Tot de uiterste einden der aarde

Het was voor Willem den Hertog een blijk van goddelijke leiding. In de periode waarin hij de voorbereidingen voor de verkoop van zijn ijsfabriek trof, om tijd en kapitaal te kunnen gaan besteden in Gods Koninkrijk, viel tegen alle menselijke verwachting het IJzeren Gordijn. Een onmetelijk gebied lag open voor evangelisatie. Streken die nimmer bereikt waren met het Evangelie.
Een gesprek met directeur Rien Uijl bracht Den Hertog tot de overtuiging dat Friedensstimme de organisatie was waarmee hij in zee wilde. In januari 1992 maakte de gewezen zakenman uit Dirksland met de directeur van Friedensstimme een eerste oriëntatie- en evangelisatiereis naar Boerjatië en Jakoetsk, het koudste deel van de aarde. Met bossen contant geld op hun lijf, omdat de Russische banken niet te vertrouwen waren.
In Moskou hadden ze een gesprek met de Broederraad van de niet-geregistreerde baptistengemeenten in de voormalige Sovjet-Unie. „Die mensen hunkerden ernaar om het Woord van God uit te dragen in gebieden waar het Evangelie nog nooit verkondigd was. Met de broeders zijn we rond de kaart van Siberië op de knieën gegaan, om God te vragen of Hij duidelijk wilde maken waar we naartoe moesten. Dat herhaalde zich bij alle reizen die we daarna hebben gemaakt. Heere, wijst U ons de weg? Ik heb nooit geweten dat er in die Poolgebieden zo veel verschillende volkeren leven.

Kinderbijbel
Dat God hem riep met de woorden het Evangelie tijdig en ontijdig te prediken, betekende voor Den Hertog dat hij evangelieverkondiging in de meest onmogelijke gebieden mogelijk moest maken. „Als je in zon hardbevroren steppe van Siberië staat, omgeven door een dikke mist, heb je echt het gevoel: Hier sta ik aan het uiterste der aarde. Later ben ik gaan zien dat de Heere daarin gebruik maakt van je karakter. Ik ben een raspionier, en heb het altijd in me gehad om het onmogelijke toch te realiseren.
Veel evangelisten die door Rentmeester worden ondersteund, werken in gebieden die uitsluitend via de lucht bereikbaar zijn. De eerste jaren na de Wende gaven de Siberische autoriteiten alle medewerking. „Voor relatief luttele bedragen konden we helikopters en vliegtuigjes huren, maar dat is voorbij. Een belangrijk deel van het budget wordt nu opgeslokt door transportkosten.
Na de eerste verkenning volgden reizen naar Evenkië, Taimyr, de Wolgarepublieken, de joodse enclave Birobedzjan, Tsjoekotka, Kamschatka en het Verre Oosten van Siberië. Reizen waarop Den Hertog en zijn medereizigers soms dagen niet uit de kleren kwamen. „Op een afgelegen stationnetje ontmoetten we een vrouw die diep in de ellende zat. Ze sprak ons aan en we hebben haar verteld over de Heere Jezus Christus. Waarvoor Hij naar deze wereld is gekomen. Valentin Voth, de Paulus van Siberië, vertaalde onze woorden. Op een gegeven moment snikte die vrouw: Ik wil bidden. Bij een temperatuur van dertig graden onder nul zijn we met elkaar op de knieën gegaan, om haar bij de Heere te brengen. Met een kinderbijbel aan haar hart gedrukt ging ze het treintje in. Zulke momenten vergeet je nooit meer.

Transparant
De kracht van de niet-geregistreerde baptisten ligt voor Den Hertog in hun getuigend geloof, in combinatie met hun uitgebreide netwerk en hun kerkvisie. „Hier in Nederland hebben we met onze kerkstructuur alles strak afgekaderd. De betekenis van het ambt aller gelovigen is tot een minimum teruggebracht. Die niet-geregistreerde baptisten kennen ook leiding, in de vorm van de Broederraad, waarin de oudsten zitting hebben. Geoefende kinderen van God, met de littekenen van de verdrukking nog op hun lijf. Maar die mensen zijn vervuld met de begeerte om ruimte te bieden aan jonge mannen en vrouwen die het Woord begeren door te geven. Ze maken bewust gebruik van de gaven binnen de gemeenten. Zo hebben de apostelen het ook geleerd.
Dezelfde houding vindt Den Hertog bij Friedensstimme. „Daar had ik al veel sympathie voor, vanwege mijn betrokkenheid op vervolgde christenen. Toen ik de stichting beter leerde kennen, nam mijn waardering alleen maar toe. Wat me in Friedensstimme aanspreekt, is de geestelijke houding. Het werk dat wordt verricht, is geen zaak van organisatie, maar van gebed en bewogenheid met zielen. Tegelijk is er een enorme kennis van het werkveld en zijn de projecten uitermate transparant.

Lectuur
Naast de ondersteuning van evangelisten bekostigde Rentmeester grote lectuurprojecten. Dankzij deze stichting kwam er een vertaling van het Nieuwe Testament in het Mari en het Tsjoewassisch, en delen van de Bijbel in het Oedmoertisch. Rondom de enge poort van Charles Haddon Spurgeon en Jezus, onze bestemming van de Duitse jeugd- en gevangenispredikant Wilhelm Busch werden in meerdere oplagen van 100.000 exemplaren gedrukt.
Bepalend is voor Friedensstimme de vraag vanuit de Broederraad. Den Hertog deelt die lijn van harte. „Het domste wat we kunnen doen, is hier bepalen wat zij daar moeten lezen. Deze mensen zijn door God geleerd en gelouterd, laten we eerst maar eens naar hen luisteren. Het is aan de Broederraad om te bepalen welke boeken zij geschikt achten voor de opbouw van de gemeente en het evangeliseren onder ongelovigen. Dat zijn de twee criteria waarop ze lectuur beoordelen. Waarbij ze steevast kiezen voor eenvoud.
Jaren geleden zaten aan deze tafel drie christelijke gereformeerde predikanten, die de Institutie van Calvijn in het Russisch wilden vertalen. Ik heb gezegd: Lieve broeders, daar zit geen Rus op te wachten. Ze hebben het Evangelie en evangelisten nodig. Ga daarvoor bidden. Nu is het werk van Friedensstimme in Taimyr door de Christelijke Gereformeerde Kerken geadopteerd.

Ondergrondse drukkerij
Een verzoek van Rien Uijl om ook evangelisatiewerk onder de moslimvolken in het zuiden van de voormalige Sovjet-Unie te steunen, werd door Den Hertog afgewezen. „Ik heb heel duidelijk gevoeld dat de Heere mij riep voor het werk in het poolgebied. Zonder dat ik daarmee ook maar iets wil afdoen van het belang van het werk in het zuiden.
De vraag vond wel weerklank bij zijn vriend Aad de Boo, die met stichting Evanaid evangelisatie en charitatief werk in binnen- en buitenland ondersteunt. De zakenman uit Delfgauw was al redelijk bekend met het werk van Friedensstimme door zijn betrokkenheid bij stichting Hulp Oost-Europa, waarvan hij mede-oprichter was. „Op initiatief van Willem den Hertog kwam er destijds wat meer afstemming tussen de Oost-Europastichtingen. Rien was in de gemeenschappelijke vergaderingen overigens heel schaars in zijn informatie. Achteraf gezien begrijpelijk. Het werk in de Sovjet-Unie was nog veel gevaarlijker dan dat in de satellietstaten.
Op verzoek van Rien heeft Evanaid in die periode met anderen een drukkerij gefinancierd. Met verbouwde campers brachten we heel veel lectuur naar de satellietstaten, maar de Russische grens passeerde je niet. Daar was de controle nog veel strenger. In overleg met Peter Peters van de Broederraad in Moskou is besloten een moderne, ondergrondse drukkerij te realiseren. Dat is een mooi project geworden. Tot de dag van vandaag wordt er heel veel drukwerk geproduceerd, voor de hele voormalige Sovjet-Unie.

Bekeerde Azeri
In 94 werden de contacten van De Boo met Friedensstimme veel intensiever. „Willem vroeg me of ik iets zou willen doen voor de volken in het zuiden van de voormalige Sovjet-Unie. Met Rien Uijl heb ik toen een reis naar Azerbeidzjan gemaakt. De eerste dienst in Baku zal ik nooit vergeten. De voorganger, Nicolai Ryskov, leefde in diepe armoe, het kerkje was veel te klein. De helft van de gemeente stond, of zat buiten op een bank.
Vergezeld door een groepje evangelisten, onder wie Salib, een bekeerde Azeri, trokken de twee Nederlanders langs moslimdorpjes in de woestijn, om de bevolking bekend te maken met het Evangelie van Gods genade. „Na een zware tocht kwamen we aan bij de woning van de vader van Salib, nog steeds islamiet. In tijd van een zucht liep dat hele huis vol zwarte Azeris, allemaal moslims, aan wie Salib het Evangelie verkondigde. Tot diep in de nacht bleven ze vragen stellen. Heel indrukwekkend.
Na de reis was voor De Boo duidelijk dat hier een taak lag. „Ik ben altijd diep onder de indruk geweest van de wijze waarop die niet-geregistreerde baptisten hun geloof beleven en uitleven. Zo puur hè. Geweldig. Je voelt je daar echt thuis. Deze mensen leven dicht bij het Woord, in een voorbeeldige soberheid. Geen televisie, geen radio, geen telefoon. De vrouwen dragen eenvoudige hoofddoekjes. Kom je dan terug, en je ziet hier op zondag die hoedenshow, dan word je daar een beetje misselijk van. Maar ja, dat is ónze cultuur. Daar verander je niks aan.

Kindertehuis
In 1996 bezochten De Boo en Uijl voor de tweede keer Azerbeidzjan. Mede vanwege de opening van een nieuwe kerk voor de gemeente in Baku, die met geld uit Nederland was gerealiseerd. „De ene spreker na de andere kwam naar voren en de temperatuur bleef maar stijgen. Op den duur was het veertig graden in dat gebouw. Niet te hárden. Willem zat altijd in de kou, daar in het noorden, wij smoorden bijna van de hitte. Ik kan veel beter tegen warmte dan tegen kou, dus dat kwam goed uit, maar het kan ook te gek zijn.
Naast evangelisatiewerk in Azerbeidzjan steunde Evanaid projecten van Friedensstimme in Toerkmenistan, en een aantal lectuurprojecten. De druk van Bijbels in het Kirgisch, voor de bevolking van Kirgizistan. Johannesevangeliën in het Turkmenisch. Nieuwe Testamenten in de Georgische taal. In het Turkmeense Krasnovodsk verrees een opvanghuis voor straatkinderen. „Via andere stichtingen heb ik mee mogen werken aan het opzetten van kindertehuizen in Oekraïne en Roemenië. De armoe waarin veel mensen op deze wereld leven, laat je sowieso niet onberoerd, maar het is dubbel triest als kinderen erdoor getroffen worden.

Woestijn
In 2003 maakte De Boo opnieuw een reis met Rien Uijl, nu naar Mangyschlak, een woestijngebied in het zuidwesten van Kazachstan, aan de Kaspische Zee. „Daar heb ik kennis gemaakt met een evangelist van de niet-geregistreerde baptisten die wordt bijgestaan door een bekeerde Kazach, Kistaubajev Noerzan. Het is daar nog heel moeilijk werken. Direct na ons vertrek kreeg hij de geheime politie op bezoek. Zondags houdt men huissamenkomsten, het is absoluut onmogelijk om in Kazachstan een kerk te bouwen. De moskeeën komen als paddestoelen uit de grond, met geld uit Iran en Saoedi-Arabië. Voorheen was de bevolking in dit gebied nominaal islamitisch, maar door de invloed van de Arabische landen neemt het fundamentalisme snel toe.
Vanuit Aqtau hebben we een evangelisatietocht gemaakt langs nederzettingen van nomaden die nog in joerten leven, ronde tenten van kamelenhuiden. Bij die mensen heb ik voor het eerst kamelenmelk gedronken. Dat is even wennen, maar de gastvrijheid maakt alles goed. Ook hebben we een tocht gemaakt naar Novyj Uzen, een splinternieuwe oliestad, midden in de woestijn, waar Noerzan en zijn vrouw Altynaj gaan werken.Heel indrukwekkend vond ik ook het bezoek aan de gevangenis waar Nikolay Chrapov, de schrijver van het boek Het geluk van het verloren leven, na dertig jaar gevangenschap is overleden. We hebben nog geprobeerd om daar binnen te komen, zodat we evangelisatiemateriaal konden uitdelen, maar daarvoor kregen we geen toestemming.

Vliegtuigen
Als het aan Rien Uijl had gelegen, was De Boo nog frequenter met hem op stap geweest, maar verschillende keren hield de inmiddels 72-jarige zakenman de boot af. „Ik ben niet zo jong meer. Daar komt bij dat ik niet zo gek ben op die Russische vliegtuigen. Dat getuigt van gebrek aan vertrouwen, maar het is niet anders.
Inmiddels heb ik zo veel zicht op het werk, dat ik de zaken ook wel vanuit Nederland kan beoordelen. De bekostiging van Azerische evangelisten is structureel van aard. Daarnaast heb je de eenmalige projecten. Meestal komt Rien aan het begin van het jaar met uitvoerig beschreven voorstellen. Daar maken we dan een keuze uit. Friedensstimme zorgt voor een uitstekende terugrapportage. Daar kan menige stichting een voorbeeld aan nemen.
Recent liet De Boo, samen met Willem den Hertog, de bestseller van Wilhelm Busch in het Nederlands drukken, in een oplage van 10.000 exemplaren. „Dat is echt een prachtboekje. Die man had een bijzondere gave om het Evangelie te brengen. Willem gebruikt dit boekje veel bij zijn evangelisatiewerk in de gevangenis.

Avondmaal
De Boo is van mening dat de velden in de voormalige Sovjet-Unie momenteel wit zijn om te oogsten. „Laten we de vrijheid om het Evangelie te verkondigen ook daadwerkelijk gebruiken. Daarin heb ik heel veel geleerd van de niet-geregistreerde baptisten. Toen ik voor het eerst met hen optrok, bekroop me de gedachte: Waar ben ík nou eigenlijk mee bezig? Deze mensen leven maar voor één ding: het Woord van God verbreiden. Zulke ontmoetingen zetten een stempel op je leven. De verkondiging van het Evangelie onder de meest afgelegen volken moet ons doen beseffen dat het einde nabij is.
Ook Den Hertog ziet het werk van Friedensstimme in nauw verband met de naderende wederkomst van Jezus. „Als het Evangelie overal is verkondigd, zal het zo ver zijn. Dat is voor mij een geweldige drijfveer om te zoeken naar volken die nog bereikt moeten worden. Ik vergeet nooit onze laatste reis, naar een nieuw gebied, net onder Nova Zembla. Daar hebben we in een toendra-tent het Avondmaal mogen vieren, met de eerste bekeerlingen. Mensen die getuigden van het godswonder in hun leven, hoe ze de Heere Jezus hebben leren kennen en nu met Hem mogen leven. Dat is zo prachtig, je hart spring op van vreugde.

Vis
De oud-zakenman uit Dirksland benadrukt dat hij door het werk via Friedensstimme meer heeft ontvangen dan geschonken. „Door de contacten met de niet-geregistreerde baptisten is het Evangelie voor mij veel duidelijker gaan spreken. Deze mensen gebruiken de leer voor het getuigenis naar de wereld, niet om er elkaar mee te lijf te gaan. Heel hun leven getuigt van de vraag: Heere, wat wilt Gij dat we doen zullen?
Dat maakt hen tegelijk onafhankelijk van mensen. Op verzoek van de Broederraad hebben we eens een reis gemaakt langs objecten die door Rentmeester zijn bekostigd, als bewijs dat het geld werkelijk was besteed. De broeder die alles toonde, zei geen enkele keer: Dank aan stichting Rentmeester. Dat begon op een gegeven moment bij mij te steken. Tot we aan het eind van de dag het Bijbelgedeelte lazen over de visvangst na de opstanding van de Heere Jezus. De Zaligmaker vroeg aan de discipelen om vis, maar toen ze aan land kwamen, stond de barbecue al klaar, met de vis erop. Dat sloeg bij mij in als een bom. Willem, Ik heb jou niet nodig, Ik heb jouw geld niet nodig, Ik heb jouw stichting niet nodig. Het is genade dat Ik hier aan de oever sta en tegen jou zeg: Kom, leg er wat bij. Ik heb gehuild als een kind en gezegd: Vergeef me mijn hoogmoed, Heere. Dank U, dat ik dit mag doen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen