BINNEN OF BUITEN 1)

De leer van de uitverkiezing in pasmunt

Pasmunt is de naam van een serie geschriften waarmee de redactie en de auteurs vanuit de schatten van de Reformatie willen spreken over actuele zaken en zo richting willen geven aan geloof en leven voor mensen van nu. Het gaat om geestelijke pasmunt voor het dagelijks leven.

In deze reeks worden uiteenlopende onderwerpen aan de orde gesteld. Maar past de predestinatie er wel in? Gedachtig aan het onderscheid dat door de apostel Paulus gemaakt wordt tussen melk en vast voedsel, zijn we geneigd de uitverkiezing tot het vaste voedsel te rekenen. Dikwijls wordt de raad gegeven daar maar niet mee te beginnen.

Het zou echter kunnen zijn, dat men er uit vrees voor allerlei misverstand of vanwege de scherpe kritiek op deze leer nooit over begint! Toch is verkiezing een van de kernwoorden van de Heilige Schrift. Wij mogen geen stap verder gaan dan het Woord van God, want anders vervallen we in ijdele bespiegelingen en in gevaarlijke redeneringen, maar wij mogen ook niet zwijgen over wat God ons met het oog op ons heil geopenbaard heeft. Dat heeft Calvijn ons al voorgehouden.

Niemand kan ontkennen, dat de leer van de uitverkiezing een duidelijke plaats en een belangrijke functie heeft in onze belijdenisgeschriften.

Het maakt groot wel groot verschil, hoe erover gesproken wordt. Er is behalve inzicht in de Schrift en trouw aan de belijdenis ook talent van schrijven voor nodig.

Wat drs. K. Exalto aan Pasmunt bijgedragen heeft, is er een voorbeeld van dat dit kan samengaan. De leer van de uitverkiezing wordt eenvoudig, helder en beknopt weergegeven, terwijl niets van het wezenlijke wordt weggelaten.

Nu deze uiteenzetting verschenen is, hoop ik dat velen erdoor geholpen zullen worden om de leer van de verkiezing te verstaan, die men dikwijls zo moeilijk of zelfs onbegrijpelijk vindt. Bij de een zijn er bedenkingen van verstandelijke aard en bij de ander heel persoonlijke vragen, die de zekerheid van het heil raken.

De ambtsdragers, die merken wat er leeft bij oudere en jongere leden van de gemeente voor wie de verkiezing een probleem is, en die daar op een verantwoorde wijze op willen ingaan, kunnen zeker winst doen met wat drs. Exalto in Binnen of buiten geboden heeft.

Bijbel, geschiedenis en praktijk

De stof wordt in drie hoofdstukken behandeld: Bijbelse grondlijnen; de les der geschiedenis en de praktijk van de leer der verkiezing.

Het nadeel van een kort overzicht is, dat het hier en daar bij aanduidingen blijft. Dat is in het eerste hoofdstuk wel enigszins het geval. Als de auteur er de ruimte voor had gehad, zou hij de Schrift nog meer hebben kunnen laten spreken.

Niet elk woord uit de Heilige Schrift waarnaar sinds lang verwezen is, blijkt bij nader inzien een grond voor de leer te zijn. Handelingen 15:18 staat hier nog wel als een Schriftbewijs, maar kunnen wij ons er in dit verband wel op beroepen? In de Statenvertaling luidt de tekst: Gode zijn al zijn werken van eeuwigheid bekend; in een nieuwe vertaling (NBG): De Here doet deze dingen, welke van eeuwigheid bekend zijn. Bovendien is de vertaling mogelijk: die van oudsher bekend zijn.

Maar een andere plaats uit hetzelfde boek van de Bijbel had hier wel besproken mogen worden, omdat de samenhang van verkiezing en geloof daarin zo sterk naar voren komt: En allen die bestemd waren ten eeuwigen leven, kwamen tot geloof (Hand. 13: 48).

Hoewel uit wat in de geschiedenis geleerd is, nooit afgeleid mag worden wat geleerd moet worden - dat zegt de Schrift alleen - is het nuttig en nodig om na te denken over de traditie waarin wij staan. Dat is voor ons de reformatorische en vooral de specifiek gereformeerde traditie.

De schrijver moet zich ook in dit gedeelte erg beperken. Hij maakt melding van het conflict tussen Augustinus en Pelagius en laat de stemmen van Luther en Calvijn horen. Calvijns verkiezingsleer is een hoogtepunt geweest.

Daarna gaat het over de verkiezing in onze belijdenis en met name in de Dordtse Leerregels. De leer van Dordt wordt in enkele hoofdlijnen getekend.

Terecht merkt de auteur van Binnen of buiten op, dat het niet zo is, dat alles wat geschiedt op een abstracte wijze uit de raad van God wordt afgeleid. Wij klimmen van wat in het licht van de Schrift gezien wordt, tot de raad van God op.

Er wordt anders over de verwerping gesproken dan over de verkiezing. Het positieve staat centraal en niet het negatieve, de verkiezing en niet de verwerping.

De verkiezing is een verkiezing in Christus. Alleen in gemeenschap met Hem kunnen wij uitverkoren zijn.

Intussen gaat de theologie meestal andere wegen. Dit blijkt onder meer uit richtlijnen die in de Nederlandse Hervormde Kerk in 1961 aanvaard werden en uit het later gepubliceerde rapport over enige aspecten van de leer der uitverkiezing. Daarop heeft de theologie van Barth haar stempel gezet. De kerk zou als objectieve stand van zaken moeten verkondigen, dat ieder mens in Christus is, omdat Hij de Mens is in wie alle mensen besloten zijn.

Het rechtstreeks op de praktijk gerichte laatste hoofdstuk is het uitvoerigste en meest boeiende gedeelte. Juist hierin vinden we veel dat van pastorale wijsheid getuigt.

God verkiest zondaren. Wij hebben nergens recht op. Dat God niet alle mensen verkoren heeft, zullen wij Hem niet mogen verwijten.

Hebben wij misschien wel eens iemand horen zeggen: Wat baat het om naar de kerk te gaan, de Bijbel te lezen, te bidden, als men niet uitverkoren is? Dan blijft men toch buiten en buiten is buiten………

Maar er is een serieus aanbod van genade! De bladzijden die hieraan zijn gewijd, zijn zeer de moeite waard.

Gods verkiezing betekent niet, dat de deur gesloten is, maar veeleer dat de weg gebaand en de deur geopend is. Het is een genadige verkiezing zonder vereisten of voorwaarden om tot de uitverkorenen te behoren. Dan mag de kennis van ellende ook niet functioneren als een verkapte voorwaarde voor het ontvangen van het heil.

Hoe is zekerheid te krijgen? Luther, die zelf bang geweest is dat hij niet uitverkoren was, zegt ergens: Onder al de geboden Gods is dit het hoogste, dat wij ons zijn lieve Zoon, onze Here Jezus Christus, voor ogen stellen; Hij moet voor ons hart onze dagelijkse en allervoornaamste spiegel zijn, waarin wij zien, hoe lief God ons heeft. Op ongeveer dezelfde wijze spreekt Calvijn over Christus als de spiegel waarin wij onze verkiezing moeten en mogen aanschouwen.

De bijbelse verkiezingsleer maakt de mensen niet lijdelijk of zorgeloos. Drs. Exalto schrijft: Zouden de ware gelovigen zich niet verwonderen over de eeuwige, onverdiende liefde Gods in Christus? Zou hun verkiezing hen niet klein maken voor God? Zouden zij niet hun Here hun dankbaarheid willen tonen, door zoveel in hun vermogen is, Hem te dienen en naar zijn wil te leven?

Binnen of buiten. Eerlijk gezegd was ik met de titel eerst niet gelukkig. In al zijn kortheid laat hij meer dan één interpretatie toe.

Er zou in gelezen kunnen worden, dat men nu eenmaal binnen of buiten is. Maar men moet denken aan wat de Bijbel zegt van het ingaan in het koninkrijk Gods en van het buitengesloten worden. Dat laatste gaat niet buiten de eigen schuld om.

Op de laatste bladzijde wordt de bedoeling verduidelijkt: „Het is binnen òf buiten. Maar buitenstaanders kunnen nog binnenkomen. Het getal der verkorenen ligt wel vast, maar het is nog niet vol. Christus is de deur. Wie door Hem binnengaat, komt in de schaapsstal. En binnen is binnen!”

Neem en lees!

1) Drs. K. Exalto, Binnen of buiten - over de uitverkiezing. Pasmunt 5. Uitg. De Groot Goudriaan, Kampen 1984. 64 blz., f. 9,90.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen