Het vertellen van heilsfeiten aan kinderen

Wat verstaat u onder heilsfeiten?

Wat we onder heilsfeiten verstaan, is eigenlijk de inhoud van het kerkelijk jaar. Dat begint niet bij Kerst, maar ik denk dat het heel belangrijk is om te beseffen dat het begint bij Advent. Niet bij het geboren worden van Christus, maar bij het wonder dat God na de diepe val, Zijn Zoon beloofde. Hij zou op grond van recht de zaligheid voor Zijn Kerk aanbrengen. Die eerste Adventsbelofte is later in het Nieuwe Testament vervuld met de komst van Christus. Advent, Kerst, lijdensweken, Goede Vrijdag, Pasen, Hemelvaart en Pinksteren; het kerkelijk jaar, de heilsfeiten, in die volgorde. Dit is niet alleen de volgorde zoals Christus Zijn weg op de aarde gegaan is. Maar dit is ook de orde en de bevinding van degenen die deze heilsfeiten bevindelijk in het hart mogen doorleven.

Waar zijn de heilsfeiten begonnen?

Dan kom ik uit in de stilte van de nooit begonnen eeuwigheid. Daar is niet alleen de Kerk verkoren tot de zaligheid, maar daar is ook de weg uitgedacht, hoe nu een vertoornd God een verloren zondaar van eeuwigheid geliefd had, weer in de gemeenschap Gods hersteld kon worden. En daar zijn eigenlijk de heilsfeiten, met eerbied gesproken, uitgedacht. Daar is die dierbare Middelaar naar voren gekomen: Zie hier ben Ik, Ik zal met Mijn hart Borg worden om tot U te genaken. In de weg van Kerst, lijdensweken, Goede Vrijdag, om als de verhoogde Koning van de Kerk Pasen, Hemelvaart, Pinksteren, die genadeweldaden toe te passen. Als we in de vertellingen over de heilsfeiten spreken, dan moeten we dus beginnen vanuit de eeuwigheid. Dan gaat het altijd over: goed geschapen en diep gevallen. Het gaat dan altijd weer over dat eenzijdige, soevereine genadewonder. Ik wil u dit meegeven: laat dat de basis zijn én blijven van onze vertellingen. En laat dat, in alle eenvoudigheid, toch maar doorklinken in een vertelling. Vasthoudend aan waar ik mee begonnen ben: Niet door kracht, noch door geweld, maar door Mijn Geest zal het geschieden. Dan hebben wij alleen maar, heel eenvoudig, te zaaien en het over te geven aan de grote Landman Zelf.

Kunt u kort iets over de betekenis van de heilsfeiten zeggen?

Advent

Advent wijst op: Het was onmogelijk, een wonder, uitzien. In het paradijs was alles in de dood geëindigd. Het was kwijt, het was verloren. ‘En ten dage als gij daarvan eet, zult gij den dood sterven’. Dan gaat de Heere, in de weg van het wonder, beloven: Er komt er Eén en Die zal, wat nu onmogelijk is bij de mensen, mogelijk gaan maken. En die toezegging, die belofte, verwekt een uitzien en een verlangen. Dat is Advent. Dat geeft: ‘Ulieden daarentegen die mijn Naam vreest zal de Zon der gerechtigheid opgaan’. En dat geeft dat schreeuwende uitzien van een mens, die in de donkerte van de nacht gaat uitzien naar het opgaan van de Zon.

Kerst

Wat gebeurt er met Kerst in de ziel van een kind van God? Wat nu eeuwen geleden gebeurd is, in de stal van Bethlehem, wat is dat nu als de Heere dat uitwerkt in het hart van een Adamskind? Kerstfeest: Dan wordt de belofte, van die beloofde Zaligmaker, in de ziel vervuld; dan verschijnt Hij. Kerstfeest is dat, door de weg van de dood, verlorenheid en onmogelijkheid, de Middelaar geopenbaard wordt in de ziel. Dan mag een ziel Hem leren kennen, Die wel beloofd was, maar van Wie ze heel eerlijk zeggen moeten: Wie is Hij dan toch, opdat ik Hem zou mogen leren kennen? Kerstfeest is de eenvoudige doorleving dat in de weg van het toevallen van het recht, de Middelaar door Woord en Geest een gestalte krijgt in mijn leven. Voelt u iets van de volkomenheid in het heilsfeit van Kerst? Een volkomen, verloren zondaar en daar openbaart zich een volkomen Zaligmaker aan.

Lijdensweken

Als u de lijdensweken wil samenvatten in hun betekenis, dan noem ik drie woordjes uit ons avondmaalsformulier: Ik voor u. Eigenlijk gaat u in de lijdensweken uitleggen wat die volkomen Zaligmaker nu allemaal voor Zijn kinderen gedaan heeft. Met Kerst een volkomen Zaligmaker leren kennen en vervolgens in de lijdensweken nader onderwijs krijgen over wat er nu allemaal in die volkomen Zaligmaker te vinden is. Dan gaan als het ware die doeken van het Kindeke eraf en gaat de Heere in de lijdensweken Zijn kinderen leren wat Hij nu allemaal gedaan heeft om Zijn kerk eerlijk en volkomen zalig te maken. Het is waar dat een ziel zijn zonde veel dieper leert kennen dan ooit tevoren, als de Heere voor die lijdensgangen plaats gaat maken. En de zonden zijn nooit bitterder, dan als er gezien wordt wat het de Borg gekost heeft; Zijn dood en Zijn bloedstorting.

Goede Vrijdag

Daarbij is heel belangrijk dat alles wat Christus voor Zijn Kerk gedaan heeft, alleen maar ontvangen kan worden door de dood heen. In de lijdensweken, maar zeker ook op Goede Vrijdag ligt alle nadruk op het feit dat God alleen in een eerlijke en rechte weg zalig maakt. Eerst moet er betaald worden (straf dragen en de wet vervullen) en dan pas wordt de verworven genade geschonken. De woorden eerst ‘voldoening en dan verzoening’ zijn heel belangrijk. En daarbij moet ook uitgelegd worden dat Gods kinderen daar ten diepste vijand van zijn. De discipelen wilden ook niet dat de Heere Jezus naar Jeruzalem zou gaan om daar te lijden en te sterven. Ze zijn ook weggevlucht bij de hof van Gethsémané. Christus heeft de pers alleen getreden. Hij ging de dood in om zo volkomen te betalen, genoegdoening te geven aan Gods recht en zo de voldoening aan te brengen. Sion wordt alleen door recht zalig! Dat zijn moeilijke zaken, maar daar gaat het wel om in de lijdensweken en met Goede Vrijdag.

Pasen

Wat is nu Pasen? Overgeleverd om onze zonden, opgewekt tot onze rechtvaardigmaking. Pasen is zeker te mogen weten dat mijn zonden zijn vergeven. En Wie vergeeft nou het verkeerde, de zonde van iemand? Wie spreekt nu uit dat iets vergeven is? Wiens taak is het om in de rechtspraak vrij te spreken? De rechter is het toch die dat uiteindelijk uitspreekt. Op Goede Vrijdag roept de Zoon uit: Het is volbracht! En op Paasmorgen roept de Vader, de Rechter, uit: het is volbracht, Ik ben tevreden. Dan spreekt Hij Zijn Zoon vrij en dan spreekt Hij, in Christus, heel Zijn kerk vrij. En het ontvangen van de weldaad van Pasen, is het ontvangen van de zekerheid van de schuldvergeving voor eigen hart en leven.

Hemelvaart

Uiteindelijk is het daarop gericht, niet alleen dat de zonden vergeven worden, maar dat een verloren Adamskind weer hersteld wordt in Gods gunst en gemeenschap. Dat gebeurt nu eigenlijk bij de hemelvaart. “In Christus medegezet in de hemel”, zegt de apostel in Efeze 2. Daar hebben we de betekenis van hemelvaart. Dan komt een ziel weer terug in de gemeenschap Gods, dan komt hij eigenlijk weer terug bij God, Die niet meer zijn Rechter is, Die niet alleen een verzoend God op Pasen geworden is, maar dan komt hij terug bij Hem, Die zijn genadige Vader, in Christus, mag wezen.

Pinksteren

Dan gaat het over de Heilige Geest, Die werkt in het hart van een zondaar. Ja, met Pinksteren komt die Heilige Geest wónen in het hart van een zondaar en die gaat daar, mag ik vier dingen noemen: verzegelen, voorbidden, onderwijzen, troosten. Dat staat allemaal in de Bijbel. De Heilige Geest, Die werkt vanaf het uur der wedergeboorte, maar Die met Pinksteren komt wonen in het hart van een kind des Heeren, om daar te troosten (Joh. 14:26), om daar te onderwijzen(Joh. 14:16), om daar te bidden(Rom. 8:26), maar vooral om te verzegelen(Efeze 1:13). Hij drukt het stempel van echtheid op al het werk dat in het hart verheerlijkt is.

Hoe kunnen we de heilsfeiten verduidelijken aan kinderen? Welke (Bijbelse) voorbeelden kunnen we hierbij gebruiken?

Advent: Een kind wordt een fiets beloofd. Maar iets wat je beloofd wordt en wat je nog niet bezit, daar ligt een tijd van wachten en verlangen tussen. Daar moet, heel belangrijk, een schenking komen, want ze mogen die fiets niet pakken, die moet eerst gekocht en betaald worden door papa en dan pas krijgen ze hem. Dat is heel wezenlijk in de vertelling. Dat verlangen, dat schreeuwen, dat uitzien, dat niet meer te kunnen missen en het toch niet te hebben, dat is Advent.

Kerst: U kunt in de vertelling terugkomen op het voorbeeld van de fiets: wat heeft het kind verlangend uitgezien naar die fiets! Ja, dan gaat hij die fiets ook bekijken. U ziet toch dat kind op die ochtend wel staan in de schuur. Dan is hij niet aan tafel te krijgen, want dan wil hij heel die fiets bekijken. Dat is iets van Kerst, om uit te leggen dat er iets getoond wordt van een volkomen Zaligmaker, Die zo gepast, schoon, dierbaar wordt, dat ze er als het ware hun ogen niet van af kunnen houden.

Lijdensweken: Het is mooi om hierbij met de kinderen (in gedachten) naar de gevangenis te gaan. Daar vindt u een gevangene, die een zware overtreding heeft begaan. Hij zit achter gesloten deuren en weet dat zijn strafvonnis eraan komt. Dan gaat de gevangenisdeur wel eens open en komt een man met de gevangene praten. Een advocaat, die een aantal feiten op gaat noemen die vóór hem pleiten. Je kunt met een voorbeeld niet alles overzetten, want er is natuurlijk voor een doodschuldige zondaar die in de gevangenis zit niets meer te pleiten. Nee, Christus bezoekt degenen die Hij bearbeidt, als Advocaat, waarin Hij niet zal zeggen dat er nog een aantal dingen goed bij hen zijn, maar Die aan de schuldige zondaar gaat zeggen wat Hij nu gedaan heeft. Je kunt dan uitleggen wat Christus dan naar voren zal brengen als dat rechtsgeding komt, als die Rechter met hen af gaat rekenen. Om in de gevangenis hoop te krijgen op de arbeid van de Advocaat, Christus. Om in de gevangenis zittend, toch wel eens bemoedigd, onderwezen en getroost te worden door die Advocaat, door die Middelaar, door die Borg.

Goede Vrijdag: Vertellen over de lijdensweken en vooral Goede Vrijdag is uitleggen wat verzoening is door voldoening. Leg maar uit dat een kind dat 5 euro uit mama’s portemonnee heeft gepakt, daar straf voor verdient. Het moet dat geld ook teruggeven. Daarna kan het pas weer recht gemaakt worden tussen mama en het kind. Wij vergeven soms dingen zonder dat er straf wordt gegeven of dat wat gestolen is, weer wordt teruggegeven. Maar dat kan bij Heere niet. Eerst voldoening, eerst straf dragen en wat de Heere eist weer teruggeven. Dan pas verzoening.

Pasen: Ik begrijp dat het moeilijk is voor jonge kinderen, maar misschien kunt u het uitleggen met het voorbeeld van een rechtszaal. Daar is er uiteindelijk maar één die de baas is en beslist over het lot van de schuldige. De rechter zal de schuldige vrijspreken óf hem straf geven. Op die manier kunt u iets duidelijk maken dat het bij Pasen gaat over God de Vader als de Rechter. Ze hoeven niet alles daarvan te begrijpen, al zouden ze het onderscheid maar gaan zien dat het bij Kerst heel belangrijk is Wie de Middelaar is, dat het bij Goede Vrijdag heel belangrijk is dat de Middelaar alles volbracht heeft, maar dat het bij Pasen er vooral om gaat dat de Rechter, God, spreekt dat Hij de schuld vergeeft, om Jezus’ wil.

Hemelvaart: Legt u maar heel eenvoudig uit, wat de Heere Jezus ook tot Zijn discipelen zegt: “Ik ga heen om u plaats te bereiden”. Dan komt u weer bij het paradijs uit, waar die engelen staan, met dat zwaard waardoor ze er niet meer in kunnen komen. De Heere Jezus zorgt er nu, als het ware, op Hemelvaartsdag voor dat die twee engelen met dat zwaard er niet meer staan. Hij mag het binnenst heiligdom weer ingaan en Hij bereidt zo ook voor Zijn kinderen de weg, zodat ze weer terug mogen komen bij God, de Vader en bij de Heere Jezus.

Pinksteren: Ik houd mij altijd aan het voorbeeld van dominee A. Moerkerken in zijn catechismusverklaring. ‘Uw kinderen op school hebben best wel een oom of tante die gaat trouwen. En die hebben een huis gekocht en ze zijn er elke dag heel druk aan het werk. Als ze om een uur of tien stoppen met dat werk gaat tante Magda weer naar haar eigen vader en moeder en oom Piet gaat ook weer naar zijn eigen vader en moeder. Ze wonen nog niet in dat huis, nee, want dan is er eerst een trouwdag nodig. Nu werken ze er alleen. Als de trouwdag voorbij is, gaan oom Piet en tante Magda samen in dat huis wonen. Nu, daar hebt u Pinksteren: De Heilige Geest, Die in het hart van een mens de kennis van zonde en het buigen onder de Heere gewerkt heeft, Die gewerkt heeft de kennis van die Middelaar, Die Geest Die al zoveel gewerkt heeft in hun hart, komt dan wonen in hun hart.’ Dat is eigenlijk Pinksteren. En legt u dan maar die vier woorden uit, die ik al eerder noemde: verzegelen, voorbidden, troosten en onderwijzen.

Hoe moeten we omgaan met het feit dat de heilsfeiten jaarlijks terugkomen in het vertelrooster? De kinderen kennen de verhalen al zo goed, moeten we dan steeds hetzelfde vertellen?

Dezelfde dingen te zeggen, dat was de apostel niet verdrietig en dat was tot zegen en zekerheid van de gemeente. En laat zo uw vertelling maar zijn en dan hoeft u niet zo bezorgd te zijn, dat als de dominee op zondag over Pasen gepreekt heeft, dat u dat in die week weer vertellen moet, want de Heere doet met Zijn woord wat Hem behaagd. Daar gaat het uiteindelijk om. En dan hebben wij alleen maar, heel eenvoudig, te zaaien en het over te geven aan de grote Landman Zelf. Dat geeft mij wel eens rust, ook als ik voor de tiende keer over Kerstfeest moet preken, mag preken in dezelfde gemeente.

Hebt u nog een slotopmerking?

Wees verlegen om een plaats als Maria als een onwaardige en blinde aan des Heeren voeten. Om in ons werk, maar vooral uit genade persoonlijk te mogen ontvangen: Heere ai, maak mij Uwe wegen door Uw woord en Geest bekend. En nooit vergeten waar we mee begonnen: Niet door kracht, noch door geweld, maar door Mijn Geest zal het geschieden.

Advocaat

De pleiter spreekt van ‘zijn cliënt’;
De eiser noemt hem ‘delinquent’.
Het is een tijdloos fenomeen,

maar het verwondert iedereen
dat in de zaal van Kajafas
de Advocaat Verdachte was.

Karlo Reiziger

Brochures bij handboek ‘Leren en Leven’

Een veel gebruikt handboek bij het voorbereiden van de Bijbelvertellingen is ‘Leren en Leven’ door drs. P. Cammeraat. Bij de verschijning van dat Bijbels Handboek is door het Ds. G.H. Kerstencentrum een serie brochures uitgegeven. Het doel van deze brochures is om ‘te laten zien dat de gereformeerde geloofsleer in sommige gevallen een andere mening of uitlegt vraagt dan in dit handboek word geboden’. De indeling van de brochures loopt parallel met de eerste drie delen van het handboek. De drie boekjes zijn nog leverbaar bij het Ds. G.H. Kerstencentrum en kosten samen € 18,-.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen