Avondmaal met wijn en vis

We komen het beste het land van de Waldenzen binnen vanuit Wallis in Zwitserland, via de St. Bernardtunnel of de St. Bernardpas. Het kan ook vanuit Frankrijk, via Susa of Sestriere. We kiezen voor de St. Bernardpas, meer dan 2200 meter hoog, een steile klim met een vrijwel even steile afdaling, door een natuur die adembenemend is. Men komt onder de indruk van Gods grootheid in de schepping. De terugweg kan men eventueel de tunnel nemen, wat aanmerkelijk sneller is, maar daar telt men dan ook ruim ? euro voor neer. Ook deze tunnelroute is overigens van een indrukwekkende schoonheid. Via Turijn en Pinerolo gaat het naar Torre Pellice, een eenvoudige, niet onaardige plaats, met een Italiaanse inslag. We verblijven in het gastenhuis van de Waldenzen, Foresteria Valdese, gelegen aan de Via Arnaud, waar ieder die belangstelling heeft voor de geschiedenis en het leven van de Waldenzen voor een redelijke prijs kan toeven. Foresteria Valdese werd in 1844, met steun uit Engeland, gebouwd als school met internaat voor Waldenzenmeisjes uit de bergen. In latere jaren werd het aangekocht door de plaatselijke Waldenzengemeente om er de scholen en verenigingsruimte in onder te brengen. Een tijd lang was er ook het Waldenzenmuseum in gevestigd. Sinds 1958 is het een heerlijk gastenverblijf, gebouwd in de klassieke landelijke stijl van de streek, met een mooie tuin.

Casa Valdese 
De Waldenzengebouwen liggen dicht bij elkaar. Onze eerste gang is naar het 'Waldenzenhuis' (Casa Valdese), gelegen aan het verlengde van de Via Arnaud, de Via Beckwith. De Casa Valdese werd gebouwd in 1889 ter gelegenheid van de tweehonderdjarige herdenking van de Glorieuze terugkeer (zie het vorige artikel). Hier vergadert de synode van de Waldenzen- (en Methodisten-)kerk en zijn het kantoor, archief en de bibliotheek van de Waldenzen, met ongeveer tachtigduizend titels, ondergebracht. Men lette op de zeven sterren in een halve cirkel in de tegels voor de ingang van de Casa, deel van het embleem van de Waldenzen: een kandelaar met rondom zeven sterren. De kandelaar is bovenin de gevel aangebracht. 
We gaan naar binnen, naar de synodezaal. Vóór in de zaal een schildering van de Glorieuze terugkeer: de Waldenzenkerk, als een eik die groeit op een zeer steenachtige plaats, maar die zijn wortels dwars door de rotsachtige grond heenslaat en vastgeworteld is in de Waldenzendalen. Onder de boom een tekst, ontleend aan de 'eed van Sibaud', die de Waldenzen bij hun Glorieuze terugkeer zwoeren. In de boom de opengeslagen Bijbel, met de woorden: 'Wees getrouw tot het einde, tot de dood'. Daaronder het Waldenzen-embleem: de kandelaar met de zeven sterren. Aan de zijwanden met grote letters verschillende teksten: 'Aanschouwt de Rotssteen waaruit gij gehouwen zijt' (Jes. 51:1), 'Laat niets sterker zijn dan uw geloof' (een spreuk van Gianavello, de 'leeuw van Rorà', over wie ik in het vorige artikel schreef); achter in de zaal: 'Aan God alleen de eer'. In de tuin een monument (1961), dat heenwijst naar de emigratie van Waldenzen naar Zuid- Amerika en het ontstaan van de Waldenzenkerk in Uruguay. In de hoek van de tuin, op de hoek van de Via Beckwith, een bronzen standbeeld van Ds. Henri Arnaud, de leider van de Glorieuze terugkeer.

Kerk
We begeven ons naar de naast de Casa Valdese gelegen templo, de kerk van Torre Pellice, met zijn beide torens. Deze werd, eveneens met steun uit Engeland, gebouwd in 1848. Boven de ingang de woorden: 'Dit is het eeuwige leven, dat zij U kennen en Jezus Christus, Die Gij gezonden hebt' (Joh. 17:3). 's Zondags maken we hier een kerkdienst mee. De liturgie is ongeveer vergelijkbaar met die van ons, met alle ruimte voor inbreng van een buitenlandse zanggroep als deze in Torre Pellice verblijft of voor een gastspreker die de groeten van zijn kerk overbrengt. De kerk telt naar schatting achthonderd zitplaatsen, maar er komen maximaal, gasten uit Foresteria meegerekend, driehonderd kerkgangers. We zagen in de dienst nauwelijks jongeren. Een situatie die vergelijkbaar is met vele gemeenten in ons land? De teruglopende kerkgang gaat ook de Waldenzenkerk niet voorbij. Naast de kerk de grote pastorie, gebouwd in de klassieke negentiende-eeuwse stijl van de streek.
Het is ook goed om te letten op de lange huizenrij voorbij de kerk. Deze huizen werden in de negentiende eeuw gebouwd voor de leerkrachten van het Waldenzencollege, het gymnasium in Torre Pellice.

Museum
Tegenover de kerk, aan de overkant van de straat, is het Waldenzenmuseum. Ook weer: een trots gebouw, gebouwd met Engelse steun. Eerder diende het als internaat en pedagogisch centrum voor jongeren, daarna als tehuis voor kinderen van gevallenen in de Eerste Wereldoorlog (een gedenksteen in de hal herinnert daaraan). Maar in 1989 werd het, ter gelegenheid van het driehonderdste gedenkjaar van de Glorieuze terugkeer, volledig omgebouwd. Beneden kwam het cultuurcentrum en de bibliotheek van de Waldenzen, in de bovenzalen is het museum. Een bezoek is zeer de moeite waard. Aan de hand van een aardig gidsje dat in het museum te koop is, doorloopt men de geschiedenis van de Waldenzen, te beginnen bij de Middeleeuwen en eindigend in onze tijd. Op de omslag van het gidsje is het prachtige dertiende-eeuwse beeldhouwwerk van 'Het Heilig Avondmaal' in de Dom van Naumburg (Duitsland) afgebeeld. Heel bijzonder is dat op deze afbeelding het Avondmaal wordt genuttigd met wijn en vis in plaats van brood. Ik heb niet kunnen natrekken waar dat vandaan komt. Mede omdat de tekst bij de belangrijkste dingen in het museum ook in het Duits en Engels is aangegeven, is de geschiedenis goed te volgen.

Gymnasium 
Naast het museum het Collegio Valdese, het Waldenzengymnasium, de eerste middelbare school die in de dalen van Piemont gebouwd werd. Van grote betekenis voor de bouw van de school waren twee Engelsen, de Anglicaanse geestelijke Gilly en generaal Beckwith. Beiden waren een enorme stimulans voor de ontwikkeling van de Waldenzen, die voor het overgrote deel uit eenvoudigen bestond. Enkele jaren was in de school ook de theologische faculteit gevestigd, maar deze werd korte tijd later verplaatst naar Florence en nog later definitief naar Rome. Doel van het gymnasium was en is jongeren op te leiden tot een goede plaats in de maatschappij. Het lesplan voorziet slechts in één uur godsdienst in de week, wat aan de sobere kant is. De school wil nadrukkelijk als protestantse school een bijdrage leveren aan de maatschappij. Aan het einde van de negentiende eeuw werd het gymnasium officieel door de staat erkend. In 1970 werd de school aanzienlijk uitgebreid.

Rooms-Katholieke Kerk 
Het is goed om ook eens te kijken naar de grote rooms-katholieke kerk, met klooster en school, aan de andere kant van het centrum van het dorp. De grootte van het complex staat in geen verhouding tot het aantal rooms-katholieken in Torre Pellice en omgeving. Het tekent de pogingen van de Rooms-Katholieke Kerk om te proberen de Waldenzen tot hun kerk terug te winnen, wat overigens niet gelukt is. Het tekent ook de macht van het rooms-katholicisme, dat de overgrote meerderheid vormt in Italië en in vrijwel alle lagen van de samenleving de dienst probeert uit te maken.
Er is nog tijd om naar het tien kilometer oostelijk gelegen Bobbio Pellice te gaan. Daar vindt men, na wat zoeken, in het nabijgelegen gehucht Sibaud, hoog in de bergen, achter een groepje boerderijen, een eenzaam gedenkteken, herinnering aan een grote gebeurtenis. Hier zwoeren in 1689, na de Glorieuze terugkeer, de Waldenzen elkaar met 'de eed van Sibaud' trouw (zie vorig artikel). Opmerkelijk dat de Waldenzen geen opvallende gedenktekens kennen. De gedenktekens die er zijn, liggen in de regel ver van de grote weg. Is dat omdat men de eeuwen door gedwongen was een eenvoudige plaats in te nemen, zo er al van een plaats sprake was? We staan bij dit gedenkteken stil en denken aan het lijden van de Waldenzen de eeuwen door.

Een graf
Op de terugweg bezoeken we in Villar Pellice het graf van kolonel Charles Beckwith, die voor de Waldenzenbevolking van zeer grote betekenis is geweest. Een eenvoudig graf op de begraafplaats, heel eenvoudig, aan de rand, naast de muur. Wanneer men van zijn graf niet wist, zou men het hier niet zoeken. Links van het graf het graf van zijn vrouw, een Waldenzische; rechts het graf van zijn dochter. Wie was Beckwith? In het volgende artikel kom ik daar op terug. We kijken ook even bij het Waldenzenziekenhuis, dichtbij de begraafplaats. Daarover hoop ik in het laatste artikel te schrijven. Voor vandaag hebben we al heel wat indrukken opgedaan.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen