Opkomen voor jezelf en zachtmoedigheid

Een herkenbare situatie. Wat is nu een goede manier van reageren? Als je zachtmoedig bent. beteken! dat dan dat je niets zegt? Dat je verongelijkt je beurt afwacht? Of betekent zachtmoedigheid dat je gelijk reageert: ..Neemt u mij niet kwalijk, maar volgens mij stond ik hier eerder dan u en ben ik nu aan de beurt"? Laat iemand die zachtmoedig is maar over zich heenlopen en neemt hij de dingen zoals ze tot hem komen? Of kun je zachtmoedig zijn en toch opkomen voor jezelf? Op deze vragen wil ik wat dieper ingaan. Daarbij maak ik (dankbaar) gebruik van het onlangs verschenen boek 'Waarom moet ik altijd helpen? ', geschreven door Nico van der Voet.

Assertief

Iemand die in alle rust en vanuit een eigen keus tegen ccn voordringer zegt: ..Neemt u mij niet kwalijk, maar ik dacht dat ik eerst aan de beurt ben", noemen wc met een moeilijk woord 'assertief. Iemand die zich assertief gedraagt, komt op voor zichzelf en laat zich niet zomaar aan de kant duwen.

Hij laat niet over zich heenlopen. Hij komt op voor zijn eigen rechten. Hij bijt van zich af en slikt niet alles. Wanneer hij 's avonds moe thuiskomt van z'n werk en de buurman belt met dc vraag of hij hem even wil helpen de tuin om tc spitten, zegt hij beslist: ..Nee. ik wil je graag helpen, maar op dit moment komt het mij slecht uit." Iemand die assertief is. laat zich in kontakt met andere mensen op een normale manier gelden. Hij kruipt niet vanwege angstgevoelens voor andere mensen in zijn schulp. Hij komt duidelijk, voor zijn mening uit. Hij durft uiting te geven aan positieve gevoelens van vriendschap cn liefde. Hij durft negatieve emoties te uiten en durft 'nee' te zeggen zonder zich schuldig te voelen.

Subassertief

Dc tegenpool van assertief is subassertief. Iemand die subassertief is. is bang voor wat andere mensen van hem denken. Hij durft niet eerlijk te zeggen wat hij denkt of wil. In ccn gezelschap wil hij eigenlijk ccn vraag stellen aan iemand maar hij houdt zijn mond omdat hij denkt dat andere mensen die vraag wel raar zullen vinden. Een ander voorbeeld (ontleend aan bovengenoemd boek):

een hoofdzuster vraagt aan een verpleegster: ..Zeg. zou jij het komend weekend willen werken? Kollega Jantine is ziek en ik zoek een vervangster." De verpleegster had net met een paar vriendinnen afgesproken dat ze zaterdag met hen zou uitgaan. Maar ze houdt graag de hoofdzuster te vriend en denkt: ..Laat ik maar hartelijk zijn." Ze gaat in op het verzoek maar tegelijkertijd voelt ze zich ongelukkig en verongelijkt: waarom worden anderen nooit gevraagd? Ze moeten altijd mij hebben!

Bovendien heeft ze het gevoel dat ze gefaald heeft: ze voelt dat ze eigenlijk uit een soort angst voor de hoofdzuster heeft toegegeven. En hoe moet ze het trouwens haar vriendinnen duidelijk maken dat ze niet mee gaat...?

Iemand clic subassertief is. houdt vaak voor zich wat er in hem leeft uit angst voor andere mensen. Hij durft zichzelf niet voldoende onder de aandacht van anderen te brengen. Vandaar dat hij zich in gezelschap meestal op dc achtergrond houdt en zijn mond houdt uit angst iets verkeerds te zeggen. F.en subassertief iemand is het altijd met iedereen eens. is verlegen en gereserveerd en durft ook zijn positieve gevoelens niet te uiten.

Verwarrend

Mogelijk herken jc bovenstaande eigenschappen bij jezelf. Op het eerste gezicht lijkt dc houding van een subassertief persoon bijbelser dan van een assertief persoon. Roept de Bijbel immers niet op tol zelfverloochening? Wordt er niet vaak gesproken over liefde, vrede, ootmoed, nederigheid, bereidheid tot dienen, hel niet zoeken van eigen eer. enzovoort? Is assertiviteit daarentegen geen vorm van

zelfhandhaving? Toch is dal een misverstand. Iemand die subasserlief is, kan weieens erg hoogmoedig zijn. Iemand die assertief is, kan heel ootmoedig zijn. Wat wordt in de Bijbel dan bedoeld wanneer er gesproken wordt over zelfverloochening en zachtmoedigheid?

Nieuwe Testament

In het Nieuwe Testament vind je de oproep tol zelfverloochening sterk terug. Bijvoorbeeld in de bergrede (Matth. 5-7): Maar zo wie u op de rechterwang slaat, keert hem ook de andere toe" (Matth. 5:39) en „Maar Ik zeg u: ebt uw vijanden lief; zegent ze die u vervloeken; doet wel degenen, die u haten; en bi dl voor degenen die u geweld doen en u vervolgen" (Matth. 5:44) en „En zo wie u zal dwingen een mijl te gaan. gaat met hem twee mijlen" (Matth. 5:41). Denk ook aan de bekende tekst uit Mattheüs 16:24 „Zo iemand achter Mij wil komen, die verloochcne zichzelf en neme zijn kruis op en volgc Mij".

Ook Paulus besteedt er in zijn brieven de nodige aandacht aan (Kol. 3:12. Gal. 5:22. 1 Kor. 13). In deze schriftgedeelten roept hij op te wandelen in ootmoedigheid. zachtmoedigheid, lankmoedigheid en elkaar in liefde te verdragen.

Kern zelfverloochening

Het is erg belangrijk te letten op dc verbanden waarin bovengenoemde schriftgedeelten staan. Zowel de oproepen van de Heere Jezus als die van Paulus staan in het kader van het Koninkrijk Gods. Alle zelfverloochening - ook als het mensen aangaat - is in eerste instantie zelfverloochening tegenover de Heere. Dat betekent je eigen wil inleveren en je leven in Gods handen leggen, ook al word je bespot, ook al gaal hel door lijden en kruis heen.

Deze zaken worden werkelijkheid in de bekering zoals deze door de I Icilige Geest wordt gewerkt. Want wie de Heere kent, leert het bouwen op zichzelf af. Die leert zijn eigen kleinheid te kennen. Paulus vraagt zelfverloochening in Efeze 5 tegenover echtgenoten, ouders en werk-

gevers. Maar deze zelfverloochening komt niet voort uit ogendienst ten aanzien van die mensen maar in gehoorzaamheid aan de Heere. Subasscrticve zelfverloochening is wel een gevolg van 'ogendienst'. De kleinheid cn nietigheid die door het geloof ervaren wordt, is echter van ccn heel andere orde dan de subassertieve kleinheid van het in je schulp kruipen tegenover dc mensen.

Zelfverloochening en zelfaanvaarding

Op het eerste gezicht lijkt er een grote tegenstelling tc zijn lussen zelfaanvaarding en zelfverloochening. Toch hoeft dat niet met elkaar in strijd te zijn. Er staat nergens in de Bijbel: „Aanvaard uzelf want dat is gezond!" Het tegendeel is het geval. Dc Bijbel roept herhaaldelijk op tot bekering.

Want door de zonde zijn alle verhoudingen verstoord. De wortel van ons bestaan is zondig. Daardoor staan we niet meer in een rechte verhouding tot God. tot onze medemens en zelfs niet tot onszelf. Daarom is christelijke zelfaanvaarding nooit zoiets als tevreden zijn met je goede 'ik'. Dat goede 'ik' is er niel en zal er nooit komen. Onder christelijke zelfaanvaarding versta ik een

nuchtere en realistische kijk op jezelf. Iemand die zichzelf aanvaardt, heeft de moed om naar twee kanten te kijken. Aan de ene kant durft zo iemand zonder zelfverheffing te erkennen dat hij hier-of daarvoor bepaalde gaven heeft. Aan dc andere kant erkent hij ook dat hij maar een mens met begrensde mogelijkheden is cn voor bepaalde zaken niet zo geschikt is als bijvoorbeeld zijn kollega. Dus het gaat om het aanvaarden van jc eigen mogelijkheden en begrensdheden; niet opscheppen over je mogelijkheden, niet wegschamcn om je beperkingen.

In het ontwikkelen van zo'n nuchtere cn realistische kijk op jezelf speelt de omgeving waarin je opgegroeid bent (ouders, vrienden, school) een belangrijke rol. Jezelf aanvaard te weten door anderen is ccn voorwaarde om jezelf te aanvaarden. Door Gods algemene genade kan er zo sprake zijn van menselijk goed leefbare verhoudingen.

Maar voor een christen is cr (veel) meer. Gods Woord leert dat een mens zich in een weg van geloof en bekering aanvaard mag weten in Gods liefde, zich aanvaard mag weten in Christus. Dat is - ook in psychisch opzicht - een bevrijdende boodschap. Jc aanvaard te weten door anderen (ouders cn vrienden) is groot en belangrijk, maar je aanvaard tc weten door dc Ander is nog groter cn belangrijker. Dat geeft in jc hart een diepe vrede en rust met God. met de mensen cn met jezelf. Dat geeft ook een bijbels gekleurd zicht op jezelf. Wie zich aanvaard weet door dc liefde van de Heere. is in staat zichzelf tc verloochenen voor dc mensen. die kent de voortdurende strijd om verlost te worden van zijn eigen zondige 'ik' dat vaak gestuurd wordt door de 'ogendienst', om verlost tc mogen worden van hoogmoedige gedachten over zichzelf, om verlost te mogen worden van gevoelens van zelfmedelijden.

Ko n kl u d e ren d: zei fvcrl oochening staat in de Bijbel niet tegenover zelfaanvaarding maar tegenover zelfzucht en opgeblazen hoogmoed.

Kern assertiviteit

Voor ccn gezonde zelfverloochening is nodig dat ccn mens weet wat hij wil. Iemand die geen wil heeft, kan die ook niet verloochenen. Wie anderen voor zich laat beslissen of zich laat regeren door omstandigheden. lijkt zachtmoedig cn nederig. Dat is - meestal - schijn. Vaak is het ten diepste niet meer dan ccn uiting van willoze angst. Assertieve zelfverloochening is bewust van wil veranderen. Echter, wanneer assertiviteit er toe leidt dat je voor jezelf kiest - zoals vaak gebeurt - dan ben je verkeerd bezig. Maar als assertiviteit cr toe leidt dat je zelf kiest, dan kan dat best samengaan met jezelf verloochenen.

Een voorbeeld: n Matthéüs 5:41 zegt de Heere Jezus: .En zo wie u zal dwingen een mijl le gaan. gaat met hem twee mijlen". Tijdens de Romeinse overheersing was het heel gebruikelijk dat je als burger - terwijl je gewoon ergens aan het werk was - door soldaten gevraagd kon worden een bepaalde last of bagage van de ene plaats naar dc andere te brengen. Vervolgens hielden ze dan weer een ander persoon aan die het naar de volgende halte moest brengen. Nu kun je op verschillende manieren zo'n opdracht uitvoeren.

Allereerst subassertief. je bent bang en jc doet het uit slaafse vrees; inwendig ben jc boos op ze cn voel je wrok in je

hart: na eén mi|l heb ic |c opdracht niigcvoeid Wanneer jc (chiistelijk) assertiel zo'n opdracht uitvoert, kn-s je er voor om dat tc doen oitulal dc Heere het van je vraag!, ia sterker nog. jc gaat zelfs nog een mi|l verder zondci le mopperen in |e hart: en als het goed is. bid je de Heere ook om kracht om jczcll ie mogen verloochenen want dat gaat ook niet altijd even makkelijk. Voor het oog van de wereld kan je gedrag subassertief overkomen: ..Moet je zien wat een slaafse vrees....", maar je hebt jezelf verloochend en je doet het niet uit angst.

Tenslotte

In dit artikel is geprobeerd aan te tonen dal een christelijke assertieve levenshouding (zelf keuzes maken cn die duidelijk naar voren durven brengen) beslist niel in strijd hoeft te zijn met bijbelse begrippen als zachtmoedigheid. nederigheid en zelfverloochening. In de praktijk blijkt dal veel bescheidenheid, zelfopoffering. aanpassen aan anderen voortkomt uit angst (angst voor de andere mensen: ..Wat zullen ze wel niet denken...") of hoogmoed (..nu zullen ze mij wel aardig of goed vinden").

Ik wil besluiten met een aantal uitspraken van dr. Martin Lloyd-Jones. Hij doet deze uitspraken in zijn boek 'De Bergrede" wanneer hij ingaat op de zaligspreking 'Zalig zijn de zachtmoedigen want zij zullen hel aardrijk beërven": ..Is dit niet één van de grootste vloeken in dit leven veroorzaak! door de zondeval - deze gevoeligheid als het onszelf aangaat'? We brengen ons hele leven door met naar onszelf te kijken. Maar als een mens zachtmoedig wordt, heelt hij dal achter zich gelaten: hij maakt zich dan geen zorgen meer over zichzelf en over wat andere mensen zeggen. (....)

De mens die echt zachtmoedig is. heelt nooit medelijden met zichzelf. (....) We moeten alles - onszelf, onze rechten, ons doel. onze hele toekomst - in Gods handen leggen, en vooral als we denken onbillijk tc lijden. (....) We zullen onszelf nooit zachtmoedig kunnen maken. (....) Alleen de Heilige Geest kan ons ootmoedig maken, alleen de Heilige Geest kan ons arm van geest maken en ons laten treuren vanwege onze zondigheid, alleen de Heilige Geest kan deze ware. rechte visie op onszelf teweeg brengen en ons dezelfde houding als Christus geven." Degenen die de Heere liefhebben, zullen erkennen dat het hier in dit leven voortdurend een strijd blijft tegen de zonde, tegen hel zondige 'ik' waardoor ze het met Paulus uitroepen: .Ik ellendig mens. wie zal mij verlossen uit het lichaam dezes doods'? Ik dank God. door Jezus Christus, onzen Heere" (Rom. 7:24 en 25).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen