Openluchtmuseum voor wereldreligies

Heel wat toeristen hebben de Heilig Landstichting bezocht, al dan niet in combinatie met het dichtbij gelegen Afrikamuseum Berg en Dal, ook al een product van de r-k missie. En eerlijk is eerlijk: wie Israël en de landen eromheen bezocht kan een vergelijking trekken met dat Bijbels Openluchtmuseum en men moet dan concluderen: het lijkt tamelijk goed. Natuurlijk, je treft hier minder palmen of ceders of olijfbomen aan dan in Libanon of Jericho. En ook de rest van de flora is niet compleet die van Judea of Galilea.

Maar de nagebouwde huisjes en dorpjes, het meer met de Petrusvis, het rechthuis van Pilatus, de Oosterse herberg, de Egyptische en andere bouwsels, zelfs de Calvarieberg (Golgotha): zo is het wel ongeveer en zo moet (kan) het destijds geweest zijn. Een voorbereiding op een reis naar Israël kan heel goed op de Heilig Landstichting beginnen, waar in het binnenmuseum ook heel interessante wisselende expositie te zien zijn over thema’s uit het Middenoosten. Ook de vaste opstelling biedt veel over de bijbelse historie.

Drie religies van het Boek
Dit openluchtmuseum op zich is allang niet meer typisch rooms-katholiek. De paters Monfortanen zijn trouwens ook met hun tijd meegegaan. De begraafplaats op het terrein en de fraaie witte Cenakelkerk - min of meer bedoeld als een navolging van de Kerk van het Laatste Avondmaal in Jeruzalem - verraden hun oorsprongen nog wel, maar verder is er niet veel specifiek rooms meer aan het museum. De ontwikkeling gaat echter verder en directeur Jan van Laarhoven heeft ons uiteengezet welke richting het museum uit wil gaan. Het heeft financiëel, bouwkundig en ook qua ‘kleur’ grootse plannen. Het moet een openluchtmuseum worden van op zijn minst alle drie religies van het Boek die men in Palestina aantreft.
Het exclusieve etaleren van het christendom in het H. Land wordt losgelaten en het museum moet worden gericht op zowel jodendom en christendom als islam. Die zijn immers in ruime mate in ‘Palestina’ aanwezig en het christendom is in die streken een minderheid. Om een eerlijker beeld te geven moeten dus ook de islam en het jodendom hun plaats krijgen in het bosgebied achter Nijmegen. Een missionaire taak van ‘Rome’ in Palestina is er niet meer, mag er ook niet meer zijn. Ook de R-K Kerk, zeker die in ons land, is langzaamaan de oudere gedachten van Jodenzending en vervangingstheologie kwijtgeraakt. Een museum ter voorbereiding van een echte pelgrimstocht, al of niet met de bedoeling van ‘zieltjeswinnerij’ onder Joden en niet-christelijke Palestijnen is volkomen achterhaald.

Daar komt nog iets anders bij. Ook in ons land wonen er steeds meer moslims. Het Bijbels Openluchtmuseum kan best meer publiek gebruiken en wil zich nu ook op deze medelanders richten. Naast een (Grieks-Orthodox) kerkje zullen ook een synagoge en een moskee het buitenmuseum sieren. En in het binnenmuseum zal niet meer de nadruk liggen op de Bijbel alleen. De Thora - trouwens deel van die Bijbel! - krijgt minstens zo’n belangrijke plaats, maar dat geldt ook voor de Koran.

Nieuwe naam nodig
Kortom, alle drie religies van het Boek worden, en zijn ten dele al, het nieuwe thema van dit mooi gelegen museum. Van een meerwaarde van het christendom, al of niet in zijn rooms-katholieke variant, kan geen sprake meer zijn. Een en ander houdt ook in, dat de naam ‘Bijbels Openluchtmuseum’ zal moeten verdwijnen. Op mijn suggestie dat men dan weer terug kon naar de oude naam Heilig Landstichting reageerde directeur Van Laarhoven enigszins instemmend. Immers, het Heilig Land in Palestina omvat juist ook Joden en moslims en strekt zich ook uit over wat niet Israël en de Palestijnse Autoriteit is.
Van Laarhoven vertelde, dat juist de moslims in ons land geen moeite bleken te hebben met die naam ‘Bijbels Openluchtmuseum’, omdat zij de Bijbel niet verwerpen, maar deze christelijke en joodse boeken a.h.w. opnemen in hun heilig boek, de Koran. In de nieuwe Raad van Advies, die het bestuur van de stichting in de ‘ommezwaai’ begeleidt, zit oud-premier mr. A.A.M. van Agt (die in Heilig Landstichting woont) namens de christenen, oud- PvdA-politicus drs. Ed. van Thijn vertegenwoordigt het jodendom en de Amsterdamse PvdA-politica Fatima al-Atik de moslims.

Wie een suggestie heeft voor een nieuwe naam die al deze nieuwe aspecten van het museum voldoende dekt kan hem natuurlijk doorgeven aan Van Laarhoven...
Het beleidsplan van de directeur tot aan 2004 heet dan ook ‘Geloof in de toekomst’ en hij geeft zijn visie op zijn museum in een multiculturele samenleving. Een paar punten daar zijn: een museum met vroeger een r-k achtergrond, nu een oecumenische instelling, dienstverlenend en educatief gericht op de drie godsdiensten van het Midden-Oosten. (Dat betekent niet, dat op den duur ook niet hindoeïsme en boeddhisme aan bod zouden kunnen komen, maar dat is nu nog niet aan de orde, vA).
Naast de ‘interreligieuze dialoog’ wil het museum ook dienen om in een sterk geseculariseerde cultuur de ‘blijvende marktwaarde’ van de Bijbel duidelijk te maken. (Dus niet zozeer als het Boek van God met mensen, maar als cultuurhistorisch document van grote waarde: wie de Bijbel niet kent, snapt veel kunst, literatuur en architectuur domweg niet). Het museum wil doorgroeien naar minstens 150.000 bezoekers per jaar. Financieel heeft men een moeilijke tijd achter de rug en heel wat gebouwen - uit het begin van de 20e eeuw - moeten ingrijpend worden gerenoveerd of vervangen. Ook het binnenmuseum en het zogeheten paleis van Pilatus, de museumwinkel en het restaurant functioneren niet meer zoals een modern museum dat vereist.

Dynamisch en nieuw publiek
Het museum is geen statisch gebeuren: ezels en ezeldrijvers doen de ronde in hun oosterse uitmonstering. Een bedoeïnentent ligt tussen de levende have, schapen en geiten, en op allerlei wijzen zoekt de museumdirectie aan de smaak van het nieuw publiek tegemoet te komen, ook aan kinderen en groepen. Hoewel ik op dit moment nog wel wat zaken aantrof in de steigers, of hard aan restauratie toe, vind ik het toch aardig aan zijn doelstelling beantwoordt.
Het is er, bij goed weer, uitstekend toeven voor een dagje, ook met kinderen, en je steekt werkelijk heel wat op van wonen in bijbelse tijden (en ook nu) in het Midden-Oosten, van een Griekse en Egyptische woning, van de synagoge en straks ook van de moskee, waar je in je eigen woonplaats wellicht niet zo gauw naar toe gaat, van een Oosters dorp, de visvangst op het meer, loofhutten, broodbakken, Egyptische stadspoort en wat niet al. Wat men niet op ware grootte nabouwde is te vinden in het binnenmuseum in grote maquettes, zoals de Acropolis van Athene en de Tempel van Herodes.

Dat binnenmuseum zit in wat ooit een immense basiliek van het Heilig Hart had moeten worden, maar door geldgebrek kwam men nooit verder dan de voorhof en een deel van één der vier kruisarmen. Hier toont men nu de vaste presentatie en de vele wisselende exposities. Al met al krijg je toch, ondanks details, een beter beeld van het leven en werken in de Bijbellanden dan wanneer je alleen boeken bestudeert als ‘Hoe het oude Israël leefde’. Dus toch maar eens gaan kijken?

Alle inlichtingen: Bijbels Openluchtmuseum, Profetenlaan 2, 6564 BL Heilig Landstichting, tel: (024) 3823110.

H.H.J. van As te Apeldoorn

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen