Nederlandse hulp aan Russische christenen

Als aan baptisten in de Sowjet-Unie wordt gevraagd welk boek ze, na de Bijbel, het liefst geïmporteerd zien, is het antwoord nagenoeg eensluidend. De Christenreis van John Bunyan. Wat dat betreft ligt het voor de hand dat Terdege de lezersactie "Niet bij brood alleen" juist voor de aankoop en verspreiding van dit boek houdt. De kosten van de nieuwe uitgave, verlucht met circa zeventig platen in kleur en zwart-wit van de Rijssense kunstschilder Albert Wessels, liggen onder de tien gulden per exemplaar. Voor verspreiding zullen de stichtingen Hulp Oost Europa en Kom Over En Help zorg dragen. Het aantal boeken dat kan worden aangekocht is afhankelijk van de opbrengst van de lezersactie.

Autonome baptisten
Stichting Friedensstimme richt zich vanouds op de niet-geregistreerde baptisten in de Sowjet-Unie. Om niet in eikaars vaarwater te zitten richt Kom Over En Help (KOEH) zich met name op de autonome baptisten. Volgens mevrouw E.J.F. Duifhuizen, coördinator Sowjet-Unie binnen het bestuur van deze-stichting, valt samenwerking met geregistreerde baptisten op korte termijn niet te verwachten. „Voor KOEH is heel belangrijk dat we niet alleen controle houden op wat we zaaien, maar ook door wie wordt gezaaid. Vandaar dat wij directe contacten onderhouden met autonome voorgangers aan wie wij ons geestelijk verbonden weten. Zij verspreiden niet alleen onze lectuur, maar kunnen ook antwoord geven op vragen van buitenkerkelijken die door de lectuur zijn aangesproken. Aan die geestelijke begeleiding hechten wij grote waarde."

Niet absoluut
Hulp Oost Europa (HOE) richt zich voor wat het werk in de Sowjet-Unie betreft in de eerste plaats op de gereformeerde Hongaarssprekende kerk in de Unterkarpaten. De hulpverlening aan baptisten door deze stichting verliep voorheen in samenwerking met de Duitse organisatie "Licht im Osten". Daarbij is het voor HOE geen voorwaarde dat de verspreiding van lectuur wordt verzorgd door autonome of niet-geregistreerde baptisten. Ds. A.W. van der Plas, tweede voorzitter van de hervormde stichting en voorzitter van de sectie lectuur, vindt het onjuist om geregistreerde baptisten per definitie te mijden vanwege hun "besmette" verleden. ,Je moet dat per gemeente en per voorganger bekijken. Ook onder de autonome baptisten zijn mensen met wie je je niet verwant voelt. De scheiding moet je niet te absoluut stellen." Hoewel KOEH zich gereserveerder opstelt tegenover de geregistreerden, is ook voor deze organisatie hulpverlening aan deze baptisten niet uitgesloten. Zo ondersteunt de stichting de evangelisatie-organisatie "Zgoda" in Kiev, waarin voornamelijk geregistreerde baptisten participeren. Deze organisatie is echter onafhankelijk en valt niet onder de Alunieraad.

Catechismus
Aanvankelijk was Kom Over En Help in z'n contacten met de Sowjet-Unie sterk georiënteerd op de gereformeerde kerk in de Unterkarpaten. „Maar de dingen worden in het leven wel eens anders geleid dan je zelf had gedacht", zegt voorzitter D. van den Noort. „Het is niet toevallig dat wij in aanraking zijn gekomen met een baptist als ds. Vinogradski in Zjitomir. Van meet af aan hebben we over en weer een grote herkenning gevoeld." „Je vindt elkaar in het Woord", is de ervaring van mevrouw Duifhuizen, die al vele jaren de Sowjet-Unie bezoekt. „Dat verbaast ons steeds weer in de contacten met Russische baptisten. Ze vragen niet van welke kerk of denominatie we zijn. maar wat ons geloof is. Toen wij drie jaar geleden voor het eerst bij Vinogradski waren, zei hij op een gegeven moment: Ik voel mij zo een met jullie; zijn jullie baptisten? Toen we zeiden dat we calvinisten waren, was zijn reactie: Een jaar geleden heb ik contact gehad met Zweedse baptisten, maar met hen heb ik niet die band gevoeld die ik met jullie voel." „De Heidelberger Catechismus is voor ons in het Tsjechisch vertaald door een methodistenpredikant", vult Van den Noort aan. „Die man kon zich volledig in de Heidelberger vinden en vond het ook voor zijn kerk een prachtig geschrift. Dat bewijst dat men in die kring lang niet altijd afwijzend staat tegenover de gereformeerde theologie."

Arminiaanse elementen
De drang tot evangelisatie is onder de Russische baptisten duidelijk groter dan onder de[> gereformeerde christenen in de Sowjet-Unie. Hetzelfde geldt voor de andere Oostbloklanden. Ds. Van der Plas verklaart dat deels uit de Wesleyaanse inslag van de meeste baptisten. Positief vsfaardeert hij hun bewogenheid met het heil van de medemens en hun begeerte om die voor Christus te winnen. „Tegelijkertijd moet je zeggen dat bijna alle belijdenissen van de baptisten arminiaanse elementen bevatten. Die bespeur je soms ook in de diensten. Neem het naar voren roepen van mensen om hun zonden te belijden, waarna ze een zegen meekrijgen. Dat heeft in veel samenkomsten een grote plaats en past typisch in de Wesleyaanse traditie."

Onderscheiden
In de huidige situatie signaleert de predikant het gevaar dat deze tendens wordt versterk door de invloed van charismatische groeperingen, met name uit Amerika, die met veel elan hun gedachten in het Oostblok uitdragen en scheepsladingen lectuur verzenden. „In alle Oostbloklanden ontmoet je een wat kritiekloze houding ten opzichte van alles wat zich als betrouwbaar aandient. Ik sprak pas iemand uit doopsgezinde kring die het als zijn taak ziet om christenen in het Oostblok de moderne theologie te brengen. Daar ijs je van. De andere kant is dat ik altijd weer onder de indruk ben van het warme, beleefde geloof dat ik in het Oostblok aantref. Daarom hoeven we ook weer niet al te bang te zijn. Het waarachtig geloof heeft ook onderscheidingsvermogen." Ook de typisch Amerikaanse houding om kerkstichtend bezig te zijn, waardeert ds. Van der Plas negatief „Daarin wordt geen enkele rekening gehouden met de bestaande kerkelijke structuur, zoals die in de moeilijke tijd gegroeid is. Alsof wij daar nu eens even de zaak op poten moeten zetten."

Prioriteit
Om dezelfde reden vindt de Urker predikant het onjuist om klakkeloos gereformeerde dogmatische lectuur te versturen. „Enerzijds mogen wij zorg hebben om de broeders daar zo goed mogelijk te ondersteunen in hun werk. Dat geeft de grenzen aan van de lectuur die je aanbiedt. Je moet geen boeken verzenden die je niet graag onder je eigen gemeenteleden zag circuleren. Maar aan de andere kant is de eerste vraag: Wat is voor hen de prioriteit? Anders is de kans groot dat je ze voorziet van lectuur waar ze niets mee doen." Van den Noort deelt die mening en huivert ervoor "om een stuk gereformeerd protestantisme waar wij ons veilig bij voelen, over te gaan planten in een totaal andere cultuur. Dat moet in ieder geval niet gebeuren vanuit de gedachte dat wij de wijsheid in pacht hebben. Wel is het goed om hen in contact te brengen met geschriften van de Reformatie en Nadere Reformatie. Zo hebben wij onlangs gesproken over de mogelijkheid om de Institutie van Calvijn en de bijbelverklaring van Matthew Henry te vertalen."

Emigratie
„Laten we niet vergeten dat wij ook van hen te leren hebben", benadrukt ds. Van der Plas. „Mensen die met zo'n historie van lijden en strijd toch staande zijn gebleven door Gods genade. Dan gaat het er bij ons toch maar gemakkelijk aan toe en ontmoet je vaak een gezapigheid en een gemoedelijkheid waar je bang van wordt. Ik denk wel 's: hadden wij maar wat meer van dat vuur en die volheid van de Geest, zoals je die daar soms aantreft. Zij staan te evangeliseren op markten en in gevangenissen. Wij laten dat in Nederland maar al te graag aan de vrije groepen over." Op grond van haar contacten met Russische baptisten in de Oekraïne is mevrouw Duifhuizen ervan overtuigd dat in dit gebied niet de invloed van charismatische groepen, maar de emigratiegolf de grootste bedreiging is voor de baptistenkerken. „Daardoor ontstaat een verzwakking van binnenuit. Het zijn vooral jongeren die wegtrekken. Onder hen zijn ook voorgangers. Dat heeft een sneeuwbaleffect."

Wildgroei
Een gevaar dat ds. Van der Plas voorziet is een samenspanning van nationalistische elementen in de deelrepubheken met de Russisch-orthodoxe kerk, waardoor de baptisten opnieuw in het isolement worden gedrongen. „De orthodoxe kerk is nog altijd een gigantische machtsfactor. Naarmate populisten als Jeltsin meer steun nodig hebben, zullen ze in die richting gaan lonken." Belangrijk is volgens KOEHvoorzitter Van den Noort dat de Nederlandse Oost-Europaorganisaties beseffen dat ze niet de enige zijn die hulp verlenen. Daarnaast waarschuwt hij voor wildgroei van particuliere initiatieven, waarin bevrediging van eigen hulpverleningsbehoeften soms belangrijker lijkt dan het dienen van de christenheid in het Oostblok. „Terecht heeft ds. Van der Plas op de Hulp Oost Europadag opgeroepen tot coördinatie. Vooral in landen als Roemenië is de hulpverlening enorm versplinterd." „Met gevolg dat aan de ene gemeente exorbitante bedragen besteed worden, terwijl de kerk in een volgend dorp niets krijgt", weet de Urker predikant. „Dan misken je ook volledig de kerkelijke organisaties die binnen die landen zelfbestaan of worden opgezet. We moeten ervoor waken dat we niet ons materialisme overplanten. De groei van kerkelijke gemeenten is soms omgekeerd evenredig aan de hoeveelheid hulp die men vanuit het buitenland krijgt. Dat geeft toch te denken. We moeten met verstand te werk gaan."l< />

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen