KERKDIENSTEN OP INTERNET: GEVOLGEN?

NIEUWE MOGELIJKHEDEN EN KANSEN

Al heel lang worden kerkdiensten of in ieder geval preken bewaard voor hen die later zullen komen. Zo zijn vele preken van Calvijn bewaard door de ijver van hen die deze preken al snelschrijvend volgden. En heel wat oudvaders zijn geestelijk te tekenen via kennisname van hun predikaties. Ze worden tot de dag van vandaag in prekenbundels uitgegeven en verkocht en ze worden tot op de dag van vandaag gelezen, thuis, maar ook in kerkdiensten; zeker in reformatorische kerken wanneer daar geen predikant beschikbaar is.

In de tweede helft van de vorige eeuw kwam de bandrecorder op de markt. Het grote apparaat kwam in de kerkzaal, met iemand die speciaal was aangesteld om een goede opname van de kerkdienst te bewaken en in de week erop volgend bij gemeenteleden te brengen die niet ter kerke konden gaan. Wat was men er blij mee. Daarna volgde de cassettebandjes en de vermenigvuldiging daarvan. Zodoende kwam ik in mijn eerste gemeente bij twee oudere dames die wanneer ik mij voor een bezoek meldde rond 10 uur, zeker al weer één of twee preken van mijn oude voorganger hadden gehoord.

En de kerktelefoon? Die deed ook mee. Totdat die zichzelf letterlijk uit de markt prijsde aan het eind van de vorige eeuw. Juist toen de mogelijkheden van de computer voor het beluisteren van kerkdiensten in een stroomversnelling kwamen. In Eindhoven - altijd digitaal voorlijk geweest! - ging iemand aan de slag, en op een gegeven moment was daar het Lukastje - de moderne kerktelefoon zogezegd - het mooie resultaat van. Maar er was meer: het internet bood de mogelijkheid om kerkdiensten uit te zenden en te beluisteren, niet alleen die ene van je eigen gemeente, maar letterlijk wereldwijd. Te beluisteren schreef ik, maar dat woord is ook al weer een erosie onderhevig: in diverse gevallen is bezichtigen een beter woord.

ZEGENINGEN

Bijna had ik ‘voordelen’ op de vorige regel geschreven. Maar zegeningen is een beter woord voor datgene dat nu volgt. Al ruim 10 jaar nu maak ik het mee dat kerkdiensten waarin ik voorga, via het internet te volgen (i.c. te beluisteren) zijn. Dat was even wennen in het begin. Men realiseert zich als predikant dat wat je zegt een grote draagwijdte heeft (al moeten we dat natuurlijk ook weer niet overdrijven). Vanuit de besloten ruimte van het kerkgebouw met de luisteraars daar en enkele tientallen luisteraars via de kerktelefoon naar een opengebroken wereld, via de digitale snelweg. Toch was ik er snel voor gewonnen, zeker toen duidelijk werd wat het in positieve zin teweeg bracht: vakantiegangers die ver weg zijn en niet in de gelegenheid zijn een kerkdienst in de omgeving bij te wonen en die inloggen op je gemeentelijke site; gemeenteleden in het verre buitenland, daar geruime tijd verblijvend voor het verdienen van het dagelijks brood, die zodoende geestelijk gevoed kunnen worden; jongelui die elkaar op het digitale refoforum op je diensten attenderen… er zouden vele voorbeelden van te geven zijn. Mijn aarzelingen verdwenen echter pas echt definitief toen er een mailtje in mijn box zat, afkomstig van een aantal Nederlandse soldaten die uitgezonden waren naar Oost-Europa. Ze bleken zo ver van huis en haard, in een wereld vol gevaren, elke week een kerkdienst uit CGK-Eindhoven te beluisteren, met zegen. En dat wilde ze toch een keer laten weten. Daar viel ik echt stil van.

Een andere zegen is het gegeven dat kerkdiensten met een speciaal karakter kunnen worden beluisterd door hen die er graag bij hadden willen zijn, maar dat vanwege de afstand niet kunnen. Te denken is bijvoorbeeld aan (t)rouwdiensten waarbij er familieleden in een ander werelddeel zijn. Vele malen maakte ik al mee dat we in zo’n dienst baden voor die familieleden: ze luisterden op dat moment mee, soms midden in de nacht…

En dan is er nog die geestelijke zoeker, die niemand kent en die toch al zoekend voor de computer een kerkdienst vindt… en die zo in contact komt met een gemeente en de weg van het geloof al tastend en zoekend opgaat. Een bijzondere zegen!

Collega’s zullen dergelijke ervaringen hebben. Internet is een van de manieren om het missionair bevel van onze Heiland in deze tijd met deze mogelijkheden gestalte te geven. En als zodanig is het internet een medium dat de Heilige Geest wil gebruiken in de verspreiding van de Goede Boodschap in deze van God afgevallen wereld. Om geestelijk te lokken en/of om geestelijk te ondersteunen. En wie zou daar niet dankbaar voor zijn?

SCHADUWKANTEN

Er is geen licht zonder schaduw, er is ook geen zegen zonder vloek. Terecht wordt voor de mogelijkheden van internet ook gewaarschuwd. Laten we enkele zaken waar men op bedacht moet zijn benoemen.

Soms worden predikanten achterna gezeten door lieden - al of niet uit eigen kerkelijke gelederen - die er op uit zijn om ‘geestelijk te vlooien’ en de rechtzinnigheid van de voorganger van vraagtekens te voorzien. Ze behoren tot de uitzonderingen, maar je zult er maar mee te maken krijgen. Dan kan dat tot grote onbalans leiden. Natuurlijk zal iedere voorganger de vereiste geestelijke zorgvuldigheid betrachten bij het leiden van de erediensten en bij de verkondiging van het Woord in het bijzonder. Maar waar vroeger kleine of grotere uitglijders nog binnen de beslotenheid van de kerkzaal bleven, en na enig rumoer vervluchtigden, zijn ze nu met het internet niet meer weg te krijgen…

Een kerkdienst is meer dan een preek; er wordt ook in gezongen en in gebeden. Een paar jaar geleden werden sommigen in de kerken via de mailbox geattendeerd op een gebed, uitgesproken in een eredienst. Het zou een onzuiver gebed geweest zijn. Afgezien van de waarheidsvraag moet men zeggen dat men zó niet de gebeden in een kerkdienst moet wegen en anderen daarin moet doen delen. Het maakt de predikant tot een gevangene. Hier zit overigens ook een ander aspect aan: elke voorganger, al of niet via internet met de hele wereld in verbinding, dient zich af te vragen of zijn gebeden - overgenomen door de gemeente! - zó zijn dat ze echt in Gods handen gelegd kunnen worden.

We kijken naar de mededelingen namens de kerkenraad en de melding van de persoonlijke voorbeden en dankzeggingen die in de kerkdienst klinken. Die zijn in principe openbaar, dus eerlijk gezegd: als ik erg benieuwd ben naar de afloop van een beroep op een collega, beluister ik die mededelingen wel eens na mijn eigen kerkdienst. Maar er kunnen mededelingen zijn, bijvoorbeeld over precaire situaties in het gemeentelijk leven, waarbij de kerkenraad er goed aan doet om de gemeente te verzoeken om na de dienst, na uitschakeling van de apparatuur, nog even na te blijven, opdat die mededeling in de geestelijk vereiste beslotenheid gedaan kan worden. Dat geldt ook voor de wijze waarop aandacht wordt gegeven aan de zieken: de hele wereld hoeft toch niet te weten dat br. X. aan zijn ‘edele delen’ een operatie moet ondergaan (en opnieuw: zijn dergelijke mededelingen in detail sowieso gewenst? Soberheid!

Soms draagt een kerkdienst een heel persoonlijk karakter. Stel dat iemand in de week voorafgaand aan een kerkdienst overleed als gevolg van zelfmoord en begraven werd. Dan kan het niet anders of de morgendienst van die zondag is daar zeer door getekend. Emoties, reacties… Het is heel goed voor te stellen dat de kerkenraad dan tegen zijn gewoonte in besluit om die ochtend de dienst niet via internet uit te laten zenden; of dat hij na het einde van de kerkdienst zegt: meteen van de server afhalen: het is veel te teer…

Omdat van te voren niet altijd te overzien is hoe een dienst verloopt, kiezen sommige kerkenraden ervoor om pas nadien de mogelijkheid tot beluisteren te bieden. Soms is een motief daarbij ook dat men meent dat gemeenteleden al te gemakkelijk thuis in de gemakkelijke stoel zullen blijven. Dat laatste lijkt mij niet zo doorslaggevend, zeker niet wanneer ik het afzet tegen de uitspraak die ik zo vaak hoor: er gaat niets boven het bijwonen van de eredienst, maar wanneer dat niet mogelijk is, dan is het beste op één na toch het beluisteren ervan op het moment dat de gemeente samenkomt. Zo is men dan toch met elkaar verbonden!

DE ZEGEN GAAT VOOROP

Toch, wanneer ik de balans opmaak, gaat de zegen verre boven deze schaduwkanten uit. En wanneer op dat laatste bedacht is, zal men het eerste koesteren. Tot eer van Gods naam, tot bloei van zijn Woord en tot uitbreiding van zijn Rijk.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen