Ds. C.W. Keur, 40jaar gereformeerd predikant en 25 jaar emeritus

De Willem de Zwijgerlaan aan de rand van Den Haag doet zijn naam eer aan. Geen mens bevindt zich op straat. Nergens klinkt het gebral van radio drie. Statig, bijna doods, staan de oude hoge huizen aan het trottoir. De meeste deuren geven zelfs de naam van de bewoners niet prijs. Nummer 130 vormt een gunstige uitzondering. " Keur", staat met grote letters op de deur. Hij wordt geopend door de 90-jarige bewoner die naar deze naam luistert en me opmerkelijk vitaal de hand slingert. ,,Fijn dat u er bent", begroet hij en gaat me met zijn stok voor door de lange, kale gang. ,, Bent u handig?'', wil hij bij het naderen van de keuken weten. ,,Dat hangt ervan af', antwoord ik diplomatiek. ,,Kunt u de theekopjes binnenbrengen?", licht de gereformeerde emerituspredikant nader toe en wijst naar het antieke theepotje dat eenzaam staat te pruttelen op een elektrisch warmhoudplaatje.,, Dat zal wel lukken'', zeg ik.,, Dan moet u de thee ook maar inschenken", vindt m'n gastheer., ,De kopjes staan al gereed, zoals u ziet. Het kleine kopje is voor u, het grote voor mij. De mens blijft een egoist, nietwaar".

Evangelisatie
Op 1 januari 1988 was het 25 jaar geleden dat de bejaarde prediker met emeritaat ging. De jubilaris werd 13 juli 1897 in Enkhuizen geboren als zoon van een banketbakker en verre nazaatvan Jacob Keur, een van de drukkers van de Statenbijbel. Cornelis Wilhelmus bleek een goed stel hersens te bezitten. Na de lagere school deed hij zijn intrede op de hbs. Daar gingen zijn gedachten voor het eerst in de richting van het predikantschap. De toenmalige gereformeerde predikant van Enkhuizen typeert hij als sterk objectief. Dit tot verdriet van menig gemeentelid. Eén keer per jaar kreeg de voorganger concurrentie van de Noordhollandse Evangelisatie. „Dan was er een evangelisatietent, waarin dominees van allerlei pluimage optraden", vertelt Keur.,,Ze hadden wel allemaal een methodistisch piëtistische inslag. Als jongen van 17 jaar hoorde ik daar dr. Stegenga, de latere professor Stegenga. Hij sprak niet alleen, maar zong ook met zijn prachtige zware stem, waarbij hij zichzelf begeleidde met een draagbaar harmonium. Eén vers dat hij zong heeft ontzettend diepe indruk op me gemaakt. Het begon met:,, Is het wel met uw ziel voor de eeuwigheid". Die regel schoot door me heen als een bliksem. Theoretisch wist ik wel dat een mens verloren kon gaan, maar dat was voor anderen. Daar hoefde je je als gereformeerde niet over te bekommeren. Maar toen dacht ik plotseling: ,,Het moet anders met me worden."

Keerpunt
Achteraf ziet ds. Keur deze avond als een keerpunt in zijn leven.,, Eerst was het zo, dat ik predikant wilde worden, omdat je toch wat moest. Dominee leek me wel wat. Maar toen werd het min of meer een, ja, roeping is misschien een zwaar woord, maar laten we zeggen een zeer ernstige begeerte. Ik nam me toen ook voor om als dominee dat bevindelijke element genoegzaam naar voren te brengen. Dus niet alleen tekstverklaring, maar ook teksttoepassing. De noodzaak van bekering, ook voor gereformeerde mensen." In 1918 verhuisde de familie Keur naar Driebergen. Daar stond de gereformeerde predikant G. Wisse, die later als christelijk gereformeerd professor schier legendarisch zou worden. ,,Het was een verrukking om naar die man te luisteren hè. Hij was een geweldig redenaar. Ik moet u eerlijk zeggen, dat hij de enige was van wie ik zeg: dat was nou een retor,''

Fenomenaal
,,Voor Driebergen stond hij in Leiden. Daar doceerde professor Bolland filosofie. Een vrijzinnig man, die zondags altijd bij Wisse in de kerk kwam, alleen om zijn welsprekendheid. De woorden vloeiden zomaar, zonder mankeren, uitzijn mond. De zinnen waren allemaal af. Het was boeiend van het begin tot het eind. Hij had aanbidders en aanbidsters, hij had ook grote vijanden die geen goed van hem konden horen. Maar het merkwaardige was, dat hij nog geen drie zinnen had gezegd, of iedereen hing aan zijn lippen. Het was werkelijk fenomenaal. Hij is de Gereformeerde Kerken uitgegaan, toen ik student was. Dat maakte diepe indruk op me, want ik heb onvergetelijke preken van hem gehoord. Hij bracht het bevindelijke element heel sterk naar voren. Dat sprak me wel aan. Ik vond het verschrikkelijk dat hijging."

Kappen
Na zijn theologiestudie in Kampen werd de gereformeerde kandidaat Keur in 1924 beroepen door de gemeente van Heinkenszand. ,,Ik denk nog altijd met veel heimwee aan m'n eerste gemeente. Dat gaat'r nooit meer uit. Die eerste indrukken. Hoe geweldig het is om te preken voor je eigen gemeente. Een betrekkelijk kleine schare, maar toen vond ik het een geweldige hoeveelheid mensen. En al die Zeeuwse boerinnen nog in de dracht, zoals ze dat noemden, met die wijde kappen. Dat was een magnifiek gezicht hè. Ze hadden voor een kapitaal op hun hoofd zitten. De mannen en de vrouwen zaten toen nog streng gescheiden. De mannen in het midden, de vrouwen aan de zijkanten. Ik had daar een ouderling van 83 jaar. Die zei: ,,Ik geloof niet dat ik oud word''. Hij is nog een poosje de oudste inwoner van Heinkenszand geweest."

Oudewater
Na een kleine vier jaar kwamen uit verschillende delen des lands hoorcommissies om de jonge predikant te beluisteren in verband met een eventueel beroep. ,,Die hoorders logeerden in destadsherberg", herinnert hij zich. ,,De herbergier vond het altijd nodig om mij dan te waarschuwen. ,,Dom.inee, denk erom, er zij n er weer een paar"." Van de uitgebrachte beroepen nam ds. Keur in 1928 dat van de gemeente van Oudewater aan. ,,Kentu Oudewater?", informeert hij. ,,Kentude heksenwaag ook? Ben je ook gewogen? Nee? Nou, dan moetje dat 's laten doen kerel. Je weet maar nooit. De heksenwaag staat naast het geboortehuis van Arminius. En Arminius kent u natuurlijk ook. Uit de kerkgeschiedenis. Arminius en Goma-1> rus, de twee tegenpolen aan de Leidse universiteit."

Heel perfect
Dat hervormden en gereformeerden nog eens samen op weg zouden gaan, was in die jaren ondenkbaar. Het was al heel wat dat de hervormden van Oudewater in de gereformeerde kerk mochten samenkomen, toen hun kerk gerestaureerd werd. Als blijk van waardering stuurden ze hun gereformeerde broeders een uitnodiging voor de dienst ter gelegenheid van de ingebruiknemingvan de gerestaureerde kerk. ,,Maar na ingewonnen advies van professor H. H. Kuyper, de zoon van de grote Abraham, meenden wij toch om principiële redenen aan dat verzoek niet te moeten voldoen", declameert ds. Keur met theatrale stem. ,,Hahaha. Tegenwoordig zou dat natuurlijk een fluitje van een cent wezen hè. Zo stonden we toen tegenover elkaar." Gelukkig was het niet uitsluitend kommer en kwel in de relatie tussen de verschillende kerken. ,,Ik zat in het schoolbestuur", vertelt de90-jarigepastor, ,,en dat was hervormd gereformeerd, maar dat ging heel perfect hoor."

Onverkort
De verzekering dat het echt ,,heel perfect" ging, slikt hij gedeeltelijk weer in. ,,Nou komt 'r plotseling een herinnering bij me boven. We vierden in die tijd het zoveelste jaar van het bestaan van de school. Daar moest onder anderen oud-leerling ds. Hoek spreken. Zijn vader had als hervormd predikant in Oudewater gestaan. Hij was opgevolgd door een strenge gereformeerde-bonder. Die moest ook het woord voeren en liet zich op het spreekgestoelte ontvallen, dat door de komst van een gereformeerde-bondsdominee het Woord Gods eindelijk weer onverkort werd verkondigd. Waarop ds. Hoekin toorn ontstak en weigerde om verder aan de herdenking mee te doen. ik was voorzitter van dat geval, dus ik zei: ,,We schorsen de vergadering", want het werd een geweldig lawaai in de zaal. Gelukkig kon ik beide broeders zo'n beetje bij elkaar brengen. De gereformeerde-bonder heeft gezegd. dat hij niet bedoeld had dat tevoren het Woord Gods helemaal niet verkondigd werd. Integendeel, hij zei dat hij veel waardering had voor het werk van zijn voorganger ds. Hoek, enzovoort enzovoort. Nou, toen was de zoon weer gecontenteerd en kon de zaak weer doorgaan."

Lapsus
In 1932 vertrok de gereformeerde predikant van Oudewater naar Scheveningen. ,,Datwasookeen drama. Kent u de term " A en B"? Nee? Bij ons in de Gereformeerde Kerken had je de stroming die van de afscheiding in 1834 afkwam en de stroming die van de doleantie in 1886 afkwam. De eerste waren de A-kerken, de andere de B-kerken. In Scheveningen was zowel een A- als een B-kerk, met elk een eigen kerkeraad. Nu stond ik op tweetal met dominee Kruyswijk. Nee nee, ik vergis me. Ik stond op tweetal met dominee Scheele uit Assen. Ik vergis me weer. Hij stond toen ook in Oudewater. Dat kan natuurlijk niet. Hier zit even een lapsus. Hij was toen al vertrokken... Oja, naar Middelburg. Wij stonden dus tegenover elkaar. Nou had ds. Scheele het voorrecht datie getrouwd was met een dochtervan professor Bouwman, de man van het kerkrecht, uit Kampen. De A-stroming was in Scheveningen zeer sterk en het feit dat hij de schoonzoon was van een professor van de Theologische School, maakte een dusdanige indruk dat hij werd beroepen. Wat me erg speet, want ik voelde er wel voor."

Beroep
Wat niemand verwacht had gebeurde. Ds. Scheele bedankte voor het beroep. Een beslissing waarvan hij bij nader inzien spijt kreeg. De vraag om voor een tweede beroep in aanmerking te komen werd door de classis afgewezen, omdat zich geen bijzondere wijzigingen in de situatie hadden voorgedaan. Wederom kwam ds. Keur op een tweetal te staan, nu tegenover ds. Kruyswijk. ,, Ik weet niet of die naam u iets zegt, maar dat was een nogal vooraanstaande figuur in gereformeerde kring. Ik denk: nou vadertje, dat zul je niet halen. Maar nu was ds. Kruyswijk van B en ik was van A. Dat heeft de doorslag gegeven. zodat ik werd beroepen.'' Op de vraag hoe hij met een beroep omging, antwoordt de predikant: ,,Nu snijdt u een heel moeilijk punt aan. Je krijgt geen brief uit de hemel hè. Stel je voor, je vrouw heeft zwakke longen en de dokter zegt: je moet naar een bosrijke streek. Je krijgt een beroep naar de Veluwe. Dan zou ik zeggen: dat is een verhoring van m' n gebed, daar ga ik heen. Er zijn altijd twee kanten aan een beroep en ook de menselijke kant weegt zwaar.''

Vrijmaking
De ooriogsjaren vormden voor de predikant een roerige tijd. Scheveningen was spergebied, met gevolg dat het gros van de inwoners moest evacueren. Ds. Keur belandde in Wateringen, waar hij van januari '43 tot augustus '45 verbleef. Door de verstrooiing van de gemeente gingen de perikelen rond de vrijmaking de gereformeerden van Scheveningen grotendeels voorbij. Alleen Keurs vriend en collega ds. J. G. Feenstra, bekend door zijn verklaring van de belijdenisgeschriften en publikatiesals"BarthofDordt", stond op het punt het synodale juk af te werpen. De bekende vrijgemaakte vechtjas ds. Douwe van Dijk riep de Scheveningse predikant zelfs in een openbare publikatie op zich bij hem en de zijnen te voegen. „Feenstra heeft het toch maar niet gedaan'', zegt ds. Keur. „Wel met pijn, moet ik zeggen.'' Op de vraag of hij er zelf achteraf spijt van heeft, dat hij niet is meegegaan met de vrijmaking, fluit de Scheveningse emeritus-predikant veelzeggend. ,,Daar geef ik geen antwoord op. Laat ik het zo zeggen. Ik ben wel eens jaloers geweest op mijn vrijgemaakte collega's. Maar verder ga ik niet."

Ellende
Als hij moet aangeven wie hij als de grootste orthodox-gereformeerde theoloog van deze tijd beschouwt, schudt ds. Keur verdrietig het hoofd. ,,Dat is juist de ellende. Er zijn een heleboel behoorlijke theologen, maareen figuur als Kuyper of Bavinck hebben we niet." Een man aan wie hij met waardering terugdenkt, is de bekende predikant en schrijver ds. Veldkamp. Eén herinnering aan deze grote in de Gereformeerde Kerken ontlokt hem een gulle lach. ,,Ik hoorde hem eens in de gestichtskerk iets buiten Ermelo. Daar zaten zo'n 700 van die knapen. Veldkamp preekte over Onesimus. Nou, 't was een prachtpreek, maar niet ingesteld op die jongens hè. Achter me hoorde ik er een zeggen: „Hm,'k vind'r niks an.' k Wou dat-ie z' n mond hield". Later moest ik in een vakantie in diezelfde kerk preken. Ze hadden me niet verteld dat het de gestichtskerk was. Ik kom op de preekstoel en zie die jongens. Ik denk: o lieve deugd, hoe moet dat. Gelukkig had ik een historische stof over de roeping van Samuël. Ik heb de hele preek wat laten zakken tot het niveau van de jeugd die voor me zat. Dat is niet helemaal mislukt. Toen ik met m'n vrouw in het hertekamp bij Veldwijk liep, kwam een stel van die gestichtsjongens langs onder leiding van een superieur. ,,Hé", zegt een van die jongens, ,,daar heb je de dominee van zondag. U hebt mooi gepreekt. Komt u zondag weer?" Ik zeg: „Nee, zondag niet". Waarop hij reageert met: ,,Stik dan maar"."

Zuivere openbaring
De theologische veranderingen die zich gedurende zijn leven voltrokken in de kerk die hij diende, stemmen de gereformeerde predikant triest. ,,Niet dat ze allemaal net zo moeten denken als ik", licht hij toe, , ,maar op het ogenblik is er een stroming in de Gereformeerde Kerken die tot gevolg heeft dat het principiële verschil met de Hervormde kerk is uitgewist. Praktisch is er leervrijheid. Gelukkig hoefik me daar zondags niet aan te ergeren, want hier in Scheveningen hebben we allemaal confessionele gereformeerde dominees." Onder meer door de ontwikkeling binnen de Gereformeerde Kerken en zijn vriendschap met de confessioneel hervormde predikant dr. Bezemer, die lange tijd zijn overbuurman was, verloor ds. Keur zijn hoogkerkelij kheid. ,,Toenikpas dominee was, verdedigde ik op catechisatie met gloed en verve dat de Gereformeerde Kerken de meest zuivere openbaring van het lichaam van Christus vormen. Tot ik op een keer dacht: nou, dat is eigenlijk wel wat erg triumfalistisch uitgedrukt. Ik zwakte het af tot: de minst onzuivere openbaring van het lichaam van Christus. Totdat ik ook dat niet meer vol kon houden. Toen ben ik gaan zeggen: de Gereformeerde Kerken proberen een zuivere openbaring van het lichaam van Christus te zijn. Strijd ervoor!''

Soortelijk gewicht
De oecumenische gezindheid van ds. Keur strekt zich uit tot de rechterflank van de gereformeerde gezindte. Zo gaat hij regelmatig op theevisite bij een overbuurvrouw die tot de Gereformeerde Gemeenten behoort en hem voor zijn vertrek overlaadt met RD's, Schakels en Gezinsgidsen. Ook als hoofdredacteur van " Kracht naar Kruis'', een evangeliserend maandblad voor bejaarden, gehandicapten en chronisch zieken, bevindt hij zich in interkerkelijk gezelschap. Aan het blad wordt meegewerkt door predikanten die afkomstig zijn uit de Gereformeerde Kerken tot de Gereformeerde Gemeenten. Het proces van "Samen op weg" volgt de Scheveningse emeritus-predikant daarentegen met de nodige reserve. ,,Principieelmoetik er niets van hebben. Als ik denk aan het grote aantal gereformeerde-bondsdominees en confessionele dominees in de Hervormde kerk, dan zou ik zeggen: als je gereformeerden en hervormden door elkaar kon hutselen, dan zouden wij er wat soortelijk geestelijk gewicht betreft op vooruitgaan. Maar ach gunst nog toe, voor mij is de Hervormde kerk de kerk van de leervrijheid. Terwijl de Gereformeerde Kerken officieel nog altijd op het standpunt van de leertucht staan".

Kennis
De bejaarde predikant voelt er weinig voor om het verleden te verheerlijken. ,, Vroeger was het ook niet alles. Maar één ding is zeker. De mensen waren toen meer gefundeerd in de waarheid. Er is geen kennis meer. Het volk gaat te gronde, omdat het niet weet. Indertijd moest men de catechismus kennen. Tegenwoordig wordt er maar wat gepraat. Het catechetisch onderwijs wordt dikwijls overgelaten aan een catecheseteam van particulieren, dat eens per week of veertien dagen een stelletje jongelui bij zich krijgt. Allemaal een beetje slap-slap. Dan krijgen ze geen degelijke ondergrond hè. Ik merk het wel als er dominees van elders komen.,,Prachtige preek vanmorgen", hoor ik dan na afloop. Dan denk ik: hoe is het in de wereld mogelijk datje dat kunt zeggen? Er is in het algemeen geen oordeel des onderscheids meer." Pessimistisch vindt ds. Keur zichzelf niet. ,,De kerk als zodanig kan niette gronde gaan, omdat het Gods werk is. Maar de Gereformeerde Kerken, nou, dat weet ik niet. Dat is ook niet zo belangrijk. De Kerk met een grote K, daar gaat het om." i< />

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen