“Tentevangelisatie: niet van deze tijd”

Als evangelist in België kun je natuurlijk niet om de vraag heen hoe je je verhoudt tot het roomskatholieke deel van de bevolking in de wijk. Ds. Groeneveld: “Er zijn verschillen, die hoeven we niet te verbloemen. Maar zoiets als ‘zending onder Roomsen’ zoals dat vroeger wel genoemd werd, vind ik geen vruchtbaar concept. De zendingsgedachte is van toepassing op mensen die niks met het geloof hebben.” Het zijn deze mensen, welke achtergrond zij dan ook hebben, met wie de predikant is begaan.
Daarbij is ds. Groeveveld ook blij met de veranderingen die de afgelopen jaren onder de rooms-katholieke bevolking merkbaar zijn. “We zien nu dat er onder hen zijn die behoefte hebben aan Bijbellezen en Bijbelonderzoek. Er is een verlangen om God te dienen, Christus te kennen en met het Woord te leven.”
Op de vraag hoe ds. Groeneveld in België terecht is gekomen, kan hij een kort en een lang antwoord geven. Het korte antwoord luidt: “Het is de leiding van de Heere”. Maar we willen natuurlijk graag wel iets meer weten. Dan vertelt hij hoe hij al van jongs af aan betrokken was op evangelisatiewerk en als tienjarig kind in zijn geboorteplaats Werkendam ‘s avonds als het donker was stiekem evangelisatiefolders in brievenbussen van (vermeende) ongelovigen stopte.

Steeds dichterbij
Het was eigenlijk de bedoeling dat de dominee net als zijn vader bakker zou worden en hij deed dan ook de vakopleiding. “Maar via zomerevangelisatiecampagnes kwam ik in contact met het evangelisatiewerk in België. Ik ging ook een opleiding volgen aan het Belgisch Bijbelinstituut in Brussel (een opleidingsinstituut verwant aan de Belgisch Evangelische Zending BEZ). Daarna kreeg ik een uitnodiging om na te denken over de mogelijkheid om evangelisatiewerk te gaan doen in ’s-Hertogenbosch, in combinatie met het werk in een kleine wijkgemeente van de christelijke gereformeerde kerk van Eindhoven.”
Hoewel dit een mooi aanbod was, kwam het toch ver af te staan van de net afgestudeerde evangelist. België daarentegen kwam steeds dichterbij, daar lag duidelijk zijn verlangen.
“De commissie Evangelisatie België, die daarvoor de opdracht had van de kerken in Eindhoven en Dordrecht-Z, was al een tijdje bezig onderzoek te doen naar evangelisatiemogelijkheden in Antwerpen. Op het moment dat ik met hen in contact kwam en vertelde waar mijn hart lag, bleken ze de avond ervoor het onderzoek stopgezet te hebben, omdat er geen evangelist te vinden was. De zaak was gauw beklonken en ik kon me gaan voorbereiden op evangelisatiewerk in Antwerpen.”
Tien jaar lang werkte ds. Groeneveld in Antwerpen als evangelist (“gemeentestichter zouden we nu zeggen”). Het begon allemaal boven een winkelpand in Antwerpen-stad met niets: geen gebouw, geen spullen, geen geld. De eerste dienst van het Evangelisch Centrum was op 8 januari 1972. Ds. Groeneveld: “Er waren vier mensen aanwezig en het zijn er ook nooit minder geweest. Het werden er vijf, toen zes en zo bleef het gestaag groeien tot het huidige ledenaantal van ongeveer 140.”

Ontevredenheid
Waar de mensen vandaan kwamen? “Een deel was verhuisd vanuit Nederland, anderen waren rooms-katholiek of buitenkerkelijk. Sommigen hadden hun herkomst in de Verenigde Protestantse Kerk van België en zochten hun toevlucht bij het Evangelisch Centrum vanwege ‘ontevredenheid met theologische ontwikkelingen’ in hun kerk. Het woord vrijzinnigheid neem ik hierbij zelf niet zo makkelijk in de mond, want ja, wat is vrijzinnig? Het wordt soms een scheldwoord voor alles waar je het niet mee eens bent.” De Verenigde Protestantse Kerk in België karakteriseert hij als ‘de PKN in Nederland maar dan zonder Gereformeerde Bond.’
In 1975 werd het Evangelisch Centrum van Antwerpen een officiële wijkgemeente van de christelijke gereformeerde kerk van Eindhoven. Dat betekende dat de evangelist aan de studie moest om de gemeente als predikant te kunnen dienen. In 1982 werd hij door de classis Utrecht beroepbaar gesteld en door de kerk van Eindhoven beroepen. De bevestiging tot en intrede als predikant vond plaats op 19 december.
De standplaats werd Antwerpen-Deurne, een wijk met zo´n 80.000 inwoners. De gemeente vond daar een onderkomen in een voormalige autospuiterij. Aan ds. Groeneveld de taak de wijkgemeente te bedienen en het evangelisatiewerk voort te zetten. In 1992 werd de gemeente zelfstandig en in 1993 kwam er een eigen kerkgebouw met pastorie.
Met de gemeente in Gent (wijkgemeente van Dordrecht-centrum) en die in Anwerpen-Deurne hebben de CGK overigens twee gemeentes in België.

Aangepast
De plaats die evangelisatie heeft in het Evangelisch Centrum is anders geworden nu het inmiddels een gevestigde gemeente is waar de tweede generatie met haar kinderen naar de kerk komt. In de begintijd was het predikantenechtpaar vooral actief om door middel van allerlei acties en folders het Evangelisch Centrum te promoten en het evangelie bekend te maken. Er werden tal van mogelijkheden aangegrepen om het Woord van God bekend te maken, zoals straatprediking, tentevangelisatie, filmavonden, concerten, lezingen over diverse onderwerpen, bijbelcursussen, lectuurverspreiding, kinderwerk etc.
Ds. Groeneveld: “Het evangelisatiewerk kent nu een andere vorm en is meer aangepast aan een veranderende tijd waarin ook andere vragen leven. We doen kinderwerk en vakantiebijbelwerk. Daarnaast is er ongeveer acht keer per jaar een zogenoemde zondagmiddaglezing. Die komt dan in de plaats van de tweede dienst en handelt over een bepaald thema. Ik hield altijd van tentevangelisatie, maar dat past niet meer in deze tijd. Tentevangelisatie is nu eerder drempelverhogend dan drempelverlagend.”
De zondagmiddaglezingen als evangelisatiemiddel slaan aan. “De kerk zit dan meestal vol met eigen gemeenteleden, leden van andere kerken, maar ook buitenstaanders. We pakken heel diverse thema’s bij de kop zoals: Jezus of Mohammed?, echtscheiding, Augustinus, de eerste christenen of Calvijn. Pas hadden we een evangelisch theoloog die vanuit zijn kerkelijke achtergrond zijn visie op de Heidelbergse Catechismus gaf . Hij noemde het een gemis voor de evangelische beweging dat ze niet zoiets als een HC had.”

Evangelische inslag
Hoe christelijk gereformeerd is ds. Groeneveld eigenlijk nog na ruim veertig jaar België? “Ik voel me nog steeds zeer verbonden met onze kerk. Er is andersom ook veel waardering in de CGK voor het werk in Antwerpen. Natuurlijk is het hier op onderdelen wel anders dan in Nederland. Wij zongen al lang andere liederen naast de psalmen toen de synode er nog over in discussie was. Maar dat was eigenlijk nooit een probleem, vanwege de historie van de gemeente. Ik denk dat inmiddels de helft van onze kerken ook uit het Liedboek zingt”, merkt hij op.
Groeneveld noemt zichzelf ‘een echt gereformeerd mens met een evangelische inslag’. Blij is hij met alle kansen die er nu zijn om kanseloverstijgend voor te gaan. “Het is schitterend dat het mogelijk is om als CGK-predikant ook in de PKN, GKV en HHK voor te gaan. Zelf ga ik een keer of zes per jaar voor in de GKV in Gent, in de Gereformeerde Kerk van Zeeuws-Vlaanderen en in de VPKB in Brugge.”
Ondanks alle kanseloverstijging ziet Groeneveld het EC nog niet direct aansluiten bij de VPKB. “Ze erkennen onder andere de drie formulieren, maar hebben bij voorbeeld ook de Lutherse belijdenis. Overigens zijn deze belijdenisgeschriften voor hen vooral inspiratiebron waar je naar eigen voorkeur wel of geen gebruik van maakt. Maar een strikte binding aan de belijdenis is er niet.”
“Een zorgpunt is wel dat er ook in onze gemeente weinig kerkelijk besef is. In dat opzicht verschillen we niet van de andere protestantse kerken in België en Nederland. Men weet veelal niet wat de kerk leert, en waarom we belijden wat we belijden. Mensen gaan naar een kerk waar de dominee een mooie preek houdt, maar ik vrees dat weinigen uit principe bij hun eigen kerk behoren.”

Verbelgd
Als er een opvolger is voor ds. Groeneveld, moet het echtpaar de fraaie pastorie aan de Boterlaarbaan verlaten. Het plan is om in Wommelgem te gaan wonen, een dorp ten oosten van Deurne. Teruggaan naar Nederland is zeker geen optie voor het echtpaar. “Ik vind het aanmatigend om te zeggen dat ik me Belg voel, maar Nederlander voel ik mij ook allang niet meer. Sinds 15 jaar hebben we de Belgische nationaliteit.”
“Overigens is de grens tussen Nederland en België kunstmatig”, vergoelijkt hij. “De echte grens ligt bij de Moerdijk. Noord Brabant hoort bij het grote Brabant tot aan Brussel en Nederland begint eigenlijk boven de grote rivieren. De Belgen hebben een andere mentaliteit dan de Nederlanders," volgens ds. Groeneveld.
"De Nederlander is meer rechtuit, terwijl men in Vlaanderen eerder flexibel is. Ik zeg weleens: in Nederland is twee keer twee vier. In Vlaanderen ook, tenzij drie of vijf beter uitkomt. De andere kant daarvan is dat je niet altijd weet waar je aan toe bent met een Vlaming.”
De agenda van ds. Groeneveld is ook na zijn emeritering nog vol. Hij doet in de gemeente nog pastoraal werk, hij werkt zes dagdelen per maand in een bejaardenhuis. Eens per maand gaat hij op zondag voor in het EC, zolang er geen opvolger is. En de andere zondagen is hij op preekpad in Nederland. “Ik heb veel nagedacht over: hoe voel ik me nu? Ik heb nog genoeg te doen, maar ik heb geen verantwoordelijkheid en dat voelt goed. Een vakantiegevoel, zeg maar.”
Ds. Groeneveld maakte van februari 1998 tot januari 2003 deel uit van het bestuur van de Vereniging Protestants Nederland, de vereniging die dit blad uitgeeft.

drs. Tera Voorwinden-Hofman, te Montfoort

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen