WEL EENS GEHOORD VAN SMIJTEGELT?

Ik denk dat er niet veel jongens en meisjes zijn, die bovenstaande vraag ontkennend zullen beantwoorden. Natuurlijk heb je wel eens van hem gehoord; thuis in de boekenkast van vader zie je de banden immers steeds weer. Daar staan ze op een rij: Het gekrookte riet, Een Woord op zijn tijd, Maandagse Catechisatiën, Des christens heil en sieraat en niet te vergeten de Verklaring over de Heidelbergse Catechismus.

En 's zondags na de leespreek hoor je de ouderling dikwijls zeggen: De gelezen preek was van dominee Bernardus Smytegelt.

Veel van jullie gaan in Middelburg zelfs op een school, die naar hem genoemd is.

De naam Smytegelt is dus bekend genoeg.

Wat weten jullie nu nog verder van hem te vertellen?

De meesten niet zo heel veel meer. Daarom vertel ik je nu iets meer over zijn leven en werken,

't Is heel goed te begrijpen dat de Zeeuwen zoveel van „vader" Smytegelt houden, want zijn hele leven is hij Zeeland trouw gebleven. Hij was echt een Zeeuw onder de Zeeuwen.

Ds. Smytegelt leefde van 1665 tot 1739. Je weet uit de vaderlandse geschiedenis wel wat er toen in ons land aan de hand was. In die tijd was de stadhouderkoning Willem III aan het bewind tot 1702 en toen volgde het tweede stadhouderloze tijdperk. De 18e eeuw was een tijd van verval. Het leven van het gewone volk was ruw en zondig en vooral de zondagen waren dagen van ruw vermaak geworden. Dansen, drinken en luieren. Er gingen er maar weinigen meer ter kerk. Trouwens dit verlaten van de dienst des Heeren was in de zogenaamde gouden eeuw al begonnen.

Gelukkig waren er ook veel mensen, vooral predikanten, die waarschuwden tegen deze achteruitgang. Zij riepen ons volk krachtig op om terug te keren tot de zuivere dienst van God. We noemen deze godsdienstige stroming de Nadere Reformatie.

Nadere Reformatie

Zij richtte zich sterk op het innerlijke leven, op de persoonlijke' verhouding tot God. Zij riep op tot, gehoorzaamheid en onderwerping aan Gods Woord en bestrafte d.e algemene volkszonden. Onze ds. Smytegelt was nu zo'n Nadere Reformatieman.

Hij werd geboren op 20 augustus 1665 in Goes. Zijn vader Marinus en zijn moeder Anna Lambregtsen waren vrome mensen, die zeker niet meededen met de geest van de eeuw. Zij wijdden hun kleine Bernardus, net als Samuël, aan de Heere en hun ernstige gebed was of de Heere hem in Zijn dienst, wilde nemen.

Hun gebed werd verhoord. Bernardus wilde heel graag predikant worden. Van kindsedagen af vreesde hij de Heere. Bij zijn vriendjes viel hij al op door zijn vroomheid. Toen hij 18 jaar was, werd hij student in Utrecht en kreeg hij les van vele bekende professoren o.a. de vermaarde Witsius, die vooral een stempel op hem drukte. Ook in Utrecht onderscheidde hij zich van de andere studenten door zijn grote ijver, schranderheid en godsvrucht. Hij wist. waarvoor hij studeerde.

In 1687 was hij klaar en werd hij in Zeeland beroepbaar verklaard. Er waren echter zoveel kandidaten, dat hij geen beroep ontving. Wat zal dat een teleurstelling voor hem geweest zijn. Nu wilde hij zo graag in de heilige dienst beginnen en geen enkele gemeente begeerde hem. Toch was deze wachttijd geen verloren tijd. De Heere maakte hem nog rijper voor zijn taak.

Eindelijk, na twee jaar, kwam er een beroep uit Borssele, dat hij graag aannam. Zijn hartewens ging in vervulling. Met grote ijver wees hij zijn hoorders op de enige troost die er te vinden is. Als een getrouwe dominee riep hij op tot geloof en bekering. Met grote zegen heeft hij in Borssele gewerkt. Na drie jaar nam hij een beroep aan naar zijn geboorteplaats Goes, waar hij ook drie jaar mocht werken. Toen riep Middelburg en hij kon die roep niet naast zich neerleggen. In 1695 werd hij daar bevestigd en tot zijn dood in 1739 is hij de Zeeuwse hoofdstad trouw gebleven.

Hier ontplooide hij zich in volle kracht en zijn naam werd al spoedig in heel het land bekend. Er kwamen veel beroepen, zelfs uit Engeland, maar hij ging

niet meer weg.. Hij was zeer gezien in de stad en hoewel hij ongetrouwd bleef, kreeg hij de erenaam „Vader Smytegelt". Net als Calvijn had hij echter geen sterke gezondheid; hij leed dikwijls veel pijn.

Natuurlijk had hij, net als ieder predikant, ook vijanden. Voor sommigen was hij te streng. Zij bespotten hem en bootsten hem na.

Ds. Smytegelt had een stem als een klok, vooral als hij in felle verontwaardiging de volkszonden bestrafte. In voor ieder duidelijke woorden riep hij op tot bekering. Anderzijds tokkelde hij ook lieflijk op de harp van het evangelie. Voor velen was hij tot een eeuwige zegen.

Hij was streng voor zichzelf en streng voor anderen; ook voor de heren regenten. Toen zij hem eens te hulp riepen omdat zij het volk niet meer in bedwang konden houden, bestrafte hij in felle woorden eerst de regenten zelf en daarna het volk. Allen bogen het hoofd en luisterden naar de „oude van de Singel".

Ik denk, dat jullie allen wel het bekende verhaal over zijn engelenwacht kennen. Vraag het anders thuis maar eens. Ik heb hier geen ruimte meer om het te vertellen.

In 1735 moest hij door lichaamszwakte emeritaat aanvragen. Daarna preekte hij nog wel eens; hij bediende dan graag de Heilige Doop. Op 6 mei 1739 ontsliep deze trouwe prediker. Op 12 mei werd hij in de Oude Kerk van Middelburg begraven. Het grafschrift getuigt van de grote achting die men voor hem had. Zijn preken en boeken zijn na zijn dood pas uitgegeven. Een zekere Maria Boter had dertig jaar lang zijn preken uit het geheugen met grote nauwgezetheid opgeschreven. Er was grote vraag naar deze preken. Zij werden met graagte gelezen. En nog steeds worden zijn boeken en preken gedrukt en herdrukt. Zo spreekt vader Smytegelt nog nadat hij gestorven is en is hij na zoveel jaren nog tot een zegen. Ik hoop, dat jullie zijn boeken ook (zullen gaan) lezen.

Wel eens gehoord van Smytegelt? Ja, natuurlijk.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen