Landgoed Staverden, in elk seizoen een wandeling waard

De Pauwenburcht met de bijgebouwen steekt wit aftegen het kale hout. Eind januari, een stille dag na een zondag met veel regen en storm waarvan de sporen overal merkbaar zijn. Nu is het vredig en de ochtendzon zet het landgoed Staverden in glans. Een enorme beuk bij de parkeerplaats steekt zijn takkenarmen wijd naar alle kanten. De stam is alweer droog, lichtgroen van alg. Er landt juist een boomkruiperlje op; doordat ik nog in de auto zit blijft hij aan mijn kant van de stam en kan ik hem rustig bekijken. Het is een fraai vogeltje. Ik haal hem in de prismakijker tot voorm'n neus. Met zijn lange gebogen priemsnavel peutert hij tussen de schors. Het staartje, gespreid, steunt tegen de stam zoals spechten ook doen. Achter die beuk is de kasteelgracht en een heuveltje met een theehuisje. Daar heeft eens, op zomermiddagen, de adel van verleden tijd haar uren genoeglijk doorgebracht. Het,, gewone volk" moest toen sloven. . . In onze tijd genieten wij van wat destijds alleen voor enkele mensen was. Vlak voor de auto op een ruig talud vol dode adelaarsvarens wipt een winterkoning. Nerveus knikt hij door zijn pootjes op roodborstmanier, ratelt even zijn driftig liedje, wipt van tak op tak, steeds met grappige knikbewegingen, rept zich dan laag over de grond naar de beek.

Kruipers en klevers
Ik ben bang dat u mij niet gelooft, maar het lijkt erop dat ik mijn verhaal in de auto kan blijven schrijven. Want over de beukestam draaft nu een boomklever, hetblauwspechtje, een kleurige klant, forser van postuur en bewegingen dan de kruiper, maar even ijverig zoekend naar insekten. Hij roept doordringend: twet-twet-twet. . . een babbelend geluid, goed herkenbaar. Nog twee boomkruipertjes komen erbij die een hoog en dun geluid laten horen: tieiet. . . tieiet . . . Ze gaan schoksgewijs omhoog; de boomklever draaft en doet dat zonder moeite ook van boven naar beneden. In die stand, ondersteboven, kijkt hij in mijn richting; een karakteristieke houding voor de klever. IJl klinkt het geluid van een klokje ergens bij het kasteel: elf maal. . . ik moet nu toch aan mijn wandeling beginnen.

Langs de beek
De uitgezette wandeling voert langs het water. Links, aan de kale Gelderse rozen, hangen rode bessentrosjes. Niet meer gaaf en sappig glanzend, het blijken slechts de vellen te zijn waaruit de voedzame zaden zijn gepikt. Waarschijnlijk werk van groenlingen. De winterkoning vergezelt mij een poosje, duikt in de ruigte langs de beek, vliegt ratelend een paar meter verder. De witte pauwen, waardoor Staverden eeuwenlang beroemd is, komen nieuwsgierig naar de omrastering. De wind zingt in de douglassparren die hoog oprijzen tussen jonge eiken en berken. De bosbodem is nergens kaal, ook hier ligt een kleed van verdorde varens. Bij de Johannesvijver strooit iemand van Het Gelders Landschap mais langs de oever. Even maak ik een praatje. „Hier komt elke avond een grote koppel wilde eenden en talingen slapen. Die komen uit de polders bij Harderwijk. Vooral wanneer het lang vriest, want de snelstromende Staverdense beek houdt hier het water open."

Even voorbij de vijver stroomt de onderbeek via een aquaduct onder de bovenbeek door. Vandaag met klaterend geweld nadat er zoveel regen is gevallen. Het spat weg op de grote steen onder de uitloop die voorkomt dat het zand wordt weggespoeld. Het pad volgt de bovenbeek die ligt ingeklemd tussen hoge eiken op met mos begroeide wallen, vele begroeid met klimop, hun stammen onderaan breed uitgegroeid als levende beschoeiingen van de beekoevers. Hier kun je de ijsvogel aantreffen maar vandaag is hij niet present.

Anemoontjes
Op deze plaats moetje wandelen in april. Dan bloeien aan de voeten van de eiken en nog veel meer rechts op de bosgrond anemoon^es en bosklaverzuring. Wie moet ik de mooiste noemen? Ik neig tot de laatste. Tere plantjes met fraaie klaverblaadjes die met donker weer en 's nachts omlaag dichtklappen. In het vroege voorjaar verschijnen de zachtlila bloempjes met heel fijne paarse adertjes doortekend, alles even teer. Zo zwak zijn de plantjes echter niet, want ze blijken niet te hebben geleden van vorst en sneeuw. De bosanemoontjes zijn ook van die fijne lentebloemen, veel opvallender door hun grote witte bloemsterren, zesbladig om de gele meeldraadpluk, aan de buitenkant iets roze. Dat is de bloem van vochtige loofbossen en hakhout. Het is nog te vroeg in hetjaar voor die bloemenweelde maar ik heb beide soorten hier vaker bewonderd. En op de bank langs de beek geluisterd naar de pas teruggekeerde zomerzangerfles, meezingend met de zanglijsters die hier al in februari hun lied laten horen. De beek is bijzonder mooi, vooral het eerste gedeelte. Waar de bocht naar links voert is de afwisseling boeiend. Bouwland, een boerderij, weiland, weer een boerderij. ,,01dhof" lees ik. De boerderijen op het landgoed, het zijn er vele, dragen historische namen. Een deel van het bos is rustgebied, want er huist hier ook grofwild.

Slingerpad
De wandelroute slingert door jong eikenbos, de bodem begroeid met bosbes, varens en pijpestrooflespollen. Ik zak weg in de weke modder en moet soms naast het pad lopen, waar het in een beekje is veranderd door de vele regen. Het paadje voert tussen hakhout door, open onder een blauwe lucht met wollige zomerwolken. Hier moet je lopen als de jonge berken tussen het hakhout pas blad hebben en heerlijk geuren. Als de berkenkatjes bungelen, fitisjes ze laten stuiven bij het zoeken naar insekten terwijl ze steeds hun fluisterliedje laten horen. Herinneringen. . . Ik ga terug om een stuk van een andere route te volgen, over een breed zonnig zandpad waar een roodborst tussen de struiken mij met grote ogen aankijkt. Hier is het een heeriijke ruimte, ingesloten door hoog geboomte, lage bosjes, een groot grasland, ruige wallen.

Boerenerf
Een kraai wappert over, roept luid, maar krijgt geen antwoord. Witte berken met paarse mantels van fijne takkenwirwar steken scherp af tegen de wolken. Rechts is een weiland, de greppels eriangs staan tot de rand vol water, een blauwe reiger gaat op de wieken, zeilt op z' n holle vleugels laag boven het land naar de bosrand. Op het zandpad staan de sporen van herten scherp afgedrukt; vijf zijn er overgestoken, wat verder nog meer. Het pad komt uit bij een heerlijk rommelig boerenerf waarschildvinken ijverig voedsel zoeken. Een stel kauwtjes vliegt kakelend over en tussen de hoge beuken zie ik nog net een donkere buizerd zweven. Aan de overkant van de Uddelermeerweg houdt een bonte specht mij een poosje op. De vogel heeft geen rode vlek op het achterhoofd, het is dus een vrouwtje. De wit-zwart tekening op kop, rug en vleugels is heel mooi. De rode stuit valt sterk op. De specht timmert er driftig op los, stukken schors vliegen rond. Nu en dan zie ik duidelij keen larf in zij n snavel als de vogel even stilhoudt en het hapje naar binnen werkt. Het laatste stuk van de ,,rode wandeling" volg ik niet, maar ik neem een zijpad opnieuw naar de beek en terug naar de parkeerplaats die zo mooi achter oude appelbomen ligt. Die zullen in april bloeien... De boomkruipertjes zie ik niet meer.

Oud landgoed
Oude landgoederen zijn veel mooier dan jonge Veluwse bossen. Veel rijker ook aan flora en fauna. Staverden is zo'n landgoed. Een heerlijk bos om te wandelen en dan op de beste manier: geen afstanden maken maar kijkend en genietend wat ronddolen. En de tijd nemen voor rust, het landschap op je laten inwerken. Zonder haast. Er is veel te zien. Zelfs voor ouderen en mensen die niet zo ver meer kunnen wandelen. Je kan desnoods bij de parkeerplaats blijven, u las het in het begin van dit verhaal. Een korte wandeling langs de beek vraagt weinig tijd en inspanning en biedt een schat aan natuurgenot. In het handboek van Het Geldersch Landschap staat terecht:,,Het oorspronkelijke landgoed is het mooist, vooral het gebied langs de beek. Deze stroomt door vochtige bloemenrijke graslandjes, die de kronkelingen van de beek volgen en omzoomd worden door hoog opgaand bos... Dit alles wordt heel plezierig afgewisseld door kleine bouwen weilanden, waarin schilderachtige boerderijen liggen met hoge bomen en hakhoutwallen."

Afwisseling
De grote afwisseling boeit mij het meest, maakt ook de natuur daar zo rijk geschakeerd. Het boerenbedrijf past er goed in, maakt het aantrekkelijk voor allerlei vogels, benadrukt de goede samenhang die er kan zijn tussen natuur en cultuur. Het landgoed bestaat uit ongeveer 311 ha bouw- en weiland en ruim 360 ha bos, mooi verdeeld dus. Maar er is veel meer schoons, uniek zelfs, zoals het moeras in het zuidelijk beekdal, de elzenbroekbossen, gagelstruwelen, vochtige heideterreintjes, hoogveenbegroeiingen. Ik las er eens van datje er in een dag niet uitgekeken raakt. Wie belangstelling heeft voor flora en fauna komt daar zeker niet uitgekeken, wordt er steeds weer heengelokt, het hele jaar door, maar vooral in lente en zomer; ach nee, toch ook in de herfst met de vele paddestoelen en in de winter zoals ik het vandaag deed en genoot.l< />

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen