstemming tussen kerk en school, om een overdosis aan bijeenkomsten te voorkomen?
„In de praktijk is die lastig te realiseren, omdat de ouders lid zijn van verschillende kerken en kinderen binnen het gezin soms op verschillende scholen zitten. Bij de leerlingen kan ik niet merken dat ze meerdere bijeenkomsten belastend vinden. Ze blijven enthousiast. Onder de ouders bespeur ik rond Kerst soms wel een zekere vermoeidheid, door het geregel om alle bijeenkomsten van hun kinderen te kunnen bijwonen. Maar ga je schrappen, dan bestaat de kans dat sommige kinderen tussen wal en schip vallen, omdat er voor hun groep of school geen bijeenkomst is.

Meedoen met de poll? Zie terdege.nl (homepage).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen