ZO WORDT ER GEPREEKT 2

In het vorige nummer schreven we over het boek van Prof. Dr. M.H. Bolkestein, dat onder bovengenoemde titel verscheen.

We vinden nog meer waar we aandacht voor vragen en wel voor wat we lezen op blz 104-105: „Nu doet zich het fatale verschijnsel voor, dat juist veel onbegrepen en onbegrijpelijke uitdrukkingen van zo’n stervende taal tot kenmerken van rechtzinnigheid zijn geworden en dus onmisbaar verklaard in de prediking. Naar binnen toe vervult deze “tale Kanaiins” een psychologisch zeer begrijpelijke functie. Zij geeft een gevoel van veiligheid, zij maakt de herkenning mogelijk. Ze is belangrijk voor de identificatie. Voor de mens, die daarin niet opgegroeid of opgevoed is, vormt dit “jargon der vroomheid” echter een onneembare barrière. Het woordgebruik verspreidt voor hem geen licht, maar slechts duisternis. En deze duisternis is vrijwel ondoordringbaar. De verschijnselen, waarover wij hier spreken, doen zich per definitie bij behoudende groepen voor. In het rechtzinnige protestantisme bijvoorbeeld. En dan voornamelijk in de rechtervleugel hiervan. In theorie geeft men daar de noodzaak van het vertalen toe: „Ook in haar vorm en woordgebruik zal de gereformeerde prediking zich hebben te richten op de hele kerk en niet de indruk mogen wekken van exclusivisme in die zin, dat ze alleen verstaanbaar is voor de “ingewijden”. Dat komt overeen met de wens, die L. Kievit formuleert: „Verstaanbare preken!” Een eigentijdse taal, die woorden afstoot en opneemt, al naardat de tijd vraagt”. Ons materiaal geeft ons zicht op een kerkelijke praktijk, die zich van deze postulaten niets aantrekt. Wij signaleren in de eerste plaats het gebruik van woorden, die in het moderne Nederlands al lang niet meer gangbaar zijn. Aileen in een preek kan men nog spreken van “gewagen Dat het woord “wijI” omdat betekent , weet niet iedere hoorder. Wat “eenswillend worden” wil zeggen, weet alleen een ingewijde. Evenzo wat “verachteren in de genade” is. En wat een “schuldovememende borg” is of: „Een “liefhebbende borg”, of: “rijkdom van zijn kruisverdienste”. Het is niet ieder duidelijk, wat het betekent “onze ingezonkenheid te belijden”. Wat mag ” een bekommerde ziel” wel wezen? En wat zijn “gadeloze wonderen”? En wat “bestendige gunstbewijzen”? Is het duidelijk voor iedere hoorder, wat “zaden van wedergeboorte” zijn? en wat “verbondszaad” is? Kan een toehoorder zich er een voorstelling van maken, wat “voor de Here in de schuld komen” betekent? En wat een “steile afhankelijkheid van de Heere” wil zeggen? Zo gaat de schrijver nog even verder en dan zegt hij op blz 107, dat er dus vrij veel preken zijn, die zich richten tot de kring der trouwe kerkgangers. Dan volgen nog meer uitdrukkingen, die in de onderzochte preken voorkomen. De conclusie isj zie blz 108: „De taal van deze preken is bepaald niet geschikt, de “buitenstaander” aan te trekken en hem het evangelie te doen verstaan.

In aansluiting hiermee schrijft Prof. Bolkestein : „Er is in dit verband één uitdrukking, waarop ik speciaal wil wijzen. Ze komt herhaaldelijk voor en schijnt de kem in de verkondiging van het evangelie te zijn, namelijk de uitspraak, dat een mens “ontdekt moet worden aan zichzelf”. Er is in de preken uit de hoek van de Gereformeerde Gezindte een groot aantal, waarin deze zegswijze voorkomt”. Op blz 109: „ De uitdrukking “een mens moet aan zichzelf ontdekt worden” is een volslagen onbegrijpelijk. voor een buitenstaander”.

We moeten, dachtenwe,onderscheid maken tussen de prediking van het Woord in het midden van de gemeente en die aan „buitenstaanders’: laten we zeggen “aan de wereld’. Niet wat de inhoudbetreft van de prediking, maar wel wat betreft de wijze. Tot volwassenen spreken we ook anders dan tot kinderen. Wanneer in een gemeente, die voortdurend onder het Woord verkeert de uitdrukkingen, die Prof. Bolkestein aanhaalt, niet meer verstaan worden is dat één bedenkelijk verschijnsel. Hett is te begrijpen, dat de wereld deze uitdrukkingen niet verstaat, maar het is toch wel nodig, dat de waarheid daarvan recht gekend wordt tot zaligheid. In dat opzicht kan er geen verschil zijn tussen hen, die van jongsaf onder de bediening van het Woord leven en hen die er later mee in aanraking komen. En we kunnen er wel aan toevoegen, dat wanneer het de Heere behaagt een zondaar te gaan bearbeiden dan gaat hij de bovengenoemde taal leren, ook zij die daar niet bij zijn opgevoed. Dan geldt nog altijd, dat de Heere hen op de leerschool des Geestes brengt. Al Gods kinderen worden door de Heere onderwezen omtrent God en Goddelijke zaken. We kunnen hieraan toevoegen, dat de natuurlijke mens niet begrijpt de dingen die des Geestes Gods zijn. Zij zijn hem dwaasheid.

Bij velen die zich nog getrouw begeven onder de prediking van het Woord is grote onkunde, we moeten zeggen:„ Ondanks het feit, dat ze er vaak van hun jeugd af bij opgevoed zijn. Dat is niet te wijten aan de wijze waarop er gepreekt wordt, maar aan de onbekeerlijkheid van het hart, aan de onverschilligheid, de vijandschap, het ongeloof. De profeten zijn daarmee in aanraking gekomen. Jesaja roept uit: wie heeft onze prediking geloofd en aan wie is de arm des Hecren geopenbaard? De Heere sprak tot Ezechiel: En ziet, gij zijt hun als een lied der minnen, als een, die schoon van stem is, of die wel speelt; daarom horen zij uw woorden, maar zij doen ze niet. De Heere Jezus kwam tot de Zijnen, maar die hebben Hem niet aangenomen, maar verworpen. Hij sprak Zelf in Zijn gebed: Ik dank u, Vader, Heere des hemels en der aarde! Dat Gij deze dingen voor de wijzen en verstandigen verborgen hebt en hebt dezelve den kinderkens geopenbaard. Ja, Vader ! Want alzo is geweest het welbehagen voor U.

Het blijkt nog altijd, dat alleen zij, die door Gods Geest bearbeid worden, geestelijk leren onderscheiden en zij worden gebonden aan de waarheid, zoals die verkondigd werd. Zij hebben geen behoefte aan allerlei veranderingen, die afbreuk doen aan de inhoud van het Woord. Dat maakt hen juist waakzaam ook als het gaat om de verkondiging van de waarheid.

Dit doet natuurlijk niets af aan de roeping van predikanten en anderen, die in aanraking komen met buitenkerkelijken met de grote geestelijke onkunde rekening te houden. Maar laten zij de grondwaarheden duidelijk voor ogen houden en voorstellen. Want nog altijd geldt dat zondaren binnen of buiten de kerk alleen in de weg van het zaligmakend leren kennen van de drie stukken van ellende, verlossing en dankbaarheid behouden kunnen worden.

Er is nog wel meer in het boek van Prof. Bolkestein, waarop we zouden kunnen ingaan, maar menen hiermee te mogen en moeten volstaan. Wat de schrijver in dit werk zegt is belangrijk genoeg om over na te denken, want al leggen wij een andere beoordeling aan dan deze professor, we mogen dit werk niet zonder meer naast ons neerleggen. We kunnen er onze winst mee doen. De vorm is van belang voor de verkondiging van het Woord des Heeren, maar de inhoud van de preek is van nog veel groter belang. Als we niet recht prediken misleiden we mensen op weg naar de eeuwigheid.Het allerbelangrijkste is de toepassende werking van de Heilige Geest. Het geloof is uit het gehoor en het gehoor door het Woord Gods.

De prijs van dit boek is f. 17.90, bij intekening op de PTH-reeks f.16.25. De uitgeefster is Uitgeverij Boekencentrum b.v., Scheveningseweg 72, Postbus 84176, ’s-Gravenhage.

N.B. Door een misverstand is dit tweede artikel niet eerder geplaatst.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen