„Het fijnste weer is extreem weer"

De moeder van Wilfred (13) t Hart uit Woudenberg schreef een brief naar Wissel: „Het leek mij een leuk idee om mijn man (aardrijkskundeleraar) en oudste zoon op te geven voor jouw droomwens. Ze zijn allebei erg geïnteresseerd in alles wat met het weer, de temperatuur en dergelijke te maken heeft. Er staat zelfs een weerstation in de tuin en bij elke vakantie gaan er thermometers mee! Ze willen allebei erg graag een keer een kijkje nemen bij het KNMI...
En deze droomwens ging in vervulling. Wilfred: „Ik vond en vind het heel erg leuk van mijn moeder dat ze het heeft ingestuurd. Ik wil haar vanaf deze plaats ook hartelijk bedanken. Voordat Wilfred het RD gaat rondbrengen, leest hij altijd eerst het weerbericht. „Het fijnste weer vind ik extreem weer. Zoals vorig jaar winter en zomer. Maar ook de afgelopen winter, met verschillende zogenaamde Polar lows.

Weerstation in slaapkamer
In de hal van het enorme KNMI-gebouw wachten we op onze gids. Om ons heen bouwt men alles op voor de instrumentenbeurs. Vier keer per jaar organiseert de Vereniging voor Weerkunde en Klimatologie een landelijke bijeenkomst voor leden bij het KNMI in De Bilt. Jong en oud met interesse voor de meteorologie ontmoeten elkaar. We zien barometers in flessen, weerstations, monitors en geïnteresseerde weeramateurs. De hal raakt vol. Wilfred, eersteklasser vwo, vindt het gebouw mooi. Vanaf 1994 heeft hij al interesse in het weer. Even later stelt persvoorlichter Harry Geurts zich aan ons voor. De rondleiding begint. Met de lift zoeven we naar boven. Geurts is meteen op dreef. Het is dit jaar feest bij het KNMI: men viert het 150-jarig bestaan. We lopen naar de weerkamer. Er zitten meteorologen met wel tien monitors voor zich. Alle basisgegevens voor het weerbericht komen hier binnen. Ook voor de verkeersinformatie, de luchtvaartberichten en de maritieme weerberichten. Rond de hele wereld draaien tal van satellieten. De meteorologen hebben universitaire opleidingen. De telefoon gaat. „Weerkamer KNMI, goedemorgen.
Harry vertelt verder. Het KNMI heeft een eigen opleidingsafdeling. Men leert daar alles over meteorologie en de KNMIers krijgen ook mediatraining, voor het naar buiten brengen van informatie over weer en klimaat. Wilfred wil later geen weerman worden, maar dominee. Toch is hij dagelijks met het weer bezig. „Zodra ik uit bed stap, kijk ik op mijn weerstation. Dat staat namelijk op de vensterbank in mijn slaapkamer. Direct als ik uit school kom, kijk ik hoe hoog de barometer staat, hoeveel graden het is en hoe hoog of laag de luchtvochtigheid is. Mijn record is 15%. Geurts: „In de achttiende eeuw hielden dominees het weer bij. Zij gingen ervan uit dat God de hand had in het weer en alles bepaalde. Daar hebben we heel wat meetreeksen aan te danken.

Weeralarm
Weerberichten worden gemaakt met de computer. Vroeger moesten de weermannen nog naar buiten. De vader van Wilfred weet dat nog. Men heeft bij het KNMI een tiendaagse weersverwachting. De computer berekent verschillende scenarios. „Het kan woensdag 22 graden zijn, maar ook 17. Het kan regenen maar ook droog zijn. Met de moderne meteorologie doet men aan kansberekening. De meteoroloog gaat met al die berekeningen aan de slag. Het Europese model scoort hoog.
Kloppen de meetgegevens altijd? „Nee, soms ontbreken er gegevens of zijn er meetfouten. Een meetfout in het begin zorgt voor ontsporing in de tiendaagse verwachting. Daar moet je gewoon rekening mee houden, vertelt Geurts. De drie hoofdtaken van de weerkamer zijn: het maken van weerberichten, de verspreiding van weerberichten en het waarschuwen voor extreem weer, oftewel: weeralarm.

Huidkanker
Via een wenteltrap klimmen we hogerop. Even later staan we heerlijk in de zon op het dak van het KNMI-gebouw. Een prachtig uitzicht! Verschillende satellietschotels staan hier opgesteld. Eén ervan draait langzaam rond. De schotels meten vochtigheid en temperatuur. Op een gebouw verderop staat een enorme witte bol. Geurts: „Dat is de buienradar. Deze radar ziet alleen neerslag. Ook in Den Helder staat er een. Deze twee zijn gekoppeld en zijn heel belangrijk voor het neerslagbericht. Wilfred vraagt zich af of de bomen naast het gebouw geen hinder geven. Geurts vertelt dat het bos niet te hoog moet worden. Want dan is het van invloed op de meting. „Als het heel hard waait en de bomen heen en weer gaan, zien wij hier de trillingen. Wilfred: „En als zon boom omvalt? Geurts lacht. „Dan kunnen we aan de seismometer zien hoe laat dat gebeurde en hoe hard de klap was.
Wilfreds vader wil nog weten wat er op een bijgebouw wordt gemeten. Het blijkt straling te zijn, onder andere UV-straling. „De Kankerbestrijding wil van ons weten hoe sterk de straling is. De ozonlaag filtert het gevaarlijke UV-straling eruit, maar de ozonlaag wordt steeds dunner. Boven de Zuidpool zit in het najaar zelfs een gat in de ozonlaag. Daarom krijgt het aardoppervlak meer straling, en wij dus ook, als we in de zon zitten. Heel gevaarlijk, omdat er huidkanker door kan ontstaan.
Vanaf het dak zien we de meettuin vol instrumenten. De windmeters zijn verplaatst naar een ander weiland. Dit vanwege de hoge bomen.
Thuis heeft Wilfred ook een weerstation. „Mijn vader heeft een weerhut gemaakt. Die staat bij ons in de achtertuin. In die weerhut zitten de voelers voor de temperatuur en de luchtvochtigheid. De hut is, zoals dat hoort, wit geschilderd, met het deurtje naar het noorden, winddoorlatend en op anderhalve meter hoogte. Intussen staat er ook een opvangbakje voor de digitale regenmeter naast de weerhut. Ik weet daardoor dat er in de afgelopen 35 dagen slechts 26 mm neerslag is gevallen.

Onweersredactie
Om half een wonen we de jaarvergadering van de Vereniging voor Weerkunde en Klimatologie (VWK) bij. De Buys Ballotzaal van het KNMI is bomvol. De aanwezigen zijn voornamelijk mannen. De website van het KNMI vertelt dat in ons land honderden weeramateurs actief zijn met meteorologische waarnemingen en andere weerkundige activiteiten. De meeste hobbyisten zijn aangesloten bij de VWK, een van de meest actieve organisaties van weeramateurs in de wereld. Het KNMI maakt tegenwoordig behalve van het professionele waarnemingsnet structureel gebruik van waarnemingen door weeramateurs aangesloten bij de vereniging. Vooral bij gevaarlijk weer, zoals zware hagelbuien, wolkbreuken en hozen, kunnen meldingen van deze vrijwillige waarnemers zeer nuttig zijn. De informatie kan zelfs meegenomen worden in de actuele berichtgeving over het weer. Verschillende leden van de VWK zijn inmiddels als meteoroloog of klimaatonderzoeker werkzaam bij weerbedrijven als Meteo Consult, Weathernews en het KNMI.
Tijdens de vergadering gaat de spreker snel door zijn verhaal heen. „De onweersredactie van de Weerspiegel wil aftreden. Wilfred lacht. Ook de weersvoorspellingswedstrijd wordt nog even aangehaald. Ten slotte benoemt men een nieuw erelid: een actieve weeramateur. Binnen een halfuur is de vergadering afgelopen. Er volgt een weerbriefing door meteoroloog Adrie Huiskamp. Via een groot scherm bekijken we het actuele weer en de vooruitzichten voor de komende dagen. „U wilt natuurlijk het liefst mooi weer? Nou, dat komt goed. Hilariteit in de zaal. „Maar..., vervolgt de spreker, „we houden een slag om de arm. Gemompel in de zaal.

Dartpijltjes
Na de briefing maken we een ballonoplating mee. Dit gebeurt twee keer per dag. Martijn Groothuis, maritiem meteoroloog van het KNMI, neemt ons mee naar het meetveld. In een grijs gebouw wordt de ballon eerst tot 35 à 40 graden verwarmd in een oven. Met een gasvulmachine blaast men de ballon op. Een hefboom zorgt ervoor dat de gastoevoer automatisch wordt afgesloten. De ballon wordt goed vastgehouden, want als hij in dit gebouw al opstijgt, is hij verloren. Dan moet de KNMI-medewerker de ballon met dartpijltjes naar beneden zien te krijgen... Onder de ballon bevestigt Groothuis de meetapparatuur, samen met een rode parachute. Nadat de meetapparatuur is aangezet, gaat er een telefoontje naar het ontvangststation. Dat kijkt of het signaal van de ballon binnenkomt. Wilfred mag de ballon naar buiten brengen. Even wachten... de temperatuursensor moet de temperatuur van de buitenlucht aannemen. Dan gaat de ballon razendsnel de lucht in. Wij hebben het nakijken. „De ballon gaat als het goed is tot twintig kilometer hoogte, vertelt Groothuis. Dan knalt hij uit elkaar. Dat is ongeveer na drie kwartier tot een uur. Tijdens het stijgen wordt de ballon steeds groter, vanwege de dalende luchtdruk. We lopen nog even over het meetveld langs de mistlichten naar de regenmeters. Zwarte konijntjes rennen weg. Als we weer richting het KNMI-gebouw lopen, is het witte stipje in de helderblauwe lucht nog steeds te zien.

Terugblik van Wilfred
„Vanmorgen, 29 mei 2004, was het dan zo ver. Ik ging samen met mijn vader naar het KNMI in De Bilt. We kregen een rondleiding van meneer Harry Geurts. Eerst gingen we naar de weerkamer. Daar maken ze de weersverwachting. Ze gebruiken daarbij het Europese weermodel. Je hebt verschillende weermodellen. Onder andere het Amerikaanse, het Duitse en het Engelse model. Het is bewezen dat het Europese model de weersvoorspelling het beste weergeeft. Ze geven bijvoorbeeld voorspellingen voor zomers. Dat doen ze dan vroeg in het jaar. Steeds was het verschil 1 of 2 graden, maar in de zomer van 2003 was het verschil 6 graden. Voor deze zomer durven en kunnen ze geen uitspraak doen. Bij het KNMI maken ze het weerbericht voor de radio zelf, maar het wordt door mensen van Meteo Consult uitgezonden.
Daarna gingen we het dak op. Niet figuurlijk, maar letterlijk. Daar stonden allemaal schotels die satellieten ontvangen. De schotels draaien met de satelliet mee. Toen gingen we naar een jaarvergadering van de VWK. Dat duurde 20 minuten. Daarna hoorden we een lezing van een meneer over het weer van acht dagen vooruit. Acht dagen is misschien wel ver vooruit, maar de wetenschap reikt tegenwoordig ver. Hier een overzicht zoals die meneer het vertelde:
Om 13.15 uur gingen we een ballon oplaten. Dat mocht ik doen. Het was een hele grote ballon. Daar hing meetapparatuur aan. Om te kijken hoeveel graden het was, hoeveel wind er stond en hoeveel de luchtvochtigheid was. En dat allemaal tot een hoogte van ± 20 km. Willen jullie er fotos van zien, kijk dan op HYPERLINK "http://www.vwkweb.nl" www.vwkweb.nl.
Daarna gingen we even naar de markt van de VKW. Er stond een weerstation met alles erop en eraan van om en nabij de €1100,00.
Al met al was het een heel leuke dag. Ik wil iedereen die eraan heeft meegewerkt hartelijk bedanken.

Droomwens nummer vier.

Als we op zaterdag het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut bezoeken, maken we een weerbriefing mee. Voor de komende twee dagen verwacht men géén regen. nee,   dinsdag pas. Op z'n vroegst maandagavond. Zondagmiddag wandel ik Izonder jas of plu naar de kerk. Het fis lekker weer. Helaas, als we na de dienst buiten komen, plenst [het van de regen. Meetfoutje?

Na de briefing spreek ik nog een vrouwelijke weeramateur. Ze vertelt over Reinier van den Berg, een bekende weerman. Op tornadojacht in de VS kwam hij tot het besef dat er een Schepper achter het weer zit. Ook uit natuurgeweld kun je God leren kennen!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen