Ontwakend Afrika

Roemvolle historie.

De Afrikaanse middeleeuwen (7de - 16de eeuw) vormen het briljantstc tijdvak uit de geschiedenis der Afrikaanse volkeren.

In West-Afrika, ten zuiden van het huidige Algerije, hebben zich in die tijd enkele machtige koninkrijken uitgestrekt. Eén der oudste in de rij was het rijk van Ghana, dat in 1076 ten prooi viel aan de heilige oorlog tegen een fanatiek Islamvolk. De hoofdstad van Ghana werd met de grond gelijk gemaakt, haar bloeiende beschaving eindigde abrupt.

Op de puinhopen verrees de staat M a 1 i, dat zijn bloeiperiode bereikte onder Mansa (= koning der koningen) Moussa, ongeveer in 1325. Vergezeld van een gevolg van meerdere duizenden hovelingen, dienaars en soldaten, heeft hij een beroemd gebleven pelgrimstocht naar Mekka ondernomen, waarbij zóveel goud werd meegevoerd dat de koers ervan te Kaïro gedurende meerdere jaren zakte. Op de eerste Europese kaart van Afrika, in de tweede helft van de 14de eeuw T getekend, prijkt dan ook de koning van Mali op zijn troon, temidden van naar zijn land toestromende kooplieden. Het rijk is ten onder aan burgeroorlog tussen gegaan kroonpretendenten en de strijd tegen de Marokkanen. Een ander indrukwekkend rijk in deze streek is het Mohammedaanse Songhaï-rijk geweest. De hoofdstad Timbcektoe (later komen we er op terug) heeft een fameuze universiteit gehad, waar in het Arabisch gedoceerd werd. De stad was een centrum van studie, waarover de Arabische ontdekkingsreizigers en geografen in enthousiaste woorden verhaalden. Geen zaak floreerde er beter dan een boekhandel. naam van één der karavaanmarkten De van dit rijk, de haven Djenne, door de Portugezen tot „Guinee" verbasterd, werd weldra gebruikt om de gehele West-afrikaanse kustzone aan te duiden. Ook dit rijk is bezweken onder de Marokkaanse stoomwals.

Contact met de Portugezen.

In de 15de eeuw trachtten de Portugese ontdekkingsreizigers de weg naar Azië te vinden. Daar immers lagen de landen met hun waardevolle produkten voor de Westeuropese markten, met name de specerijen. Tot nog t.oe hadden d.e Portugezen die betrokken via de Turken, maar daar de onderlinge verhouding vaak veel te wensen overliet en de Turken ongehoord hoge prijzen rekenden, was het begeerlijk de artikelen rechtstreeks uit Azië te betrekken. Door deze pogingen werden de eerste contacten gelegd tussen Europa en Zwart-Afrika. Immers de Portugezen waagden zich langzaamaan steeds verder langs de Westkust van Afrika naar het zuiden, hielen daar nederzettingen stichtend, totdat in 1486 Kaap de Goede Hoop bereikt werd en ruim 10 jaar later India. De nederzettingen aan de kust hadden een tweeledige functie: enerzijds waren het provianderings-en reparatiestations op de lange Indiëroute, anderzijds stapelmarkten waar voorraden van inlandse produkten aangelegd werden met het oog op een snelle inlading. Daar klinkende munt er onbekend was, werden de produkten die Afrika had te bieden (goud, ivoor, huiden, hout, peper) geruild te-gen Europese artikelen, als metaal, snuisterijen, Braziliaanse tabak en helaas steeds meer alcohol, vuurwapens en buskruit.

Slavenhandel.

De belangrijkste handel van de 18de eeuw is de mensonterende slavenhandel, de handel in „zwart ivoor" of „levend ebbehout". Portugal start er reeds in de 16de eeuw mee: zwarte lakeien zijn te Lissabon schering en inslag. In de 18de eeuw zijn de Britten, de Fransen en onze landgenoten de grootste handelaren. In deze eeuw, waarin de topjaren voor deze handel liggen, bedroeg de geforceerde emigratie van Afrikanen circa 8 miljoen. Tijdens de transporten door Afrika ondergaan de slaven een vernederende behandeling. Als dieren geketend worden ze voortgedreven. De Schotse arts M u n g o P a r k, die in de 18de eeuw de gebieden aan de Niger (in Nigeria) bezocht, vertelt, het volgende: „Men klinkt het linkerbeen van de een en het rechter van een ander aan hetzelfde stel kluisters.; Het komt ook voor dat 4 slaven bij de hals aan elkaar gebonden worden met behulp van een sterke ineengevlochten reep leer; 's nachts krijgen ze bovendien nog een paar boeien om hun handen en soms een dunne ketting om de

hals". Ook de inlandse slavenmarkten laten mensonwaardige tonelen zien. De slaven en slavinnen worden daar in het openbaar schaamteloos op hun uiterlijk en lichamelijke kwaliteiten gekeurd. Daarna worden de slavenschepen volgestouwd voor de reis naar Amerika, waar de slaven op de plantages te werk gesteld worden. Over het lot dat de slaven aan de overzijde van de oceaan wacht, doen de gruwelijkste verhalen onder de negers de ronde. Als Mungo Park met een groepje slaven in gesprek raakt, blijkt dit ook: , , Ze waren buitengewoon nieuwsgierig, maar eerst keken ze me alleen maar angstig aan. Dan begonnen ze toch één en ander te vragen b.v. of mijn landgenoten menseneters waren. Vervolgens kwamen ze meer direct met de vraag, wat er met de slaven gebeurde als ze het zoute water overgestoken waren. Ik vertelde ze dat de slaven in de landbouw gebruikt werden. Maar dat wilden ze niet geloven, en één van hen legde zijn hand op de grond en vroeg in alle onschuld: maar hebt U net zulke grond als deze om er uw voet op te zetten? Een diep ingeworteld denkbeeld dat de blanken negers kopen om ze op te eten of om ze voor dat doel te verkopen, boezemt de slaven vanzelfsprekend bij een reis naar de kust grote angst in".

Ook de Nederlanders schuldig.

Diep beschamend is het dat ook de Nederlandse kooplieden van de West-Indische Compagnie zich met deze schandalige praktijken hebben bezig gehouden., De volgende beschrijving geeft een verbijsterende tegenstelling te zien. , , In de instructies voor dienaren der W.I.C. stond dat zij op de kust van Guinee (Afrika) elke dag de kerkdienst moesten bijwonen. Verzuim werd gestraft met een geldboete van ƒ 1, 25 en op donderdag en zondag met een boete van ƒ 2, 50 (het salaris was ongeveer ƒ 0, 50 per dag!) Als zij geluisterd en gezongen hadden haastten ze zich naar de slavenmarkt, onderzochten daar de menselijke koopwaar en brandden, na aankoop, het merk der W.I.C. in het vlees der slaven. Zij deden het bij de vrouwen wat minder diep, daar deze altoos wat teerder van gemoed waren". Toch heeft de Christenheid tot circa 1800 in dit hemeltergend onrecht berust. Soms beriep zij zich ter rechtvaardiging van de slavernij zelfs op de Bijbel. De zonen van Kanaan, Chams zoon, waren door God tot knechtschap veroordeeld, zo meenden ze., Eerst in 1.806 werd door de Westeuropese mogendheden op het Congres van Wenen een resolutie aangenomen, waarbij de slavenhandel „als een schending van de beginselen van menselijkheid en algemene zedelijkheid" werd gekwalificeerd. Toch moeten we nog een halve eeuw wachten alvorens de meeste landen overgaan tot de afschaffing van de slavernij in hun land of hun koloniën.

Deze slavenkwestie heeft in de Verenigde Staten van Amerika zelfs nog tot een

bloedige burgeroorlog lussen de noordelijke en de zuidelijke staten geleid. Thans, een eeuw na de afschaffing, is de toestand in Amerika nog niet rooskleurig: de machtigste blanke natie ter wereld wordt nog steeds geïrriteerd door de zwarte vlek, die door 10' 0 /o van haar bevolking wordt gevormd. Triest is het, te vernemen dat in bepaalde streken van Afrika en rond de Rode Zee (Saoedi - Arabië, Jemen) de slavenhandel nu nog schijnt voor te komen. Het moet één der belangrijkste taken der desbetreffende internationale organisaties blijven, deze mensonterende en met elk beginsel van christelijke verhoudingen spottende praktijken totaal uit te roeien.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen