GELOVEN IN DE BAJES

BRIEF VAN EEN MOEDER

Vandaag heb ik een brief gehad van een moeder. “Ik wil graag contact met u opnemen over mijn zoon. Hij heeft bij u ruim een maand in de gevangenis gezeten. Ik heb begrepen dat hij bij u in de kerk is geweest. Hij heeft les één gekregen van de bijbelcursus en een agenda. Nu heeft hij van de week met mij een gesprek gevoerd. Hij wil weten hoe hij meer tegen het kwade kan vechten. Is het mogelijk dat u contact op zou nemen?” Een jongen die een maand bij ons is geweest. Misschien twee of drie keer in de kerk geweest. Ik kan me hem nauwelijks herinneren. Aan de naam te zien, is het een Kaapverdiaanse moeder die mij schrijft. Ik ga haar zeker zo snel mogelijk bellen. Misschien kan een gemeente of collega in Rotterdam iets voor haar betekenen? Misschien kan Gevangenenzorg Nederland iets voor haar betekenen? Dit is (naast andere) één van de in Nederland werkende christelijke organisaties voor zorg aan (ex-) gedetineerden en hun relaties. Gevangenenzorg Nederland doet dat vanuit een evangelisch-reformatorische achtergrond. *).

SAMEN WERKEN IN EEN JUSTITIËLE INSTELLING

Ik neem u mee door een week werken in de gevangenis als dominee. Het begint al bij het kopieerapparaat dat alweer stuk is, en de suiker die op is. Ik ga niet klagen, maar het werken (in een beperkt aantal uren) in een bureaucratische organisatie als een instelling van justitie vraagt een zekere soepelheid en een behoorlijke dosis geduld. Als geestelijk verzorger sta je toch aan de rand. In Scheveningen, waar ik werk, is het klimaat voor ons werk erg positief, maar ik ben toch veel tijd kwijt aan steeds weer ruimte maken voor het werk en zorgen dat ook kleine dingetjes voor elkaar komen. Dus voor de gespreksgroep op zoek naar een ander kopieerapparaat. Bij het onderwijs. Lief vragen of ik hem mag gebruiken. De verhoudingen zijn goed, dus dat is geen probleem. Ik kopieer de vragen die ik heb gemaakt n.a.v. de filmfragmenten over Mozes die we aan het bekijken zijn. Elke woensdag heb ik gespreksgroep. En ’s zondags om de week twee kerkdiensten. Van de 160 gedetineerden doen er zo’n 50 mee aan activiteiten van de christelijke geestelijke verzorging (protestants en rooms-katholiek). Ook zijn er ongeveer 70 mannen betrokken bij de activiteiten van de (Indonesische) imam die we hebben. Daarnaast hebben de humanistische raadsman en hindoeïstische pandit hun ‘klanten’. Als dominee en pastor hebben we onze activiteiten op elkaar afgestemd, terwijl we naar de inrichting en directie toe ook met zijn vijven als team optreden. Als het gaat om de randvoorwaarden waaronder het werk moet worden gedaan, zitten we in hetzelfde schuitje

PRATEN OVER MOZES

Ondertussen ben ik dus bezig met Mozes. Elk jaar kijken we in de gespreksgroepen o.a. naar oudtestamentische bijbelfilms. De geschiedenissen van Abraham, Jakob, Jozef, Mozes, David zitten vol stof om met de mannen over te praten. Ondertussen leren ze het nodige van de bijbel. En het komt altijd te praten over het geloof. Heel wat mannen die meedoen, zijn onbekend met de bijbel. Een aantal is wel christelijk opgevoed, of heeft op een christelijke school gezeten. Toch is ‘de kloof’ elke week te merken. Voor ons gesneden koek. Voor sommigen de eerste keer dat ze te maken krijgen met de centrale heilsfeiten van het Oude Testament (uittocht, verbond en tien geboden). Toch weten ze van geen ophouden. Ze stellen echte vragen, ook al is het eigenlijk al luchttijd. Ook Gerard, die slimme Nederlandse jongen, die de eerste keer zo goed de hedendaagse godsdienstkritiek kon vertolken, en lekker zat uit te dagen: ja, ga daar maar eens op in, vriend. Mooie verhalen, maar allemaal voor mensen die dat gewoon nodig hebben, zo’n houvast en zo’n hiernamaals. God is pure projectie van de mensen. Nu zegt hij: ik ben er wel over gaan nadenken, of er nou echt niks is, als ik dood ga. Maar, als die God van jullie er nou is, waarom maakt hij dan geen eind aan de ellende? Moet dat allemaal dan zo doorgaan als met die farao? Een andere man blijft het maar moeilijk vinden, wat die kleine jongetjes er nou aan konden doen. En hoe zit het met al onze godsdienstboeren? Jij verkoopt een soort protestants christendom, maar wie zegt mij dat de imam niet gelijk heeft? Alle mannen in deze groep zijn er helemaal bij betrokken. Dit zijn momenten waar je soms weken op wacht. Maar is het met onze kerkelijke catechisanten zoveel anders?

DE BREDE EN DE SMALLE WEG

Het gesprek loopt uit op: keuzen maken. Dan koppelt er één terug naar zondag: de brede weg dominee, daar zitten wij op, en die is veel te aanlokkelijk. Het gaat om teveel geld, weet u. Zondag heb ik gepreekt over de brede en de smalle weg. Geen flauw moralistisch verhaaltje, zo van je mag niet naar de bioscoop of zo. De mannen weten heel goed wat werkelijk de brede weg is, ook voor fatsoenlijke kerkmensen. Kun je wel kiezen, kun je het wel volbrengen? Is dat niet het Evangelie, zo denk ik: Jezus zegt niet: kijk dat is de goede weg, en doe je best. Hij zegt ook: ‘Ik ben de weg’. Moet ik me naar God toewerken, of komt Hij naar mij toe? Vergeving betekent: elke dag kracht ontvangen om de goede weg te gaan. Niet een alibi om maar door te blijven rommelen. Mannen hier weten heel goed wat straf verdienen inhoudt, en dat gratie wel heel makkelijk lijkt, maar niet als je doordrongen bent van watje werkelijk gedaan hebt. Je hebt kracht uit de hoge nodig om je te bekeren.

Van dominee Anton van Rensburg, gevangenisdomInee uit Kaapstad, die een tijd terug op bezoek was, kreeg ik wel bijna 200 mooie posters met de brede en de smalle weg, een beetje aangepast aan deze tijd. Ik denk dat er zondag zo’n 15 meegingen naar een cel of een afdeling. Nu zie ik hier en daar een poster hangen van de brede en de smalle weg, naast die van een schaars geklede Pamela Anderson, of nog bloter. Klopt dat niet? Ach, ik denk dan: beter zo, dan alleen de pin ups, raceauto’s en Sportidolen. In de diensten waren bij elkaar zo’n 40 gedetineerden en zo’n 15 vrijwilligers. We hebben van hartelust gezongen. Dat doen we met een bandje. Opwekking meest. ‘Create in me a clean hart’ (= Ps 51), of: ‘Als een hert dat verlangt naar water’ ( = Ps 42), maar ook ‘Hosanna’, en ‘Welk een vriend is onze Jezus’. Aan het eind heb ik van de berijmde Psalm 139 het eerste en het laatste couplet voorgedragen: zie of er bij mij geen heilloze weg is en leid mij op de eeuwige weg. Het was doodstil.

FRANCISCAANSE KRUISJES

Ook moesten we afscheid nemen van jongens die na ruim een half jaar vertrokken. Die aan alles hadden meegedaan: kerkdiensten, gespreksgroepen, persoonlijke gesprekken, gitaarles (door twee van onze vrijwilligers gegeven), de Alphacursus (in prison, nu 3 keer bij ons gegeven, en een groot succes). Mannen die serieus met de dingen bezig zijn geweest. Bij hun afscheid krijgen ze een fransciscaans kruisje. Geen gouden ketting van € 2000, maar een stukje hout aan een touwtje. Ik mocht ze deze keer uitreiken, want ze waren nu voor het laatst. Gelukkig weet ik ook iets van Franciscus. Een dandy uit een rijke familie, maar zijn leven veranderde radicaal toen hij een keuze maakte voor Jezus. Het valt zwaar de jongens te zien gaan, met wie je veel hebt gedaan. Gaan ze het redden, en hoe? Je moet hen loslaten. We zijn van hen gaan houden. Jij plant en begiet, maar de Here God moet zijn werk doen, ook als het verder gaat. Heer, houd hen vast!

BIDDEN OP CEL

Na de gespreksgroep moet ik nog even wat administratie doen. Ook nog een paar actiepunten die voortkomen uit de regiovergadering van collega justitiepredikanten van afgelopen dinsdag. We maken ons gezamenlijk zorgen over de afkalving van ons gevangeniswezen. Het wordt steeds soberder en gedetineerden zitten steeds langer achter de deur. Het is geen goede ontwikkeling. Er wordt steeds meer frustratie gecreëerd op deze manier. Maar ja, het maatschappelijk klimaat is ook een factor. Na de administratieve dingetjes ga ik nog even op bezoek bij een Afrikaanse jonge man. Hij moet morgen voorkomen. Voor het eerst met de politie in aanraking. Hij is een evangelische, gelovige christen. Is door relatieproblemen in de moeilijkheden gekomen. Ruzie was er, maar was het ook de intimidatie waarvan hij wordt beticht? Hij studeert aan de universiteit, en verdient zijn eigen geld, onderhield een gezin, spreekt en schrijft bijzonder goed Nederlands. Harde werker. Komt oprecht over. Ik geloof hem. Waarom is deze man in vredesnaam vastgezet? Omdat hij zwart is, omdat nu eenmaal alle Afrikanen onbetrouwbaar zijn, omdat hij asielzoeker was? Er zit een heel verhaal achter het verhaal. Gelukkig hebben we hem zien opknappen, want hij zat er helemaal door toen hij binnenkwam. Hij zingt en getuigt in de kerk, trekt met jongens op en heeft een positieve invloed. Maar nu: wat nerveus. Ik weet: hij vindt het fijn als we samen zullen bidden. Dat gebeurt, het kan nog net voor het luchten van zijn groep begint.

LEVENSVERNIEUWING DOOR GOD

We hadden een keer een Noord-Ierse evangelist in de samenkomst. Hij was fanatiek ‘protestant’ geweest. Dat betekende in Noord-Ierland: bommen gooien, katholieken treiteren en als het moest vermoorden. Zijn leven veranderde radicaal toen hij werkelijk Jezus leerde kennen. Hij begon zijn getuigenis zo: jongens, overal in de wereld waar ik kom, kennen ze drie woorden: ‘coca cola’, ‘amen’ en ‘halleluja’, en over het laatste wil ik het met jullie hebben. Kun je God wel loven in de grote en kleine ‘Noord-Ierlanden’ van deze wereld? Mannen, ik heb jaren in de cel gezeten, ik weet wat het is, en ik heb terecht zitten ‘branden’ daar in die cel. Maar alles wordt anders als je God toelaat in je leven. Hoe moeilijk het ook is in je zelf, of om je heen, steeds weer wordt er dan een loflied in je hart geboren. Zijn verhaal kwam neer op: de Heer heeft mij gezien, en onverwacht ben ik opnieuw geboren en getogen. Hij heeft mijn licht ontstoken in de nacht, gaf mij een levend hart en nieuwe ogen. Zo komt Hij steeds met stille overmacht en zo neemt Hij voor lief mijn onvermogen. Ook de liederen van Huub Oosterhuis zijn zo gek nog niet (vgl. Gez. 487). Met onze jonge Liberiaan hebben we God om kracht gebeden en zijn Naam geprezen om wie Hij voor ons is!

Ds. Aarnoudse (1956) is justitiepredikant in PI Haaglanden te Scheveningen en geestelijk verzorger bij De Geestgronden, instelling voor GGZ, te Bennebroek e.o., beide parttime.

*) gegevens Gevangenenzorg Nederland, Fokkerstraat 34, Postbus 773, 2700 AT Zoetermeer, tel. 079-3310568, www.gevangenenzorg.nl

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen