SYSTEMATI­SCHE THEOLOGIE

W. Pannenberg, SYSTEMATI­SCHE THEOLOGIE, Band /. 515 S., 78, - , Vandenhoeck en Rupprecht, Göttingen 1988.

Dit is echt een boek van Pannenberg. Doorwrocht opgezet, met grote kennis van de geschiedenis van het dogma en de dogmatiek, vanaf het begin van de kerkgeschiedenis tot nu toe. Een enorme hoeveelheid informatie, soms in heel kleine letter, achter elkaar neergeschreven. Kopjes worden niet gebruikt, noten wel (tamelijk overvloedig zelfs, om traceringen in het verleden aan te geven en anderen te corrigeren).

Het eerste hoofdstuk gaat over de waarheid van de christelijke leer als thema van de systematische theologie. Daarna komt de Godsgedachte in relatie tot de vraag naar de waarheid aan de orde. Dan de werkelijkheid van God en de goden in de ervaring van allerlei religies. Daarna - karakteristiek voor de schrijver - de openbaring van God, God de Drieënige, en tenslotte de eenheid van Gods wezen en Zijn eigenschappen.

In zijn voorwoord onderstreept de auteur zijn verlangen om de systematische eenheid van de christelijke leer te laten uitkomen. Dat drukt hij met de titel uit. Het is niet zo, dat hij de term dogmatiek niet zou willen gebruiken. Het systematische karakter van het boek overheerst. Na tal van detailstudies en monografieën, en vooral na zijn grote boek over de antropologie (1983) was te verwachten dat Pannenberg zijn inzichten in een groot systematisch werk zou samenvatten. Hier dan het eerste deel. Treffend is de samengang en (rationeel doorlichte) samenhang van denken en openbaring.

Karakteristiek daarvoor is de behandeling van de immanente en de openbaringshistorische triniteit. De eenheid van beide ziet Pannenberg eschatologisch gedemonstreerd en gegarandeerd.

Zijn positie ingenomen in 'Offenbarung als Geschichte' blijft hij verdedigen, ook al hebben vroegere medestanders hun positie enigszins genuanceerd.Hij heeft waardering voor Ebeling, welke daarin uitkomt dat hij liever spreekt van een precisering van de voorstelling van het woord Gods door het

openbaringsbegrip, dan omgekeerd.

Hij verwijt Earth dat deze de triniteitsleer meer afleidt uit de formele gedachte van een Zichzelf openbarende God, dan uit de openbaring van God, zoals die in de bijbelse geschriften betuigd is. Men zou in dit geval zeggen: de openbaringsgedachte domineert over het openbaringswoord.

Hoe dit ook zij, Pannenberg ziet openbaring en geschiedenis in hetzelfde vlak en tracht te vermijden dat de God der openbaring met de geschiedenis samenvalt of er in onder gaat. Hij ziet de garantie voor het slagen van zijn systematische project in Jezus Christus. Uit het vervolg moet blijken in hoeverre het schriftgetuigenis omtrent Jezus Christus beslissend is voor de uitbouw van dogmatiek. Of is Christus (slechts) 'chiffre' voor zijn rationeel opgevatte en doorgevoerde openbaringsgedachte?

Boeiend is in elk geval dat hij met deze benadering op tal van punten dogmatici uit een ver en recent verleden weet te waarderen, terwijl hij toch van hen verschilt. Is dat verschil ook principieel? Na de moeizame tocht door dit van veel detailkennis getuigende en omvangrijke werk, bleef bij mij meer de indruk achter van een erudiet opgebouwd en logisch uitgedacht en doordacht systematisch bouwwerk (ten aanzien van God en Zijn openbaring) dan de inspiratie om de Schrift (op)nieuw te lezen met het oog op de boodschap voor de systematische theologie. Een boek met een hoge graad van abstractie, dat door de aandacht voor de geschiedenis, toch dicht bij mensen wil komen.

A.

W.H.V.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen