In Shaare Zedek vinden orthodoxe joden en christenen elkaar

Shaare Zedek, ofwel "Poorten der gerechtigheid", werd gesticht in 1902. Het is daarmee het oudste ziekenhuis van Jeruzalem, al lag het aanvankelijk buiten de muren van de stad. In '79 werd een nieuw gebouw in gebruik genomen, nu aan de rand van Jeruzalem. Vier jaar eerder ontstond spontaan een band tussen het orthodox joodse ziekenhuis en de gereformeerde gezindte in Nederland.

K. Bokma, toenmalig directeur van het Reformatorisch Dagblad, bracht in dat jaar een bezoek aan Israël in verband met een door het RD gehouden lezersactie voor Israël. Tijdens dat bezoek kwam hij in contact met een vertegenwoordiger van Shaare Zedek. Een bezoek aan het hospiaal overtuigde hem van de financiële nood waarmee het te kampen had. Van de 180.000 gulden die de actie opleverde ging 80.000 gulden naar Shaare Zedek. In '77, '78 en '80 werden opnieuw lezersacties voor het ziekenhuis gehouden. Sinds 1981 is deze vorm van hulpverlening aan Israël ondergebracht in een zelfstandige stichting.

Steunpilaar
De geringe financiële armslag van de Israëlische ziekenhuizen vloeit direct voort uit de wankele economie van het land. Meer dan de helft van de Israëlische begroting wordt opgeslokt door Defensie. Dat heeft ingrijpende consequenties, onder meer voor de gezondheidszorg. De vergoeding die ziekenhuizen krijgen voor opname en behandeling van patiënten ligt ver onder de reële kostprijs.

Daar komt bij dat de meeste Israëlische ziekenhuizen een grote, kostbare afdeling hebben voor de behandeling van oorlogsslachtoffers. Nog altijd leeft de Israëlische bevolking in een voortdurende dreiging van oorlog en terreur. De laatste jaren wordt het land geconfronteerd met een stroom van emigranten uit Ethiopië en Rusland, die veelal medische zorg behoeven. Daardoor komt het budget van de ziekenhuizen onder nog grotere druk te staan.

Zonder financiële hulp van buitenaf is exploitatie onmogelijk. De meeste ziekenhuizen worden dan ook gesteund door sponsors, comités en vriendenkringen uit binnen- en buitenland. Voor Shaare Zedek werd de gelijknamige stichting in Nederland een belangrijke steunpilaar. In een voorlichtingsfolder typeert de stichting haar werk als "een gebedszaak, hartezaak, erezaak, noodzaak".

Profileren
Algemeen adjunct van de Israëlstichting is H. van den Herik uit Leerdam. Vanwege zijn toenmalige functie als verpleegkundig directeur van het Prinses-Beatrixziekenhuis in Gorinchem werd hij in '81 door Bokma benaderd met het verzoek zitting te nemen in het bestuur. Sindsdien bracht hij verschillende bezoeken aan Shaare Zedek.

Waardoor wordt dit ziekenhuis gekenmerkt?
„In de eerste plaats door de duidelijk charitatieve doelstelling. Iedereen is er welkom, zowel vriend als vijand. Dat is vastgelegd in de statuten en wordt ook in praktijk gebracht. Je vindt in Shaare Zedek niet alleen joden, maar ook Arabieren. Wel zijn de orthodoxe joden, door het orthodoxe karakter van het ziekenhuis, duidelijk oververtegenwoordigd onder de patiënten.

De inzet van het personeel is groot. Qua bouw en uitrusting is Shaare Zedek een Europees ziekenhuis. Opvallend is de ruime opzet. Het heeft toch wel iets van een prestige-object van de orthodoxe joden, die Jeruzalem eens wilden laten zien: hier zijn wij! Dat hebben de orthodoxe joden wel wat. Ze profileren zich graag."

Apparatuur
Geld is er in die kring genoeg, als ik me niet vergis.
Voor Shaare Zedek is dat toch niet het geval. Wel zie je soms kostbaar instrumentarium, maar dat is dan geschonken. Zo stond er tien jaar terug al een supermodern "total-body-scan apparaat". Een ding van een paar miljoen gulden. Toen ik naar de herkomst informeerde bleek het een gift te zijn van een Amerikaanse dame. Maar in het algemeen blijft de apparatuur toch duidelijk achter bij die in Nederland.

Door mijn ziekenhuisachtergrond loop ik daar een beetje anders rond dan de meeste anderen. Je ziet sneller wat niet deugt. In vergelijking met de situatie hier is duidelijk sprake van een achterstand."

Is het reëel om de Nederlandse gezondheidszorg als uitgangspunt te nemen? Hier verkeren we wat de medische zorg betreft op eenzame hoogte.
„Dat is waar. We hebben hier een periode achter de rug waarin apparaten werden vervangen lang voor ze economisch waren afgeschreven, laat staan versleten. Ze werden verdrongen door apparatuur die iets beter of mooier was. Dan gingen ze maar weer naar de zolder toe. Wanneer die ten slotte tjokvol stond was je blij als je het spul naar Polen kon sturen."

Sabbatsliften
Wat betekent het orthodox joodse karakter van Shaare Zedek voor het functioneren van het ziekenhuis?
„Om maar eens iets te noemen, op de sabbat zijn er de sabbatsliften. De deuren gaan dan bij elke verdieping open, want als je op het knopje drukt springt een minuscule vonk over en het is verboden om op sabbat vuur te ontsteken. Alleen als het leven in het geding is, moeten alle wetten wijken. Overledenen worden door de familie afgelegd, om te voorkomen dat verpleegkundigen onrein worden. Omdat op sabbat geen water mag worden gekookt is apparatuur ontwikkeld waardoor water niet warmer wordt dan 98 graden. En zo kan ik nog wel even doorgaan."

Hoe verklaart u de band tussen de reformatorische gezindte in Nederland en juist dit orthodox joodse ziekenhuis?
„Vanwege het uitgesproken pro-life karakter van Shaare Zedek en toch ook vanwege onze verbondenheid met het orthodoxe jodendom. Zij zijn toch beminden om der vaderen wil."

Zijn liberale joden dat dan niet? 
„Nou, bij de liberale joden, die de Bijbel toch meer als een vaderlandse-geschiedenisboek zien dan als het geïnspireerde Woord van God', ligt dat toch anders dan bij de orthodoxe joden. Die zijn veel meer aan de Bijbel verbonden, waardoor we bij hen toch veel meer die polsslag van het volk van Abraham, Izak en Jakob voelen."

Band en kloof
Als we een bijbelse parallel trekken stonden de farizeeën dus dichter bij het christelijk geloof dan de Sadduceeën?
„Ik denk inderdaad dat we wel eens te negatief tegen de farizeeën aankijken. Bepaalde excessen zijn bij ons blijven haken, mede door onze opvoeding, denk ik."

Prof. van Bruggen wijst daar inderdaad op. Maar dat neemt toch niet weg dat Paulus het judaïsme radicaal afwijst. Hoe is dat te rijmen met de voorkeur van reformatorische christenen voor judaïstische joden?
„Paulus heeft de joden wel gewezen op hun fouten en verkeerde instellingen, maar hij heeft hen nooit afgewezen. Juist Paulus heeft gesproken over de geliefden om der vaderen wil."

Vanuit de de onberouwelijkheid van Gods verkiezing spreekt hij van een hoopvolle toekomst voor het gehele joodse volk. Hij spreekt daarmee toch geen voorkeur uit voor de judaïsten?
„Dat is waar. Maar in de praktijk ervaar je met orthodoxe joden toch een andere verhouding, door de Schrift die enerzijds een band geeft en anderzijds een kloof schept."

Nieuwe Testament
Wordt binnen het ShaareZedekziekenhuis enige ruimte gelaten om te spreken over het christelijk geloof?
„Van een school kreeg ik Nieuwe Testamenten om die in Shaare Zedek uit te delen. Ik heb pogingen aangewend, maar het ging niet. Officieel omdat volgens de wet geen zending mag worden bedreven, maar dat is natuurlijk niet de werkelijke reden.

Toen ik ermee geconfronteerd werd dat ik die Bijbeltjes echt niet kwijt kon, vond ik dat toch wel heel erg. Was ik bij liberale joden ermee aangekomen, dan hadden ze waarschijnlijk gezegd: „Dat is aardig zeg, die willen we wel hebben." Zoals ik van een islamiet geen Koran zal accepteren, maar m'n licht-hervormde overbuurman zal waarschijnlijk reageren met: „Wat leuk, die heb ik altijd wel 's graag willen hebben, zo'n Koran." Zo ligt dat denk ik ongeveer.

Zeker het Nieuwe Testament alleen is voor een orthodoxe jood een aanstoot. Kom je met honderd gulden, dan is het: hartelijk bedankt. Maar doe je er een Nieuw Testamentje bij, dan hoeven ze ook het geld niet. Daar moet ik eerlijk in zijn. Het enige Nieuwe Testament dat zij lezen zijn wijzelf."

Paradoxaal
U doelt op het tot jaloersheid verwekken van het joodse volk door een christelijke levenswandel?
„Inderdaad. En dan is de verhouding in de achterliggende tien jaar voor m'n gevoel toch wat veranderd. Al blijft er die barrière door de radicale afwijzing van het Nieuwe Testament, vanwege de afwijzing van Christus."

Wat is voor u het belangrijkste motief om Shaare Zedek te steunen?
„Een gebaar stellen tegenover de schuld die we hebben aan het joodse volk. Ook als christenen hebben we zo ontzaglijk veel goed te maken. Daarnaast blijft evangelisatie het grote doel. Dat kan niet door over Christus te spreken. Wat overblijft is hen te laten merken dat het door het geloof in de Heere Jezus Christus is, dat wij hen helpen. Dat is natuurlijk zo paradoxaal als het maar zijn kan, maar in de huidige situatie is er geen andere mogelijkheid."

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen